πόσα εμβόλια θα κάνουμε; τρία, πέντε; μήπως δέκα, είκοσι, πενήντα; και μετά;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕ μπορεί, και σεις θα έχετε αναρωτηθεί: πόσα εμβόλια θα κάνουμε; Θα κάνουμε το τρίτο και τέλος; Αυτό μας λένε – θα κάνουμε το τρίτο και τέλος. Θα σωθούμε, κι εμείς και όλη η ανθρωπότητα. Η περιπέτειά μας θα τελειώσει και όλα θα είναι όπως πριν την πανδημία. Εάν όμως εξετάσουμε τι είναι το εμβόλιο και ποια είναι η λειτουργία του, δε μπορεί να μην αναρωτηθούμε μήπως η διαβεβαίωση, ”τρία εμβόλια θα κάνουμε και θα σωθούμε”,  είναι καθαρός εφησυχασμός. Με τον εκφοβισμό προσπαθούν να αποφύγουν κατάσταση γενικευμένου πανικού, άρα και το ενδεχόμενο εμφάνισης και επέκτασης κοινωνικού χάους· το ίδιο κάνουν και με τον εφησυχασμό.  Διότι, φίλες και φίλοι, ο εφιάλτης τους είναι το κοινωνικό χάος. Και ο δικός μας, ας μην το ξεχνάμε. Το κοινωνικό χάος είναι μια φρίκη – για μας είναι κυρίως φρίκη. Οι υποτελείς υποφέρουν κατά τη διάρκεια του κοινωνικού χάους. Γι αυτό τρέχουμε να εμβολιαστούμε. Γνωρίζουν, και εμείς γνωρίζουμε, ότι οι πανδημίες προκαλούν κοινωνικό χάος, εάν δεν αντιμετωπιστούν. Μπορούμε όμως να αντιμετωπίσουμε τις πανδημίες αποτελεσματικά; Είναι ένα ερώτημα. Η Επιστήμη και η Τεχνική λένε ότι μπορούμε. Τα έχουμε καταφέρει δύο χρόνια τώρα; Πώς το βλέπετε το μέλλον;

Continue reading

η γήρανση ως ασθένεια και η στρατηγική της αντιστροφής της ηλικίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΧΟΥΝ ξεφύγει τελείως, είναι εκτός πραγματικότητας! Πρόκειται περί δικής μας μομφής; Όχι, φίλες και φίλοι. Είναι η νέα τους στρατηγική: εκτός πραγματικότητας. Δεν θα βελτιώσουμε την υπάρχουσα πραγματικότητα, όχι, θα την αλλάξουμε τελείως. Δεν θα κάνουμε βήματα, θα κάνουμε άλματα. Η συνέχεια δεν μας ενδιαφέρει, μας ενδιαφέρει η ρήξη, η τομή. Δεν μας ενδιαφέρει η γραμμικότητα, η πρόσθεση, αλλά η εκθετικότητα, ο εκθετικός πολλαπλασιασμός. Δεν έχουμε απλά φιλοδοξίες, η πραγματικότητα που θέλουμε είναι όσα θεωρούμε σήμερα πως είναι εκτός πραγματικότητας. Το όραμά τους είναι το εκτός πραγματικότητας. Δεν θέλουμε να είμαστε έρμαια και αιχμάλωτοι της υπάρχουσας πραγματικότητας αλλά θέλουμε να κάνουμε πραγματικότητα όλα όσα χαρακτηρίζουμε σήμερα ως εκτός πραγματικότητας. Η υπάρχουσα πραγματικότητα δεν μας αρέσει – είναι ελαττωματική. Αυτό που μας αρέσει είναι όλα τα εκτός πραγματικότητας –  αυτή είναι η στρατηγική, ο σκοπός: η υπέρβαση των ορίων του δυνατού, το αδύνατο να γίνει δυνατό. 

Continue reading

οι τρεις θεμελιώδεις μετασχηματισμοί της ανθρώπινης ύπαρξης και η κομβική στιγμή της παγκόσμιας ιστορίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ βλέπουμε καλά, όταν γεννιόμαστε. Ακούμε αλλά ακούμε ήχους που δεν τους καταλαβαίνουμε, δεν χρειάζεται να τους καταλαβαίνουμε, αρκεί που τους ακούμε. Αρχίζουμε τη ζωή με την όσφρηση, τη γεύση και την αφή. Ο αισθητηριακός μας ορίζοντας διευρύνεται, βλέπουμε πιο καλά, αναγνωρίζουμε πρόσωπα και ήχους που τους ταυτίζουμε με συγκεκριμένα πρόσωπα. Αρχίζει μια διαδικασία διεύρυνσης αισθήσεων, εμπειριών, σχέσεων γνώσεων, χώρου και χρόνου. Φεύγουμε από την αγκαλιά της μάνας μας, από το παιδικό μας κρεβάτι, μπουσουλάμε μέσα στο σαλόνι, περπατάμε, βγαίνουμε στην αυλή – εάν έχουμε γεννηθεί σε χωριό – παίζουμε στη γειτονιά με άλλα παιδιά, περπατάμε στους δρόμους του χωριού, θα γνωρίσουμε τους κατοίκους της, και θα μας γνωρίσουν, επισκεπτόμαστε (με τα πόδια) συγγενείς σε γειτονικά χωριά, θα πάμε στη γειτονική πόλη, θα γνωρίσουμε ξένους, νέες σχέσεις, νέες εμπειρίες, νέες γνώσεις. Η διεύρυνση, ο εμπλουτισμός με νέες σχέσεις, εμπειρίες και γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες θα συνεχιστεί. Μπορεί να ταξιδέψουμε σε άλλες χώρες, θα ταξιδέψουμε νοερά στο σύμπαν, στον μικρόκοσμο του κυττάρου και του ατόμου, θα ταξιδέψουμε στο παρελθόν μέσω της ιστορίας.

Continue reading

δεν θα διστάσουν να κάνουν τα πάντα Κόλαση – πάμε για άλλες περιπέτειες

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟΝ Σεπτέμβριο του 1963 έπεισα τον παππού μου να με πάει στο σχολείο. Θανάση, είσαι μικρός, του χρόνου θα πας σχολείο. Όχι, θέλω να πάμε. Πήγαμε και ο δάσκαλος επιβεβαίωσε τα λόγια του παππού μου. Είχα μείνει μόνος, το σχολείο μου έκλεψε τους φίλους μου, με αυτούς γυρνούσαμε στα χωράφια και στο ποτάμι, είχα μείνει μόνος και υπέφερα πολύ. Τον επόμενο Σεπτέμβρη με δέχτηκαν. Χαρά!!! Κάθισα όμως στο θρανίο, κάθισα για πρώτη φορά σε καρέκλα και υπέφερα. Πολύ υπέφερα. Ακίνητος ώρες πολλές, χωρίς παιχνίδι, στο διάλειμμα δεν προλάβαινες να βγεις, έμπαινες πάλι μέσα. Λύπη μεγάλη και χαρά μεγάλη, μαζί. Δε πειράζει, ας καθόμουν ακίνητος, αρκεί που στο διάλειμμα ήμουν με τους φίλους μου.

Η χαρά ήταν διπλή –  είχα δασκάλα, μετά δασκάλους. Τους αγάπησα πολύ τους δασκάλους, μάθαινα, αργότερα κατάλαβα ότι δάσκαλοι δεν είναι μόνο οι δάσκαλοι αλλά ο καθένας, η καθεμιά, το κάθε τι. Και πολύ αργότερα συνειδητοποίησα ότι ο δάσκαλος πρέπει να είναι μαθητής ο ίδιος – ότι ο δάσκαλος έχει μια ανεξάντλητη περιέργεια, μια οξύτατη παρατηρητικότητα και μια ζωηρότατη φαντασία. Αυτά ο δάσκαλος δεν τα χάνει ποτέ. Εάν η περιέργεια, η παρατηρητικότητα και η φαντασία είναι ίδιον του μαθητή, είναι και του δασκάλου –  άρα, ο δάσκαλος είναι μαθητής του μαθητή του και ο μαθητής, δάσκαλος του δασκάλου του.

Continue reading

φορτηγατζήδες δεν υπάρχουν πια, τους πάτησε το τρένο

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ σχολιάσουμε σήμερα την έλλειψη οδηγών φορτηγών (φορτηγατζήδων, νταλικιέρηδων) στην Ευρώπη που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα σήμερα η έλλειψη αυτή να ξεπερνά τους  400.000. Το πρόβλημα θα επιτείνεται κι αυτό προκαλεί έμφραγμα στην καπιταλιστική οικονομία, μιας και δεν νοείται καπιταλισμός χωρίς τη μεταφορά των εμπορευμάτων που πρέπει να εκτεθούν στα εμπορικά καταστήματα και να πωληθούν –  για να καταναλωθούν. Εάν δεν υπάρξει μεταφορά, δεν θα υπάρξει και κατανάλωση, κι αν δεν υπάρξει κατανάλωση, θα σταματήσει η παραγωγή και θα στερηθούμε βασικά είδη  ανάγκης. Εκατό χιλιάδες χρειάζεται επειγόντως η Αγγλία, 80.000 η Γερμανία, 143.000 η Πολωνία. Πριν το κάνουμε, θα σας αφηγηθώ κάτι που μου εκμυστηρεύτηκε κάποιος Σαλονικιός φορτηγατζής.

”ΕΜΑΘΑ ότι η γυναίκα μου με απατούσε αλλά δεν μπορούσα να τους πιάσω στα πράσα. Τη πηδούσε όταν έλειπα. Μετά από καιρό το μυστήριο λύθηκε. Ήταν ο τελωνειακός που έλεγχε το φορτηγό στους Ευζώνους. Μόλις έφευγα για Γερμανία, πήγαινε και την έβρισκε”. Το να είσαι συνεχώς μακριά από το σπίτι σου, από τη γυναίκα σου, τα παιδιά σου, τους φίλους σου δεν είναι ένας πολύ καλός λόγος να μην γίνεις φορτηγατζής; Νομίζω πως ναι.

Continue reading

η ρωμαϊκή αυτοκρατορία ξέμεινε από την ενέργεια των δούλων· η καπιταλιστική αυτοκρατορία;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΚΑΘΩΣ πίνετε το πρωινό σας καφεδάκι και διαβάζετε αυτά που γράφω, θα ήθελα να σκεφτούμε το εξής ενδεχόμενο. Το 2060, ας πούμε, όλη η ενέργεια που χρειαζόμαστε προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές (αέρας και ήλιος κυρίως): πώς θα είναι ο πλανήτης; Πριν απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, να σημειώσουμε ότι για καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης με ηλιακή ενέργεια μόνο, της οποίας ο πληθυσμός ξεπερνά κατά πολύ τα 500 εκ., συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας, θα πρέπει οι ηλιακοί συλλέκτες να έχουν την έκταση της Ισπανίας και της μισής Γαλλίας! Αναλογιστείτε τώρα την έκταση που θα απαιτηθεί για να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες όλων των χωρών του πλανήτη. Θα εγκαταστήσουμε, προφανώς, τους ηλιακούς συλλέκτες σε όλες τις ερήμους της Γης –  οι έρημοι όμως είναι ζωντανά οικοσυστήματα, στα οποία υπάρχει και χλωρίδα και πανίδα και ζουν άνθρωποι. Η λύση αυτή θα ήταν η μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή που έχει κάνει ο άνθρωπος πάνω στη Γη.

Continue reading

η διαδικασία γένεσης και σχηματισμού μιας νέας κοινωνίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΑ τελευταία χρόνια έχω πέσει με τα μούτρα στη μελέτη της ιστορίας της δουλοκτησίας, της φεουδαρχίας και του  καπιταλισμού. Διάβασα πριν λίγες μέρες ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που τακτοποίησε μέσα μου σκέψεις και γνώσεις, που με βοήθησε να κάνω τη δική μου σύνθεση, το βιβλίο του Jurgen Kocka, Ιστορία του καπιταλισμού (μετ. Μ. Τόπαλη, εκδ. ΠΕΚ). Εκδόθηκε στη Γερμανία το 2014 και δεν είναι τυχαίο, μιας και τις τελευταίες δεκαετίες το βασικό αντικείμενο μελέτης και έρευνας σε γερμανικά, αγγλικά και αμερικάνικα πανεπιστήμια είναι η ιστορία του καπιταλισμού.

Το δικό μου ενδιαφέρον δεν είναι η μελέτη απλά και κατανόηση αυτών των συστημάτων, δομών οργάνωσης και συντονισμού της παραγωγής και αρπαγής του κοινωνικού πλούτου και πώς αυτά τα συστήματα επηρρεάζουν τη κοινωνία και διαμορφώνουν νέα ή νέες κοινωνίες. Ενδιαφέρομαι ειδικότερα για το πώς, πότε, που και από ποιους επινοήθηκε και υλοποιήθηκε, ή υλοποιήθηκε χωρίς να επινοηθεί, το καθένα από αυτά τα συστήματα.

Continue reading

η Δύση θέλει να πολεμήσει αλλά δεν μπορεί: το τέλος του πολέμου και το μέλλον της πολεμικής κοινωνίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΡΙΝ αρχίσω την εξέταση του σημερινού θέματος, θα διατυπώσω ένα ερώτημα που δεν έχει τεθεί μέχρι σήμερα, έτσι νομίζω, και θα απαντήσω σε αυτό. Τι εννοούμε όταν λέμε, ένας λαός θέλει να πολεμήσει; Για να απαντήσουμε σε αυτό το κομβικής σημασίας ερώτημα θα πρέπει να δούμε τα πράγματα με την οπτική της παγκόσμιας ιστορίας –  κι αυτό θα κάνουμε. Υπήρξαν περιπτώσεις λαών που ήθελαν να  πολεμήσουν; Κι όταν λέμε λαού ή λαών αυτό σημαίνει ότι όλοι και όλες ήθελαν να πολεμήσουν; Είμαστε βέβαιοι και βέβαιες ότι τον πόλεμο τον διεξήγαγαν παντοτε άντρες. Πάντα οι άντρες ήθελαν να πολεμούν, να πολεμήσουν; Υπήρξαν περιπτώσεις που και οι γυναίκες ήθελαν τον πόλεμο; Τι γίνεται σήμερα στη Δύση και όχι μόνο; Θέλουμε να πολεμήσουμε;

Continue reading

η κοινωνία της αεργίας, η συρρίκνωση του καπιταλισμού, η (μετακαπιταλιστική) διανεμητική κοινωνία (Τρίτο Μέρος)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η διαρκώς διευρόμενη αεργία στις καπιταλιστικές κοινωνίες, η επιταχυνόμενη, άλλοτε με αργό άλλοτε με γρήγορο ρυθμό, συρρίκνωση του καπιταλισμού και η διαρκώς διευρόμενη διανομή χρήματος και υπηρεσιών προς τους αέργους, οι πρώτες ενδείξεις της διανεμητικής κοινωνίας είναι τρεις στιγμές της ίδιας διαδικασίας,  τρεις πτυχές της ίδιας οικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης. Στο τρίτο μέρος της πραγματείας μου καταπιάνομαι με την γένεση, την εξέλιξη και τα βασικά χαρακτηριστικά της διανεμητικής κοινωνίας, που θα διαδεχθεί την καπιταλιστική κατά τις προσεχείς δεκαετίες. Θα είναι το εκτενέστερο μέρος μιας και τα ζητήματα που πρέπει να εξετάσουμε και να επανεξετάσουμε είναι πολλά.

Continue reading

η κοινωνία της αεργίας, η συρρίκνωση του καπιταλισμού, η (μετακαπιταλιστική) διανεμητική κοινωνία (Μέρος Β΄)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΠΕΣΗΜΑΝΑ χτες ένα κοινωνικό φαινόμενο που εκτυλίσσεται και εξελίσσεται στις αναπτυγμένες, πλήρως εμπορευματοποιημένες, καπιταλιστικές κοινωνίες, τόσο καινοφανές που αποκτά ανθρωπολογικές διαστάσεις –  την αεργία. Ενώ μέχρι τώρα, εδώ και εκατομμύρια χρόνια, η πλειονότητα του πληθυσμού σε όλες τις κοινωνίες συμμετείχε στην παραγωγή του κοινωνικού πλούτου, εδώ και μερικές δεκαετίες η πλειονότητα δεν συμμετέχει σε αυτή την παραγωγή. Ο κοινωνικός πλούτος παράγεται από μια περιορισμένη μειονότητα, η οποία τείνει να συρρικνώνεται περαιτέρω. Το φαινόμενο αυτό δεν έχει επισημανθεί, δεν έχει μελετηθεί και νομίζω πως μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό. Οι Κύριοι καπιταλιστές και οι σύμβουλοί τους το γνωρίζουν αλλά σιωπούν –  και παίρνουν τα μέτρα τους, όπως θα δούμε στο τρίτο Μέρος. Οι Υποτελείς το ζουν αλλά δεν το έχουν συνειδητοποιήσει.  Ένας από τους σκοπούς της συγγραφής του βιβλίου, των κειμένων που διαβάζετε αυτές τις μέρες, είναι να το φέρει στο προσκήνιο του δημόσιου διαλόγου.

ΕΚΤΟΣ όμως από το φαινόμενο της αεργίας εκτυλίσσεται και μια άλλη διαδικασία που αφορά τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Ούτε αυτό έχει επισημανθεί και μελετηθεί. Πρόκειται για τη συρρίκνωση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Με το ζήτημα αυτό καταπιάνομαι στο Δεύτερο Μέρος.

Continue reading