φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΕΧΩ αρχίσει να γράφω ένα μικρό βιβλιαράκι με τίτλο ‘Σύντομη Ιστορία του Εικοστού Πρώτου Αιώνα’ και όσα εκθέτω παρακάτω είναι μια σύντομη περίληψη του περιεχομένου.
Η παγκόσμια κατάσταση των ημερών μας μάς παρωθεί να διατυπώσουμε τη γνώμη ότι ποτέ άλλοτε δεν βρισκόμασταν, ως ανθρωπότητα, μπροστά σε μια κατάσταση Παγκόσμιας Κόλασης και, ταυτόχρονα, μπροστά σε μια κατάσταση Παγκόσμιου Παραδείσου. Θαρρείς πως συνεχώς, μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο, δεκαετία με τη δεκαετία, και η Κόλαση και ο Παράδεισος αναβάλλονται. Έτσι, αυτό που ζούμε είναι μια συνύπαρξη Κόλασης και Παραδείσου. Μιας ισορροπίας που από τη μια μας καθησυχάζει κι από την άλλη άλλοτε μας κάνει να ελπίζουμε και άλλοτε να φοβόμαστε.
ΖΟΥΜΕ την Παγκόσμια Κόλαση γιατί ποτέ άλλοτε δεν υπήρχαν τόσο πολλά και οξυμένα και διαρκώς πολλαπλασιαζόμενα κοινωνικά, άρα και προσωπικά, προβλήματα. Η πείνα, η φτώχεια, η ανεργία, οι πολιτισμικές επιδημίες, η κατάθλιψη, η καταστροφή του περιβάλλοντος, της φύσης δηλαδή, φαίνεται να διευρύνονται σε ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού. Και από την άλλη, ουδέποτε άλλοτε το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού δεν είχε στη διάθεσή του και εργασία και τροφή και κατοικία και περίθαλψη, τώρα μάλιστα που έχουμε ξεπεράσει τα 7 δις. Ποτέ άλλοτε ο παγκόσμιος κοινωνικός πλούτος δεν ήταν τόσο μεγάλος και ποτέ άλλοτε δεν υπήρχε τόσο φτώχεια και ένδεια. Πώς να εξηγήσουμε αυτή την αντιφατική κατάσταση; Που οφείλονται τα τόσο πολλά κοινωνικά προβλήματα, που οφείλεται η ικανοποίηση των περισσότερων βασικών αναγκών του μεγαλύτερου τμήματος του παγκόσμιου πληθυσμού; Το κομβικό όμως ερώτημα είναι άλλο: μιας και διαθέτουμε τόσο μεγάλο κοινωνικό πλούτο, μπορούμε να επιλύσουμε τα κοινωνικά προβλήματα; Εάν μπορούμε, γιατί δεν τα επιλύουμε; Εάν δεν μπορούμε, γιατί δεν μπορούμε; Που οφείλονται τα κοινωνικά προβλήματα; Τι θα γίνει εάν επιλύσουμε τα κοινωνικά προβλήματα; Εάν όλοι και όλες εργαζόμαστε λίγες ώρες, έχουμε να φάμε και να ντυθούμε, έχουμε κατοικία, και περίθαλψη;
ΣΕ αυτά τα ερωτήματα καλούμαστε να απαντήσουμε. Και θα το κάνουμε. Κάνοντάς το θα εκθέσουμε μια σύντομη ιστορία του εικοστού πρώτου αιώνα. Δεν θα είναι μια ιστορία γεγονότων αλλά μια ιστορία τάσεων, μεγατάσεων, διαδικασιών που βρίσκονται σε εξέλιξη.
ΘΑ αναγκαστούμε να διατυπώσουμε κι άλλα ερωτήματα, που προηγούνται λογικά και χρονικά αυτών που παραθέσαμε πριν από λίγο. Γιατί ο δυτικός πολιτισμός είναι σήμερα ο παγκόσμιος πολιτισμός; Γιατί έχει εκτοπίσει όλους τους άλλους, γιατί τους έχει αφανίσει ή τους αφανίζει και έχει μείνει μόνος; Τι εννοούμε όταν λέμε δυτικός πολιτισμός; Σε ποια φάση του δυτικού πολιτισμού βρισκόμαστε;
ΕΑΝ ο δυτικός πολιτισμός έχει επιβληθεί παγκοσμίως, τότε η Παγκόσμια Κόλαση και ο Παγκόσμιος Παράδεισος δεν μπορεί παρά να είναι μορφές του δυτικού πολιτισμού. Όλα όσα αναφέραμε προηγουμένως σχετίζονται με τον δυτικό πολιτισμό. Για να δώσουμε έναν ορισμό του δυτικού πολιτισμού θα πρέπει να καταγράψουμε τα ιδιαίτερα, εντονότερα χαρακτηριστικά του. Κι αυτά είναι τρία: πρώτον, η επιθυμία της διαρκούς αύξησης της ισχύος· δεύτερον, η συνεχής και αδιάκοπη αρπαγή και καταστροφή του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου από μια μικρή μειονότητα, το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, και, τέλος, η διαρκής προληπτική αντεπανάσταση. Κανένας άλλος πολιτισμός της παγκόσμιας ιστορίας δεν μας είναι γνωστός με αυτά τα χαρακτηριστικά. Αυτά τα τρία χαρακτηριστικά από τη μια ορίζουν τον δυτικό πολιτισμό και από την άλλη μας εξηγούν γιατί έχει επιβληθεί παγκόσμια και γιατί έχει προκαλέσει και προκαλεί, τόσο την Κόλαση όσο και τον Παράδεισο, τόσο τον φόβο του πολλαπλασιασμού των προβλημάτων όσο και την δυνατότητα της επιλύσής τους.
ΤΟΝ αποκαλούμε δυτικό γιατί με επίκεντρο την αρχαία Ελλάδα όπου εμφανίστηκε, κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα εμφανίστηκε και αναπτύχθηκε δυτικά του τόπου γένεσής του (Ιταλία, δυτική και βόρεια Ευρώπη). Με κριτήριο δε τον τρόπο παραγωγής, αρπαγής και καταστροφής του κοινωνικού πλούτου, διακρίνουμε τρεις φάσεις: τον δουλοκτητικό, τον φεουδαρχικό και τον καπιταλιστικό. Η παραγωγή και η αρπαγή και καταστροφή του κοινωνικού πλούτου γίνεται άλλοτε με τη βία και άλλοτε με το χρήμα. Στις δύο πρώτες φάσεις γινόταν με τη βία – η διαφορά είναι ότι στον μεν δουλοκτητικό δυτικό πολιτισμό οι δούλοι δεν είχαν κανένα απολύτως λόγο στην παραγωγή, ήταν ζωντανά εργαλεία, στον δε φεουδαρχικό είχαν κάποια σχετική ελευθερία. Στον καπιταλιστικό, τον σημερινό δυτικό πολιτισμό, δεν έχουν καμιά ελευθερία, όπως και στον δουλοκτητικό, η αρπαγή και η καταστροφή όμως δεν γίνεται με τη βία αλλά με το εμπόρευμα και το χρήμα, τα οποία πρέπει να δούμε και ως μέσον παραγωγής, αρπαγής και καταστροφής.
ΤΗΝ μειονότητα που συντονίζει την παραγωγή, την αρπαγή και την καταστροφή του κοινωνικού πλούτου την αποκαλώ με το περιληπτικό όνομα Κύριος. Την πλειονότητα που παράγει τον κοινωνικό πλούτο την αποκαλώ Υποτελείς Παραγωγοί. Τη σχέση μεταξύ αυτών των δύο την αποκαλώ κυριαρχική σχέση ή Κυριαρχία, μιας και είναι ο Κύριος που άρχει, που αποφασίζει δηλαδή. Με τον αντίστοιχο προσδιορισμό έχουμε τρεις μορφές Κυριαρχίας: την δουλοκτητική, την φεουδαρχική και την καπιταλιστική.
ΓΙΑ να παραχθεί ο κοινωνικός πλούτος δεν αρκεί μόνο ο συντονισμός της παραγωγής από τον Κύριο αλλά απαιτείται και η συνεργασία των Υποτελών Παραγωγών. Χωρίς αυτή τη συνεργασία, η Κυριαρχία δεν μπορεί να υπάρξει. Η συνεργασία αυτή είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για τον Κύριο, όπως μεγάλο πρόβλημα είναι και η ύπαρξη αυτή καθ΄ εαυτή των Υποτελών Παραγωγών. Περισσότερα γι αυτά τα ζητήματα θα γράψουμε παρακάτω.
Ο δυτικός πολιτισμός εμφανίστηκε στην αρχαία Ελλάδα κατά τον 8ο με 5ο π. Χ. αιώνα. Τότε δηλαδή εμφανίστηκαν αυτά τα τρία ιδιάζοντα χαρακτηριστικά. Τα δύο από αυτά, η επιθυμία της διαρκούς αύξησης της ισχύος και η αρπαγή και η καταστροφή του κοινωνικού πλούτου προϋπήρχαν στον προηγούμενο πολιτισμό, στον ποιμενικό πολιτισμό των λεγόμενων σκοτεινών αιώνων (1100-800 π. Χ.). Έτσι, ο δυτικός πολιτισμός είναι μια παραλλαγή του ποιμενικού πολιτισμού. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ γιατί μας εξηγεί πάρα πολλά ζητήματα. Το τρίτο, η διαρκής προληπτική αντεπανάσταση είναι καινοφανές και διαμορφώνεται πλήρως με την αθηναϊκή δουλοκτητική δημοκρατία, η οποία ήταν ακριβώς αυτό: μια διαρκής προληπτική αντεπανάσταση.
ΠΏΣ εμφανίζεται όμως το πρώτο από αυτά τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά; Τι είναι αυτή η επιθυμία της διαρκούς αύξησης της ισχύος;
ΟΤΑΝ μιλάμε για επιθυμία, θα πρέπει να έχουμε κατά νου τον φόβο. Και όταν μιλάμε για ισχύ, θα πρέπει να αναφερόμαστε σε κάποια ή κάποιες σχέσεις. Τρεις είναι αυτές οι σχέσεις, άρα τρεις οι φόβοι, άρα τρεις και οι επιθυμίες. Ας τις δούμε αναλυτικά.
ΑΦΟΥ η κοινωνία είναι το πλέγμα των σχέσεων του ανθρώπου με τη φύση και του ανθρώπου με τον άνθρωπο, με δεδομένα την ύπαρξη Κυρίων και Υποτελών Παραγωγών, ένας Κύριος αναπτύσσει τρεις σχέσεις; με τη Φύση, με τους άλλους Κυρίους, με τους Υποτελείς Παραγωγούς. Θα πρέπει όμως να λάβουμε και κάτι άλλο υπ΄ όψει μας: τον κομβικό τρόμο και φόβο του Κυρίου: την μείωση και την απώλεια του πλούτου και της ισχύος που διαθέτει, της ικανότητας και δυνατότητας να κάνει αυτό που επιθυμεί – αυτή είναι η ισχύς. Από αυτόν τον τρόμο παράγεται και η κομβική επιθυμία του: η αύξηση του πλούτου και της ισχύος του, η διαρκής αύξηση, αύξηση μέχρι τέλους. Και ποιο είναι αυτό το τέλος;
ΑΣ δούμε πρώτα τη πρώτη σχέση, αυτήν με τη Φύση. Ποια είναι η μείωση της ισχύος, ποια είναι η αύξηση. Μείωση της ισχύος είναι η ασθένεια, τα γηρατειά, ο θάνατος, η φθορά, η αλλαγή, η μεταβολή. Όλα αυτά τα εκλαμβάνει ως ήττα. Η πραγματικότητα, η φύση και ζωή είναι ελαττωματική, θέλει διόρθωση. Ποια είναι η επιθυμία του; Η κατάργηση της ασθένειας, των γηρατειών, του θανάτου, της φθοράς, της μεταβολής, της κίνησης, της αλλαγής. Μιας όμως και πάντα αρρωσταίνει και γηράσκει και πεθαίνει, θεωρεί πως πάντα ηττάται από την ασθένεια, τα γηρατειά και τον θάνατο. Πρέπει να τα νικήσει, πρέπει να υποτάξει τη Φύση. Ποιο είναι το τέλος της επιθυμίας της διαρκούς αύξησης της ισχύος; Να γίνει αθάνατος, να νικήσει τη Φύση και τον θάνατο, είναι η επίτευξη της σωματικής αθανασίας. Κανένας άλλος πολιτισμός δεν διατύπωσε αυτή την επιθυμία.
Θα συνεχίσω αύριο.
