τόκος, χρέος, ποιμενισμός, καπιταλισμός

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ έχουν περάσει πάνω από 2.500 χρόνια, τουλάχιστον, από τότε που εμφανίστηκε ο δανεισμός με τόκο αλλά ακόμα δεν ξέρουμε ακριβώς από ποιους, πότε, που και γιατί επινοήθηκαν, ή, προέκυψαν – πιθανόν μάλιστα και να μην το μάθουμε ποτέ. Εκείνο που ξέρουμε, είμαστε βέβαιοι, είναι ότι η διάρκεια της ύπαρξής τους είναι ένα πολύ μικρό κλάσμα της ανθρώπινης ιστορίας. Εκείνο που ξέρουμε ακόμα είναι ότι για τα μισά από αυτά τα δύο χιλιάδες πεντακόσια χρόνια ο δανεισμός με τόκο, ο τόκος ο ίδιος,  εθεωρείτο αμάρτημα, κάτι αποτρόπαιο και φρικτό. Θα είχε εκπνεύσει, εάν δεν του έδινε το φιλί της ζωής ο καπιταλισμός, ο εμπορικός στην αρχή. Και του το έδωσε γιατί καπιταλισμός χωρίς τόκο είναι κάτι αδιανόητο – δεν μπορεί να υπάρξει.

ΞΕΡΟΥΜΕ ακόμα, είμαστε βέβαιοι, κι άλλα για τον δανεισμό με τόκο. Ξέρουμε ότι υπήρχε δανεισμός χωρίς τόκο – υπάρχει ακόμα και σήμερα, μεταξύ φίλων, οικείων, συγγενών, γνωστών, γειτόνων. Ξέρουμε ότι κάποτε η πρακτική και η έννοια του δανεισμού, χωρίς τόκο εννοώ, ήταν και αυτά άγνωστα. Για το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας επικρατούσε το δώρο, το μοίρασμα της τροφής και η κοινοχρησία των εργαλείων. Ποτέ ο άνθρωπος δεν κατανάλωνε την τροφή του εκεί που την έβρισκε αλλά την μετέφερε για να την καταναλώσει μαζί με αυτούς που δεν μπορούσαν να βρουν τροφή. Εάν χρειαζόσουν ένα τσεκούρι θα πήγαινες να το πάρεις από εκείνον που το είχε. μέχρι κάποιος άλλος να έρθει να το πάρει από σένα. Αυτό γινόταν στις τροφοσυλλεκτικές – κυνηγητικές  κοινωνίες για 90.000 χρόνια, εάν ο άνθρωπος υπάρχει πάνω στη Γη εδώ και 100.000 χρόνια.

Continue reading