φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΣΗΜΕΡΑ θα μελετήσουμε το πρώτο μέρος του κειμένου μιας από τις σημαντικότερες πινακίδες της Πύλου (Jn 829) που μας παρέχει πληροφορίες για την πολεμική χειροτεχνία του μυκηναϊκού βασιλείου της Πύλου – για τον τρόπο παραγωγής χάλκινων αιχμών για βέλη και δόρατα. Πριν αρχίσουμε όμως θα ήθελα να κάνω μια διευκρίνηση και μετά να πω μερικά πράγματα που θα μας εισαγάγουν στο πνεύμα του κειμένου ώστε να κατανοηθεί και πιο ευχάριστα και πληρέστερα.
ΜΙΑ χειμωνιάτικη μέρα του 1979 έτυχε να κατηφορίζω τη Σόλωνος και ξαφνικά άρχισε να βρέχει καταρρακτωδώς. Ήμουν έξω ακριβώς από την είσοδο της Φιλοσοφικής, την οποία είχε εγκαταλείψει πριν δύο χρόνια, αφού τελείωσα μόνο το πρώτο έτος (1976-7), και μπήκα μέσα να προφυλαχτώ. Η βροχή όμως δεν έλεγε να σταματήσει οπότε έκανα μια βόλτα στα παλιά λημέρια. Κάποια στιγμή βρέθηκα έξω από μια αίθουσα κι άκουσα τον διδάσκοντα, τον Ιωάννη Προμπονά, να παραδίδει μαθήματα μυκηναϊκής φιλολογίας – να ερμηνεύει τα κείμενα των πινακίδων που καταγράφουν αιχμάλωτες γυναίκες από τα νησιά του Αιγαίου και από τα μικρασιατικά παράλια. Μπήκα μέσα έκπληκτος και όχι μόνο έμεινα μέχρι το τέλος αλλά πήρα το πρόγραμμα και πήγαινα και παρακολουθούσα τα μαθήματα για δύο χρόνια. Φωτοτύπησα αμέσως τις πινακίδες της Πύλου, παρήγγειλα το Documents in Mycenaean Greek, των Michael Ventris και John Chadwick κι έπεσα με τα μούτρα στη μελέτη. Το όνειρό μου ήταν να γίνω προϊστορικός αρχαιολόγος, της νεολιθικής εποχής και της πρώιμης εποχής του χαλκού, οπότε οι όποιες γνώσεις είχα τότε με βοήθησαν να σχηματίσω μια ευκρινή εικόνα της μυκηναϊκής κοινωνίας και ειδικότερα του μυκηναϊκού κράτους. Από τότε δεν έχω σταματήσει να τις μελετώ και να παρακολουθώ, όσο μπορώ, τι ενδιαφέρον γράφεται για αυτά τα ζητήματα. Το πιο ενδιαφέρον που έχω διαβάσει πρόσφατα είναι το βιβλίο του Jack L. Davis, Ένα ελληνικό κράτος υπό διαμόρφωση: οι απαρχές της μυκηναϊκής Πύλου (μετ. Ευφροσύνη Μαργέλη, επιστ. επ. Γιάννης Λώλος, εκδ. ΠΕΚ) αλλά ο απαράδεκτος, λίαν επιεικώς, αναχρονισμός του τίτλου (ελληνικό κράτος!) και το ελλιπέστατο περιεχόμενο με έπεισαν ότι ο τύπος δεν έχει κατανοήσει πώς διαμορφώθηκε το κράτος της Πύλου. Είναι βέβαιο ότι δεν αποκαλούνταν Έλληνες – ούτε Μυκηναίοι. Πώς; Δεν θα μάθουμε ποτέ! Το ότι ομιλούσαν μια πρόδρομη μορφή (μυκηναϊκή διάλεκτος) των αρχαίων ελληνικών της κλασικής εποχής, αυτό είναι βέβαιο.