βουλιάζει η χώρα από τους πρόσφυγες: η δείνωσις και η δραματοποίηση

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΚΟΥΜΕ και διαβάζουμε πολύ συχνά ότι η χώρα βουλιάζει από τους 10 ή 70 η 200 χιλιάδες πρόσφυγες που βρίσκονται στην εδαφική επικράτεια του ελληνικού Κράτους. Βουλιάζει, τώρα – όχι θα βουλιάξει. Η χώρα παρουσιάζεται ως ένα πλεούμενο, ένα σκάφος το οποίο πλέει στα τρικυμιώδη νερά της Ιστορίας και του μέλλοντος και βουλιάζει γιατί πάνω σε αυτό βρίσκονται περισσότεροι από ό,τι θα έπρεπε, και αυτοί οι περισσότεροι είναι οι πρόσφυγες. Τι θα κάνουμε για να σωθούμε; Ένας τρόπος υπάρχει – να πετάξουμε στη θάλασσα τους υπεράριθμους επιβάτες. Να σας θυμίσω ότι η εικόνα αυτή, η μεταφορά αυτή  για πρώτη φορά επινοήθηκε κατά τον 6ο π. Χ. αιώνα στη Λέσβο από τον αριστοκράτη ποιητή Αλκαίο, συνομήλικο της Σαπφούς. Έκτοτε έγινε κοινός τόπος, τόσο στην ποίηση όσο και στην πολιτική. Ο δε ηγέτης δεν μπορεί παρά να είναι ο κυβερνήτης του σκάφους, ο οποίος κρατάει στα στιβαρά του χέρια το τιμόνι – εικόνα πολύ προσφιλής στον Πλάτωνα.

ΕΙΝΑΙ, φίλες και φίλοι, δυνατόν να βουλιάξει η χώρα από μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες; Κατά κανένα τρόπο. Μα, θα μας πει κάποιος, πρόκειται για μεταφορά! Ακόμα χειρότερα! Η μεταφορά θέλει να μας πει ότι υπάρχει ένα πρόβλημα, των προσφύγων, που είναι τόσο σοβαρό ώστε διακυβεύεται  η ίδια η ύπαρξη του ελληνικού έθνους, του ελληνικού Κράτους. Όταν ένα πρόβλημα δεν προσλαμβάνεται με τις πραγματικές του διαστάσεις αλλά μεγεθύνεται και παραμορφώνεται τότε το πρόβλημα γίνεται δράμα, δραματοποιείται – αυτή είναι η δραματοποίηση ενός προβλήματος. Ποιος όμως είναι ο σκοπός της δραματοποίησης; Ο εκφοβισμός και η επιβολή ή διαιώνιση της επιθυμίας να μην επιλυθεί το πρόβλημα.

Continue reading

Europabourg (‘Ευρώπη-φρούριο’) : ο δυτικός πολιτισμός και η λατρεία του φρουρίου

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ φρούριο το γνωρίζει μόνο ένας πολιτισμός, ο δυτικός, κανένας άλλος. Η αρχαιότατη μορφή του ανάγεται στις ινδοευρωπαϊκές ποιμενικές κοινωνίες, πήρε όμως τη μορφή που γνωρίζουμε όταν οι ελληνόφωνοι ποιμένες εισβολείς και κατακτητές εγκαταστάθηκαν μόνιμα στις περιοχές των αγροτικών κοινοτήτων της ελλαδικής χερσονήσου. Το φρούριο είναι συστατικό στοιχείο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, τόσο θεμελιώδες που συνέβαλε στη διαμόρφωση τις λατρείας του φρουρίου, της επιθυμίας δηλονότι, αφού δεν υπάρχει λατρεία που να μην παραπέμπει σε επιθυμία. Θα δούμε περί ποιας επιθυμίας πρόκειται.

Η αρχαιότατη μορφή του φρουρίου είναι το ενδιαίτημα του ποιμενικού γένους, ο οίκος. Ο (F)οίκος, διαβάζουμε στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια ήταν ενδιαίτημα ανθρώπων (δώμα, δόμος) και εκτρεφομένων ζώων, ο κοινός χώρος των οποίων ονομάζονταν αυλή, που προφυλάσσονταν από ψηλό τείχος. Το οικοδομικό υλικό της κατασκευής όλου αυτού του φρουρίου ήταν το ξύλο –  και του τείχους και του τοίχου του δόμου, των δωματίων. Ο δόμος είναι μια ξύλινη κατασκευή, ενώ η αρχική σημασία της λέξης δομή είναι ‘ξυλοδεσιά’ .

Continue reading

η λατρεία της ταλαιπωρίας: για την αθλιότητα του μαραθώνιου δρόμου

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο μαραθωνοδρόμος είναι ένας άθλιος άνθρωπος – άθλιος, με την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης, ταλαίπωρος δηλαδή. Τι είναι αυτό που ωθεί έναν άνδρα ή μια γυναίκα, ευτυχώς είναι ελάχιστοι και ελάχιστες, να υποστεί μια τέτοια απάνθρωπη ταλαιπωρία; Γιατί καθιερώθηκε το αγώνισμα του μαραθώνιου δρόμου, κάτω από ποιες συνθήκες και προϋποθέσεις; Αυτά τα ερωτήματα θα μας απασχολήσουν σήμερα, φίλες και φίλοι.

Continue reading

γιατί η κουκουβάγια ήταν το σύμβολο της σοφίας;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΙΟΤΙ, θα μας πει κάποιος, στην αρχαία Αθήνα υπήρχαν πολλές κουκουβάγιες. Η απάντηση αυτή δεν είναι ικανοποιητική, δεν είναι αυτή η απάντηση. Αφού δούμε ποια είναι, θα θέσουμε και το ερώτημα γιατί υπήρχαν πολλές κουκουβάγιες στην αρχαία Αθήνα. Αν και πολλές, οι κουκουβάγιες δεν θα φαίνονταν, μιας και η κουκουβάγια κυνηγάει τη νύχτα. Τόσα πολλά είδη πτηνών υπήρχαν στην Αθήνα και την Αττική, όπως μαθαίνουμε κυρίως από τον Αριστοφάνη (Όρνιθες), γιατί να επιλεγεί η κουκουβάγια; Τα σπουργίτια θα ήταν πολύ περισσότερα, και θα φαίνονταν, δεν έγιναν όμως σύμβολο της σοφίας!

Continue reading

η λατρεία του τρεξίματος: ο θεός Τρεχάτος και η θεά Τρεχάλα

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΙΝΑΙ πολύ σαφές γιατί η λατινικής προέλευσης αγγλική λέξη investment σημαίνει και πολιορκία και επένδυση. Αυτό το vest- είναι ανάμνηση της λέξης vestis – το χοντρό μάλλινο επανωφόρι, το σημερινό παλτό, η κάπα (πρβλ. βεστιάριο). Investio σημαίνει κοσμώ, στολίζω με την αμφίεση αλλά και περιβάλλω, περικυκλώνω. Όταν πολιορκούμε μια πόλη, την περιβάλλουμε όπως η κάπα περιβάλλει το σώμα. Η επένδυση κεφαλαίου είναι ένα είδος πολιορκίας αφού ο σκοπός μας είναι η λεία, το κέρδος. Η επένδυση κεφαλαίου είναι πολιορκία. Η δε πολιορκία ήταν για χιλιάδες χρόνια η πιο αποδοτική επένδυση κεφαλαίου.

Η πρακτική αυτή έχει αφήσει τα αποτυπώματά της στην αρχαία ελληνική γλώσσα, της ελληνιστικής εποχής συγκεκριμένα. Τα αποτυπώματα αυτά επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Λέμε έσοδα, έξοδα και εισόδημα – τι σχέση έχει η οδός  με την οικονομία; Είχε, και έχει (λόγω της κυκλοφορίας του εμπορεύματος και του χρήματος): το κόστος, οι δαπάνες μιας πολιορκίας είναι μεγαλύτερες εάν η πόλη που πρόκειται να πολιορκηθεί είναι μακριά, οπότε και τα κέρδη θα είναι λιγότερα, μιας και οι μετακινήσεις ήταν βραδείες και χρονοβόρες. Οι δαπάνες και τα κέρδη ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με την οδό.

ΜΟΛΙΣ οι νικητές πολιορκητές πηδούσαν τα τείχη της πόλης έτρεχαν να προλάβουν να αρπάξουν την πολύτιμη λεία. Ο πιο γρήγορος έπαιρνε τα πιο πολύτιμα – χρήμα, πολύτιμα σκεύη και άλλα αντικείμενα – ενώ οι αιχμάλωτοι ήταν συλλογική λεία που πωλούνταν στους εμπόρους, τους δουλεμπόρους που ακολουθούσαν ένα στράτευμα, για να πουλήσουν στους στρατιώτες και να αγοράσουν από αυτούς. Δεν υπήρξε πολεμική επιχείρηση στην οποία δεν συμμετείχαν έμποροι – ήταν αδιανόητο.

Continue reading

ταλαιπωρία και τρυφηλότης

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΟΛΥ θα ήθελα να διαβάσω το σύντομο βιβλίο ενός Άγγλου συγγραφέα, του 19ου αιώνα, του Καρλ Κίνγκσλεϊ αλλά μάλλον δεν θα μπορέσω. Όσο κι αν έψαξα στο διαδίκτυο, δεν ξέρω να ψάχνω, δεν κατάφερα τίποτα – η βοήθεια και οι υποδείξεις καλοδεχούμενες. Το μόνο που γνωρίζω γι΄ αυτό το βιβλίο είναι ο τίτλος και η κατάληξη της φανταστικής ιστορίας του: Η ιστορία του μεγάλου και ένδοξου έθνους των Ετσιθελητών που έφυγαν από τη χώρα της Σκληρής Εργασίας γιατί ήθελαν όλη τη μέρα να παίζουν άρπα. Να η κατάληξη των Ετσιθελητών: μετά από λίγα χρόνια από την καλοπέραση έγιναν γορίλες! Συμπληρώνω εγώ: παράτησαν την άρπα κι άρχισαν να χτυπάνε τα δασύτριχα στήθη τους ουρλιάζοντας ααααα!

Continue reading

μπροστά: ο μεταφορικός λόγος της Κυριαρχίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

 ΕΞΕΤΑΣΑΜΕ  προχτές τη μεταφορά ψηλά και διαπιστώσαμε ότι προέκυψε  από τη λατρεία του ύψους, η οποία με τη σειρά της προήλθε από την ανάγκη του Κυρίου να ζει ψηλά για να είναι ασφαλής, για να νικά στον πόλεμο και για να επιτηρεί τους από κάτω, αυτούς που ζουν χαμηλά, τους υποτελείς ( Παραγωγούς του κοινωνικού πλούτου). Η μεταφορά ψηλά είναι μια χωρική μεταφορά. Οι ομιλητές της ελληνικής γλώσσας, αλλά και όλων των άλλων ευρωπαϊκών, ινδοευρωπαϊκής καταγωγής (τα βασκικά, τα ουγγρικά, τα φιλανδικά και άλλες δεν είναι ΙΕ καταγωγής)  μεταχειρίζονται πολλές χωρικές μεταφορές. Επισημάναμε ότι όταν μεταχειριζόμαστε τη μεταφορά ψηλά θέλουμε να δηλώσουμε την διαθέσιμη ισχύ, την επιβολή ελέγχου, την υψηλή κοινωνική θέση, την ποσότητα και την ποιότητα, τη λογική, το καλό, την αρετή, την επιτυχία, την υγεία, την εγρήγορση.  Όλα αυτά τα διαθέτει ο Κύριος εκεί ψηλά, οπότε, εάν σηκωθούμε και εμείς,  όλοι μαζί, και φτάσουμε εκεί ψηλά, θα τα διαθέτουμε και εμείς. Αφού η χρήση της μεταφοράς είναι διαταξική, διαταξική θα είναι και η σημασία της. Παρατηρούμε πόσο αποτελεσματικά, επειδή γίνεται μεταφορικά, δηλαδή υπαινικτικά, συγκροτείται η ιδεολογία της εθνικής ενότητας και ομοψυχίας και συνεννόησης. Όλοι μαζί μεταχειριζόμαστε την μεταφορά, όλοι μαζί θα φτάσουμε ψηλά, όλοι μαζί θα είμαστε νικητές.

ΠΡΙΝ ασχοληθούμε με τη χωρική μεταφορά μπροστά, ας εξετάσουμε σύντομα και απλά τα παρακάτω ερωτήματα. Γιατί οι γλώσσες της δυτικής Κυριαρχίας διαθέτουν τόσες πολλές  χωρικές, για να περιοριστώ σε αυτές, μεταφορές; Πώς προέκυψε η μεταφορά; Γιατί χρησιμοποιείται τόσο συχνά, γιατί δηλαδή είναι τόσο αποτελεσματική;

Continue reading

Ισχύς και μεταφορά· σκούριασα: το κορμί ως μηχανή (και ως εξάρτημα μηχανής)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η φράση σκούριασα είναι μεταφορά, χαρακτηρίζει  ως γεγονός κάτι το οποίο είναι αδύνατο – πώς είναι δυνατόν να σκουριάζει το κορμί μας αφού δεν είναι από σίδερο φτιαγμένο; Είναι ολοφάνερο ότι παραβιάζει την κανονική τάξη των πραγμάτων – το κορμί μας δεν είναι από σίδερο φτιαγμένο. Εάν έλεγα σκουριάζω σαν μηχανή, αυτό θα ήταν παρομοίωση. Και στην παρομοίωση και στην μεταφορά υπάρχει κάποια ομοιότητα ανάμεσα σε δύο διαφορετικά όντα ή πράγματα ή όντα και πράγματα- μόνο που στην μεταφορά αυτή η ομοιότητα εμφανίζεται ως γεγονός (κοιμάται το πουλάκι μου), όχι απλά ως σύγκριση (κοιμάται σαν πουλάκι). Το κορμί μας δουλεύει και η μηχανή δουλεύει. Να η ομοιότητα, να και άλλες δύο μεταφορές! Το κορμί μας δεν δουλεύει, ούτε η μηχανή δουλεύει!

ΜΙΑ γενικά αποδεκτή θεωρία για την εμφάνιση της μεταφοράς δεν υπάρχει – από όσο τουλάχιστον μπορώ να γνωρίζω. Θα αποπειραθώ να διατυπώσω μια γνώμη μελετώντας τις αρχαιότερες μεταφορές της δυτικής γραμματείας, τις οποίες διαβάζουμε, που αλλού, στην Ιλιάδα. Θα λάβω υπόψη μου και αυτά που γράφει ο Αριστοτέλης στη Ρητορική του και σε κάποια σχόλια της Ιλιάδας, αυτά τα οποία έχουν γραφεί στα περιθώρια των κωδίκων και παπύρων της Ιλιάδας για να βοηθηθούν οι αναγνώστες της.

Ο όρος μεταφορά είναι του Αριστοτέλη. Πώς επινόησε αυτόν τον όρο; Γνωρίζουμε την κυριολεκτική σημασία της λέξης. Μέχρι και υπουργείο υπάρχει – ή υπήρχε. Γιατί ο Αριστοτέλης να χρησιμοποιήσει αυτή τη λέξη; Διότι όντως παρατήρησε κάποια μεταφορά, κάτι πήγε από εδώ εκεί. Και εγείρεται το ερώτημα:  τι μεταφέρει η ιλιαδική μεταφορά; Γιατί μεταφέρει αυτό που μεταφέρει; 

Continue reading