φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η πανδημία covid-19 ενέσκηψε κατά τη διάρκεια του τρίτου εν εξελίξει  θεμελιώδους μετασχηματισμού της (δυτικής, προς στιγμήν) ανθρώπινης ύπαρξης. Ο πρώτος ήταν η παραγωγή της τροφής, η λεγόμενη νεολιθική επανάσταση, που διήρκεσε μερικές χιλιάδες χρόνια. Τη λέμε επανάσταση διότι είναι μια αλλαγή μη αναστρέψιμη –  δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στην τροφοσυλλογή, το κυνήγι και το ψάρεμα. Ο δεύτερος ήταν η χρήση της μηχανής και των μηχανοκίνητων εργαλείων στην παραγωγή του κοινωνικού πλούτου –  είναι γνωστός ως βιομηχανική επανάσταση, που άρχισε στα τέλη του 18ου αιώνα στην Αγγλία, μετά το 1770. Και αυτή η επανάσταση είναι μια μη αναστρέψιμη αλλαγή. Θα παράγουμε την τροφή μας καλλιεργώντας τη γη και θα παράγουμε το σύνολο του υλικού κοινωνικού πλούτου (τροφή, ρούχα, κατοικία, ενέργεια, μεταφορές και συγκοινωνίες, επικοινωνίες, περίθαλψη και καθαριότητα, γνώση και έκφραση) με τη χρήση μηχανών και μηχανοκίνητων εργαλείων. Ας δούμε τώρα και τον τρίτο εν εξελίξει θεμελιώδη μετασχηματισμό της ανθρώπινης ύπαρξης, αυτόν που ζούμε σήμερα, αυτόν που θα ολοκληρωθεί τις προσεχείς δύο ή περισσότερες δεκαετίες.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕ μπορεί, και σεις θα έχετε αναρωτηθεί: πόσα εμβόλια θα κάνουμε; Θα κάνουμε το τρίτο και τέλος; Αυτό μας λένε – θα κάνουμε το τρίτο και τέλος. Θα σωθούμε, κι εμείς και όλη η ανθρωπότητα. Η περιπέτειά μας θα τελειώσει και όλα θα είναι όπως πριν την πανδημία. Εάν όμως εξετάσουμε τι είναι το εμβόλιο και ποια είναι η λειτουργία του, δε μπορεί να μην αναρωτηθούμε μήπως η διαβεβαίωση, ”τρία εμβόλια θα κάνουμε και θα σωθούμε”,  είναι καθαρός εφησυχασμός. Με τον εκφοβισμό προσπαθούν να αποφύγουν κατάσταση γενικευμένου πανικού, άρα και το ενδεχόμενο εμφάνισης και επέκτασης κοινωνικού χάους· το ίδιο κάνουν και με τον εφησυχασμό.  Διότι, φίλες και φίλοι, ο εφιάλτης τους είναι το κοινωνικό χάος. Και ο δικός μας, ας μην το ξεχνάμε. Το κοινωνικό χάος είναι μια φρίκη – για μας είναι κυρίως φρίκη. Οι υποτελείς υποφέρουν κατά τη διάρκεια του κοινωνικού χάους. Γι αυτό τρέχουμε να εμβολιαστούμε. Γνωρίζουν, και εμείς γνωρίζουμε, ότι οι πανδημίες προκαλούν κοινωνικό χάος, εάν δεν αντιμετωπιστούν. Μπορούμε όμως να αντιμετωπίσουμε τις πανδημίες αποτελεσματικά; Είναι ένα ερώτημα. Η Επιστήμη και η Τεχνική λένε ότι μπορούμε. Τα έχουμε καταφέρει δύο χρόνια τώρα; Πώς το βλέπετε το μέλλον;

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΧΟΥΝ ξεφύγει τελείως, είναι εκτός πραγματικότητας! Πρόκειται περί δικής μας μομφής; Όχι, φίλες και φίλοι. Είναι η νέα τους στρατηγική: εκτός πραγματικότητας. Δεν θα βελτιώσουμε την υπάρχουσα πραγματικότητα, όχι, θα την αλλάξουμε τελείως. Δεν θα κάνουμε βήματα, θα κάνουμε άλματα. Η συνέχεια δεν μας ενδιαφέρει, μας ενδιαφέρει η ρήξη, η τομή. Δεν μας ενδιαφέρει η γραμμικότητα, η πρόσθεση, αλλά η εκθετικότητα, ο εκθετικός πολλαπλασιασμός. Δεν έχουμε απλά φιλοδοξίες, η πραγματικότητα που θέλουμε είναι όσα θεωρούμε σήμερα πως είναι εκτός πραγματικότητας. Το όραμά τους είναι το εκτός πραγματικότητας. Δεν θέλουμε να είμαστε έρμαια και αιχμάλωτοι της υπάρχουσας πραγματικότητας αλλά θέλουμε να κάνουμε πραγματικότητα όλα όσα χαρακτηρίζουμε σήμερα ως εκτός πραγματικότητας. Η υπάρχουσα πραγματικότητα δεν μας αρέσει – είναι ελαττωματική. Αυτό που μας αρέσει είναι όλα τα εκτός πραγματικότητας –  αυτή είναι η στρατηγική, ο σκοπός: η υπέρβαση των ορίων του δυνατού, το αδύνατο να γίνει δυνατό. 

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ βλέπουμε καλά, όταν γεννιόμαστε. Ακούμε αλλά ακούμε ήχους που δεν τους καταλαβαίνουμε, δεν χρειάζεται να τους καταλαβαίνουμε, αρκεί που τους ακούμε. Αρχίζουμε τη ζωή με την όσφρηση, τη γεύση και την αφή. Ο αισθητηριακός μας ορίζοντας διευρύνεται, βλέπουμε πιο καλά, αναγνωρίζουμε πρόσωπα και ήχους που τους ταυτίζουμε με συγκεκριμένα πρόσωπα. Αρχίζει μια διαδικασία διεύρυνσης αισθήσεων, εμπειριών, σχέσεων γνώσεων, χώρου και χρόνου. Φεύγουμε από την αγκαλιά της μάνας μας, από το παιδικό μας κρεβάτι, μπουσουλάμε μέσα στο σαλόνι, περπατάμε, βγαίνουμε στην αυλή – εάν έχουμε γεννηθεί σε χωριό – παίζουμε στη γειτονιά με άλλα παιδιά, περπατάμε στους δρόμους του χωριού, θα γνωρίσουμε τους κατοίκους της, και θα μας γνωρίσουν, επισκεπτόμαστε (με τα πόδια) συγγενείς σε γειτονικά χωριά, θα πάμε στη γειτονική πόλη, θα γνωρίσουμε ξένους, νέες σχέσεις, νέες εμπειρίες, νέες γνώσεις. Η διεύρυνση, ο εμπλουτισμός με νέες σχέσεις, εμπειρίες και γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες θα συνεχιστεί. Μπορεί να ταξιδέψουμε σε άλλες χώρες, θα ταξιδέψουμε νοερά στο σύμπαν, στον μικρόκοσμο του κυττάρου και του ατόμου, θα ταξιδέψουμε στο παρελθόν μέσω της ιστορίας.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟΝ Σεπτέμβριο του 1963 έπεισα τον παππού μου να με πάει στο σχολείο. Θανάση, είσαι μικρός, του χρόνου θα πας σχολείο. Όχι, θέλω να πάμε. Πήγαμε και ο δάσκαλος επιβεβαίωσε τα λόγια του παππού μου. Είχα μείνει μόνος, το σχολείο μου έκλεψε τους φίλους μου, με αυτούς γυρνούσαμε στα χωράφια και στο ποτάμι, είχα μείνει μόνος και υπέφερα πολύ. Τον επόμενο Σεπτέμβρη με δέχτηκαν. Χαρά!!! Κάθισα όμως στο θρανίο, κάθισα για πρώτη φορά σε καρέκλα και υπέφερα. Πολύ υπέφερα. Ακίνητος ώρες πολλές, χωρίς παιχνίδι, στο διάλειμμα δεν προλάβαινες να βγεις, έμπαινες πάλι μέσα. Λύπη μεγάλη και χαρά μεγάλη, μαζί. Δε πειράζει, ας καθόμουν ακίνητος, αρκεί που στο διάλειμμα ήμουν με τους φίλους μου.

Η χαρά ήταν διπλή –  είχα δασκάλα, μετά δασκάλους. Τους αγάπησα πολύ τους δασκάλους, μάθαινα, αργότερα κατάλαβα ότι δάσκαλοι δεν είναι μόνο οι δάσκαλοι αλλά ο καθένας, η καθεμιά, το κάθε τι. Και πολύ αργότερα συνειδητοποίησα ότι ο δάσκαλος πρέπει να είναι μαθητής ο ίδιος – ότι ο δάσκαλος έχει μια ανεξάντλητη περιέργεια, μια οξύτατη παρατηρητικότητα και μια ζωηρότατη φαντασία. Αυτά ο δάσκαλος δεν τα χάνει ποτέ. Εάν η περιέργεια, η παρατηρητικότητα και η φαντασία είναι ίδιον του μαθητή, είναι και του δασκάλου –  άρα, ο δάσκαλος είναι μαθητής του μαθητή του και ο μαθητής, δάσκαλος του δασκάλου του.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ σχολιάσουμε σήμερα την έλλειψη οδηγών φορτηγών (φορτηγατζήδων, νταλικιέρηδων) στην Ευρώπη που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα σήμερα η έλλειψη αυτή να ξεπερνά τους  400.000. Το πρόβλημα θα επιτείνεται κι αυτό προκαλεί έμφραγμα στην καπιταλιστική οικονομία, μιας και δεν νοείται καπιταλισμός χωρίς τη μεταφορά των εμπορευμάτων που πρέπει να εκτεθούν στα εμπορικά καταστήματα και να πωληθούν –  για να καταναλωθούν. Εάν δεν υπάρξει μεταφορά, δεν θα υπάρξει και κατανάλωση, κι αν δεν υπάρξει κατανάλωση, θα σταματήσει η παραγωγή και θα στερηθούμε βασικά είδη  ανάγκης. Εκατό χιλιάδες χρειάζεται επειγόντως η Αγγλία, 80.000 η Γερμανία, 143.000 η Πολωνία. Πριν το κάνουμε, θα σας αφηγηθώ κάτι που μου εκμυστηρεύτηκε κάποιος Σαλονικιός φορτηγατζής.

”ΕΜΑΘΑ ότι η γυναίκα μου με απατούσε αλλά δεν μπορούσα να τους πιάσω στα πράσα. Τη πηδούσε όταν έλειπα. Μετά από καιρό το μυστήριο λύθηκε. Ήταν ο τελωνειακός που έλεγχε το φορτηγό στους Ευζώνους. Μόλις έφευγα για Γερμανία, πήγαινε και την έβρισκε”. Το να είσαι συνεχώς μακριά από το σπίτι σου, από τη γυναίκα σου, τα παιδιά σου, τους φίλους σου δεν είναι ένας πολύ καλός λόγος να μην γίνεις φορτηγατζής; Νομίζω πως ναι.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΚΑΘΩΣ πίνετε το πρωινό σας καφεδάκι και διαβάζετε αυτά που γράφω, θα ήθελα να σκεφτούμε το εξής ενδεχόμενο. Το 2060, ας πούμε, όλη η ενέργεια που χρειαζόμαστε προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές (αέρας και ήλιος κυρίως): πώς θα είναι ο πλανήτης; Πριν απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, να σημειώσουμε ότι για καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης με ηλιακή ενέργεια μόνο, της οποίας ο πληθυσμός ξεπερνά κατά πολύ τα 500 εκ., συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας, θα πρέπει οι ηλιακοί συλλέκτες να έχουν την έκταση της Ισπανίας και της μισής Γαλλίας! Αναλογιστείτε τώρα την έκταση που θα απαιτηθεί για να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες όλων των χωρών του πλανήτη. Θα εγκαταστήσουμε, προφανώς, τους ηλιακούς συλλέκτες σε όλες τις ερήμους της Γης –  οι έρημοι όμως είναι ζωντανά οικοσυστήματα, στα οποία υπάρχει και χλωρίδα και πανίδα και ζουν άνθρωποι. Η λύση αυτή θα ήταν η μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή που έχει κάνει ο άνθρωπος πάνω στη Γη.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΑ τελευταία χρόνια έχω πέσει με τα μούτρα στη μελέτη της ιστορίας της δουλοκτησίας, της φεουδαρχίας και του  καπιταλισμού. Διάβασα πριν λίγες μέρες ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που τακτοποίησε μέσα μου σκέψεις και γνώσεις, που με βοήθησε να κάνω τη δική μου σύνθεση, το βιβλίο του Jurgen Kocka, Ιστορία του καπιταλισμού (μετ. Μ. Τόπαλη, εκδ. ΠΕΚ). Εκδόθηκε στη Γερμανία το 2014 και δεν είναι τυχαίο, μιας και τις τελευταίες δεκαετίες το βασικό αντικείμενο μελέτης και έρευνας σε γερμανικά, αγγλικά και αμερικάνικα πανεπιστήμια είναι η ιστορία του καπιταλισμού.

Το δικό μου ενδιαφέρον δεν είναι η μελέτη απλά και κατανόηση αυτών των συστημάτων, δομών οργάνωσης και συντονισμού της παραγωγής και αρπαγής του κοινωνικού πλούτου και πώς αυτά τα συστήματα επηρρεάζουν τη κοινωνία και διαμορφώνουν νέα ή νέες κοινωνίες. Ενδιαφέρομαι ειδικότερα για το πώς, πότε, που και από ποιους επινοήθηκε και υλοποιήθηκε, ή υλοποιήθηκε χωρίς να επινοηθεί, το καθένα από αυτά τα συστήματα.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΡΙΝ αρχίσω την εξέταση του σημερινού θέματος, θα διατυπώσω ένα ερώτημα που δεν έχει τεθεί μέχρι σήμερα, έτσι νομίζω, και θα απαντήσω σε αυτό. Τι εννοούμε όταν λέμε, ένας λαός θέλει να πολεμήσει; Για να απαντήσουμε σε αυτό το κομβικής σημασίας ερώτημα θα πρέπει να δούμε τα πράγματα με την οπτική της παγκόσμιας ιστορίας –  κι αυτό θα κάνουμε. Υπήρξαν περιπτώσεις λαών που ήθελαν να  πολεμήσουν; Κι όταν λέμε λαού ή λαών αυτό σημαίνει ότι όλοι και όλες ήθελαν να πολεμήσουν; Είμαστε βέβαιοι και βέβαιες ότι τον πόλεμο τον διεξήγαγαν παντοτε άντρες. Πάντα οι άντρες ήθελαν να πολεμούν, να πολεμήσουν; Υπήρξαν περιπτώσεις που και οι γυναίκες ήθελαν τον πόλεμο; Τι γίνεται σήμερα στη Δύση και όχι μόνο; Θέλουμε να πολεμήσουμε;

Continue reading →