το μέλλον της θυσίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η θυσία, στην ανθρωπολογική της διάσταση, δηλαδή ως ανθρώπινο χαρακτηριστικό, μας παρακινεί να διατυπώσουμε τα εξής ερωτήματα: πως προήλθε, για ποιο λόγο; Τα ερωτήματα όμως αυτά οφείλουμε να τα διατυπώσουμε για κάθε ανθρώπινο χαρακτηριστικό – την όρθια στάση, την παράταση της παιδικής ηλικίας, την απώλεια του οίστρου στο θηλυκό, τον έρωτα, τη σκέψη, τη φαντασία, τη γλώσσα, τη θυσία, την τελετουργία, τον μύθο, τη θρησκεία, την επίγνωση του θανάτου, τη συνείδηση. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτά τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά προέκυψαν είτε ως λύσεις σε προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι προάνθρωποι/άνθρωποι (η απώλεια του οίστρου, λόγου χάριν)  είτε ως μη αναμενόμενα αποτελέσματα των παραπάνω λύσεων (έρωτας, ας πούμε).

Εάν η γλώσσα προήλθε από τη δείξη  και την κλήση, δηλαδή από χειρονομίες, τότε μπορούμε να πούμε ότι η τελετουργία, οι χειρονομίες που  εκφράζουν συναισθήματα,  προηγείται της γλώσσας και, κατά συνέπεια, της εμφάνισης του ανθρώπου, άρα και του μύθου. Μας επιτρέπεται να εικάσουμε ότι η σκέψη επέτρεψε στον άνθρωπο να αντιληφτεί ότι τόσο η σεξουαλικότητα όσο και θάνατος είναι ενισχυτές της ζωής και είναι αυτό το κοινό στοιχείο που τα συνδέει  τόσο στενά. Εάν όμως ο φυσικός θάνατος ενισχύει τη ζωή, διότι εάν δεν υπήρχε, δεν θα υπήρχε και η ζωή, τότε και ο βίαιος θάνατος θα ενισχύει τη ζωή. Όχι όμως ο οποιοσδήποτε βίαιος θάνατος (φυτού, ζώου ή ανθρώπου) αλλά ο συλλογικά και τελετουργικά βίαιος θάνατος – η θυσία.

Είναι αδύνατον να υπάρξει θυσία χωρίς τελετουργία. Η θυσία απαιτεί επιλογή του θύματος, προετοιμασία, εκτέλεση, έκφραση ενοχής, συμβολική αποκατάσταση του θύματος, έμπρακτη διακήρυξη της ενότητας της ομάδας. Σε κάθε φάση της θυσιαστήριας τελετής αντιστοιχεί  μια ιδιαίτερη τελετουργία, δηλαδή ιδιαίτερες χειρονομίες. Πολλές από τις προανθρώπίνες/πρωτοανθρώπινες  χειρονομίες/τελετουργίες επιβιώνουν μέχρι σήμερα μόνο που δεν μπορούμε να τις εντοπίσουμε, όπως το σήκωμα των χεριών στον ουρανό, το πιάσιμο του κεφαλιού, το τράβηγμα των μαλλιών και άλλες.

Η θυσία, η συλλογικά οργανωμένη και τελετουργική  επιθετικότητα ενισχύει τη ζωή και με έναν άλλο τρόπο, πιο συγκεκριμένο και κοινωνικά καθορισμένο. Η μεταξύ των μελών λανθάνουσα αλλά υπαρκή επιθετικότητα, η οποία θέτει σε κίνδυνο την ύπαρξη της ομάδας σε περίπτωση που ξεσπάσει και κλιμακωθεί ανεξέλεγκτα,  στρέφεται, συλλογικά και οργανωμένα, κατά του θύματος, κι έτσι η κοινότητα εξοβελίζει το ενδεχόμενο του αλληλοσπαραγμού και της διάλυσης. Εάν υπάρχει ακόμα κοινωνία αυτό το οφείλουμε στο θύμα και στη θυσία. Αυτή είναι η προέλευση της θυσιαστικής θρησκείας.

Continue reading

spoliatis arma supersunt

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Πριν από λίγες μέρες ο Χάρης (Ανώνυμος) διατύπωσε μια ένσταση και υποσχέθηκα να απαντήσω . Πριν το κάνω, θα ήθελα αφενός να παραθέσω το περιεχόμενο της ένστασης για να μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε την απάντηση μου και αφετέρου να δώσω μια εξήγηση για τους λόγους της αναβολής της απάντησης. Θα ξεκινήσω με αυτό το δεύτερο.

Θα έχετε παρατηρήσει ότι δεν το κάνω πάντα. Το κάνω όταν η διαφωνία είναι σοβαρή, όταν η απάντηση χρήζει μιας διεξοδικότερης διατύπωσης. Δεν είναι όμως αυτός ο μοναδικός λόγος. Πρόκειται για ένα ζήτημα μεθόδου. Η διαλεκτική, η εριστική και η σοφιστική δεν με γοητεύουν. Με γοητεύει η λογική και το σπουδαιογέλοιον.  Όλα αυτά σχετίζονται με τη διαδικασία της αλήθειας – όχι με την αλήθεια. Θεωρώ ότι αλήθεια δεν είναι απλά μια απόφανση, είναι η συλλογική (ακόμα κι αν είναι προσωπική) διαδικασία διατύπωσης μιας απόφανσης που συνηθίζουμε να την αποκαλούμε και αυτήν αλήθεια. Αυτή η αλήθεια μπορεί αύριο να αναιρεθεί μόνο επειδή η αλήθεια είναι κυρίως διαδικασία – κι αυτό διότι το αποτέλεσμα της διαδικασίας να είναι, να αποδειχτεί εσφαλμένο. Τι κάνουμε με τη σοφιστική; Αν και το συμπέρασμά της μοιάζει με αληθές, είναι αναληθές. Η εριστική; Οι προκείμενες είναι αναληθείς, το συμπέρασμα (η αλήθεια) όμως είναι ορθό. Η διαλεκτική; Να διατυπώνεις αποδεκτά συμπεράσματα, αδιαφορώντας αν είναι αληθή ή μή. Με άλλα λόγια και απλά: δεν με ενδιαφέρει να επιβάλω την αλήθεια μου, τα συμπεράσματά μου, δεν με ενδιαφέρει να πείσω – αυτό που με ενδιαφέρει είναι η συλλογική διατύπωση συμπερασμάτων και απόψεων τα οποία θεωρούμε αληθή (‘αλήθεια’). Αυτός είναι ο σκοπός της Ανωτάτης Σχολής Κακών Τεχνών – να θέσουμε ερωτήματα που μας διαφεύγουν και να σκεφτούμε απ’ αυτών. Δεν έχω κανένα πρόβλημα να πω ΄δεν ξέρω’  ή ‘δεν το έχω διαβάσει’ κι είμαι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να εγκαταλείψω μια θέση μου, μόλις αντιληφτώ ότι του άλλου είναι πληρέστερη και αληθέστερη.

Εκτός από τη λογική, είμαι λάτρης και του σπουδαιογελοίου – της αναζήτησης της αλήθειας αστεϊζόμενοι. Αυτός είναι ο λόγος που σε πολλά γραπτά παρεισφρέει το σατιρικό στοιχείο, το χωρατό, η παρωδία, ο αυτοσαρκασμός και ο σαρκασμός, η βωμολοχία, η πολεμική. Κάποιοι φίλοι ανταποκρίνονται στην σπουδαιογελοιότητα του πράγματος κι αυτό με κάνει να νιώθω πιο άνετα και να συνεχίζω με το ίδιο ύφος. Κάποιοι άλλοι εστιάζουν στη λογική. Εάν το κύριο χαρακτηριστικό του σπουδαιογέλοιου (ή  σπουδαιογελοίου) είναι το απότομο, το κοφτό, το άμεσο, το γρήγορο, η λογική χρειάζεται χρόνο για να αποφύγουμε την μετεξέλιξή της σε κάποια από τις μεθόδους που τις θεωρούμε άκομψες.

Αυτά ως προς την πρακτική της αναβολής. Ας δούμε τώρα το περιεχόμενο της ένστασης. Σε ένα σημείωμα για τον Φώτη Κουβέλη υποστήριξα ότι όποιος ψηφίσει Δημοκρατική Αριστερά θα ψηφίσει Πα.Σο.Κ.. Και το υποστήριξα ως εξής:  “Έχω την εντύπωση ότι μοιραζόμαστε την ίδια βεβαιότητα: εάν ξεσπάσει αύριο, μεθαύριο μια κοινωνική επανάσταση, ο Φώτης Κουβέλης θα ταχθεί με το μέρος των σωτήρων της χώρας, της πατρίδας, της οικονομίας, δηλαδή του Καπιταλισμού, της Κυριαρχίας, του Κράτους, του Χρήματος, της Δημοκρατίας, του Δυτικού Πολιτισμού. ”

Ο Χάρης διατυπώνει την εξής ένσταση: Δηλαδή ταυτίζεται ο Δυτικός Πολιτισμός και η δημοκρατία με το Κράτος, τον Καπιταλισμό και την Κυριαρχία? Θα απαντήσω μονολεκτικά και απλά και ξάστερα: όχι, Χάρη, όχι φίλες και φίλοι, δεν ταυτίζεται, κατά κανένα τρόπο. Ο τρόπος με τον οποίο έχει διατυπωθεί αφήνει να νοηθεί ότι ταυτίζεται, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία. Τι συμβαίνει τότε;

Συμβαίνει κάτι πολύ απλό. Έχουμε υποστηρίξει, σε μεγάλο αριθμό σημειωμάτων,  ότι δεν ταυτίζεται ο Δυτικός Πολιτισμός με όλα αυτά, μόνο με κάποια από αυτά. Κι αυτό διότι θεωρώ ότι δυο είναι οι πηγές της Κυριαρχίας και του Κράτους. Ως προς τη Δημοκρατία, το Χρήμα και τον Καπιταλισμό, το πόσες είναι οι πηγές τους εξαρτάται από το πως εννοούμε, από το πως προσλαμβάνουμε αυτούς τους όρους.  Έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πηγή της Δημοκρατίας, του Χρήματος-Εμπορεύματος και του Καπιταλισμού είναι μία.  Κι επειδή η μία από τις δυο πηγές της Κυριαρχίας και του Κράτους έχει εξαλειφθεί, τώρα πια δεν μπορούμε παρά να ταυτίσουμε και αυτές με τον παγκοσμίως κυρίαρχο Δυτικό Πολιτισμό.

Continue reading

Σέξπειρ και Χριστός: επαρχιακή οικουμενικότητα και οικουμενικός πόθος

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Προτείνω τη μεταγραφή Σέξπειρ, ενός Shakespeare που έχει πείρα στον έρωτα, με την οποία πείρα έχει ασχοληθεί ο Ρενέ Ζιράρ ( στις ‘Φλόγες της ζηλοτυπίας’, εφαρμόζοντας την θεωρία της μιμητικής επιθυμίας), αλλά ο φίλος μου Θόδωρας αντιπροτείνει το Σέξπυρ και δεν έχουμε λόγους να μην την κάνουμε δεκτή.

Ο Σέξπειρ είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της επαρχιακής οικουμενικότητας. Η επαρχιακή οικουμενικότητα είναι μια έννοια που καταγράφει την ανάδειξη μιας έφρασης που διατυπώνεται σε μια επαρχία της εκάστοτε γνωστής οικουμένης, του υπερτοπικού χώρου εκλαμβανομένου ως οικουμένη, σε οικουμενική έκφραση, σε μια έκφραση που αποσπά τον θαυμασμό και την προσοχή πέραν των τοπικών ορίων της και γίνεται κοινός πλούτος. Την εποχή που έζησε ο Σέξπειρ, τέλη του 16ου και αρχές του 17ου αιώνα,  τα όρια της οικουμένης όχι μόνο είχαν διασταλεί αλλά διευρύνονταν με έναν ρυθμό διαρκώς επιταχυνόμενο. Το κέντρο αυτής της οικουμένης ήταν οι μοναρχίες, τα  απολυταρχικά κράτη της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης – η Αγγλία ήταν μια επαρχία. Σήμερα, μετά από τέσσερις αιώνες ακριβώς, η διεύρυνση της οικουμένης αγγίζει τα όρια της σε τέτοιο βαθμό και σε τέτοια ένταση ώστε φτάσαμε στο σημείο να μην μπορεί να υπάρξει επαρχία, κατά συνέπεια, δεν μπορεί να υπάρξει πλέον επαρχιακή οικουμενικότητα.

Ένα άλλο γνωστό παράδειγμα επαρχιακής οικουμενικότητας ήταν ο Χριστός, ένας λογοτεχνικός ήρωας. Το ζήτημα της ιστορικότητας του Χριστού με αφήνει αδιάφορο, όχι όμως και οι συνθήκες που εμφανίστηκε αυτός ο λογοτεχνικός ήρωας, από το 100 έως το 300 μ. Χ. [Να σας υπενθυμίσω ότι την εισαγωγή της χρονολογίας σε π. Χ. και μ. Χ. την οφείλουμε στον (θεωρούμενο ως) πρώτο Άγγλο συγγραφέα, τον Βέδα τον αιδέσιμο (672-735)] Η ταχύτατη διάδοση και επικράτηση μιας εβραϊκής θρησκευτικής αίρεσης, η οποία με τον Παύλο και τους συντάκτες των Ευαγγελίων μετεξελίχθηκε σε χριστιανισμό οφείλεται στο γεγονός ότι η διδασκαλία του λογοτεχνικού ήρωα Χριστού βρήκε γόνιμο έδαφος για να φυτρώσει και να πολλαπλασσιαστεί – τώρα ζούμε τη φάση της απολιθωματοποίησης. Ποιο ήταν αυτό το γόνιμο έδαφος;

Δεν μπορεί παρά να ήταν μια επιθυμία. Ποια επιθυμία, ποιων ανθρώπων;

Ήταν μια συλλογική επιθυμία, ένας οικουμενικός πόθος. Κάθε φορά που σχηματίζεται μια οικουμένη, και η Κυριαρχία δεν μπορεί παρά να την σχηματίζει αναπόφευκτα (εξ ου και η ‘Αυτοκρατορία’ των Νέγκρι και Χαρντ) δημιουργείται κι ένας κοινός πόθος μεταξύ των Υποτελών, ο οποίος έρχεται σε ολοφάνερη αντίθεση με τον πόθο του Κυρίου, τον οποίον ο Βιργίλιος διατύπωσε στην Αινειάδα του: imperium sine fine – Κυριαρχία χωρίς τέλος, αιώνια Κυριαρχία.

Continue reading

ομοιότητες και διαφορές μεταξύ παρτούζας και οικογένειας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Μιας και σήμερα είναι μια οικογενειακή χριστιανική γιορτή, θα πρέπει να συμμετέχουμε κι εμείς και να συνεισφέρουμε  τη δική μας προσφορά. Όταν πηγαίνεις σε γλέντι γιορτής, δήλωσε το 650 π. Χ. ένας ποιητής, ο Ησίοδος, να φροντίζεις να μην είσαι κατσούφης – να προσφέρεις κέφι και χαρά. Αυτά θα έχω στο μυαλό μου όσο θα γράφω το σημερινό σημείωμα. Το οποίο ίσως σας βάλει σε σκέψεις, θα είναι όμως σκέψεις που δεν θα κοιτάνε προς τα πίσω αλλά προς τα μπρος,  να είναι μια κλοτσιά των ενοχών, κι έτσι να συμβάλει ώστε το κέφι και η χαρά να συνοδευτεί με καλό κρασί, καλή φούντα και διερευνητικές ματιές. ‘Σε όλα μονίμως ανοιχτή η ψυχή και πάντα έτοιμη να δεχτεί το καινούργιο, η ψυχή συντηρείται μέσα και στην απλή ακόμα εκείνη νότα που κάποτε την είχε συντρέξει να γίνει ήχος καλός’, γράφει ο Χέρμαν Μπροχ στο Βιργιλίου θάνατος.

Η ψυχή, φίλες και φίλοι, εκτός από ταξιδιάρα, είναι και παρτουζιάρα. Η ψυχή δυο ερωτευμένων που θα απομονωθούν, επιτέλους, στο φεγγάρι, θα μαραθεί μέσα σε λίγα λεπτά, θα στεγνώσει, θα αφυδατωθεί διότι θα λείπει η πηγή της δροσιάς: οι άλλοι. Η ψυχή και η επιθυμία δεν είναι υπόθεση ατομική, ούτε του ζευγαριού, είναι ομαδική. Ο δημιουργός της ψυχής είναι η ψυχική παρτούζα – η κοινωνική, η πνευματική, η συναισθηματική. Σας παροτρύνω να δούμε την κοινωνία ως παρτούζα, με την ευρύτατη σημασία του όρου. Η παρτούζα μπορεί να μην είναι πάρτι με ούζα, είναι όμως αυτό που δηλώνει το γαλλικό επιρρημα από το οποίο προέρχεται: partout: προς όλα τα μέρη (αδιακρίτως αλλά με κανόνες) Και de partout: από όλα τα μέρη (αδιακρίτως αλλά με κανόνες και πάλι). Από και προς: αυτή είναι η κοινωνία, μια φαντασιακή παρτούζα.

Continue reading

κόμβος, κομβικός, κομβικότητα

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ας υποθέσουμε ότι δυο πρόσωπα, ο Α και ο Β,  συνδέονται τηλεφωνικά. Θα υπάρξει μια σύνδεση, ας την πούμε Α-Β. Εάν τα πρόσωπα είναι τρία, θα έχουμε τρεις συνδέσεις: Α-Β, Α-Γ, Β-Γ. Αντί μιας ευθείας γραμμής ΑΒ, θα έχουμε ένα τρίγωνο ΑΒΓ. Εάν τα πρόσωπα είναι τέσσερα, θα έχουμε έξι άπευθείας συνδέσεις. Εάν είναι εννιά τα πρόσώπα θα έχουμε 36 συνδέσεις κλπ. Υπάρχει ένας μαθηματικός τύπος που μας βοηθάει να βρούμε πόσες συνδέσεις θα χρειαστούν για να επικοινωνούν απευθείας οι άνθρωποι – δεν τον θυμάμαι όμως, δεν είμαι ειδικός στις τηλεπικοινωνίες. Μπορείτε να φανταστείτε μια απευθείας σύνδεση ενός εκατομμυρίου ή δέκα ή εκατό; Μια τέτοια σύνδεση είναι μεν δυνατή αλλά είναι παντελώς παράλογη και περιττή.

Αντί να υπάρχουν 36 συνδέσεις μεταξύ εννιά προσώπων, τα πρόσωπα αυτά μπορούν πολύ εύκολα και γρήγορα και άνετα να επικοινωνήσουν μέσω ενός κόμβου, ενός κομβικού σημείου, οπότε απλά απαιτείται η συνδεση του καθενός με ένα κόμβο, δηλαδή εννιά συνδέσεις. Άλλο εννιά κι άλλο 36.

Ο κόμβος σχηματίζεται όταν μια ομάδα επικοινωνεί. Τι γίνεται όμως εάν ένα μέλος της ομάδας α θέλει τα επικοινωνήσει με ένα μέλος της ομάδας β ή της γ ή της χ; Θα επικοινωνήσει μέσω του κόμβου των κόμβων, θα υπάρξει δηλαδή ένα κόμβος που θα συνδέει τους κόμβους. Ας ονομάσουμε αυτόν τον κόμβο, υπερκόμβο. Και μπορεί να υπάρξει ένας κόμβος των υπερκόμβων, κοκ. Πρόκειται για μια κλιμάκωση της σύνδεσης των κόμβων.

Στην απευθείας σύνδεση, τα ατόμα συνδέονται σε ατομική βάση: ο καθένας με όλους τους άλλους ξεχωριστά, ιδιαίτερα. Με την σύνδεση μέσω του κόμβου, επικοινωνούν μέσω ενός απρόσωπου από κοινού χρησιμοποιημένου σημείου, μέσω μιας απρόσωπης κοινοχρησίας. Ο κόμβος λοιπόν είναι μια κοινοχρησία.

Μπορούμε να αντιληφτούμε πόσες πρώτες ύλες, πόση ενέργεια, πόση εργασία, πόσος χρόνος  εξοικονομούνται με την σύνδεση μέσω κόμβου. Κι αυτό οι άνθρωποι δεν το αντιλήφτηκαν τώρα που έφτιαξαν τηλεφωνικές συνδέσεις αλλά πολύ νωρίς, από τη στιγμή που γίναμε άνθρωποι.

Η  απευθείας ή μέσω κόμβου σύνδεση δημιουργεί ένα δίκτυο, το τηλεφωνικό δίκτυο. Όπου υπάρχουν σχέσεις, δηλαδή συνδέσεις μεταξύ των ανθρώπων, εκεί υπάρχει και δίκτυο και κόμβος. Και εάν η κοινωνία είναι το πλέγμα των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων των ανθρώπων με τη φύση και μεταξύ τους, τότε μπορούμε να δούμε την πρώτη ανθρώπινη κοινωνία ως ένα δίκτυο σχέσεων στο οποίο δεν μπορεί να μην υπάρχουν κόμβοι.

Ας αφήσουμε όμως τις πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες και ας επανέλθουμε στις τωρινές. Κάνω την παρακάτω υπόθεση εργασίας για να διατυπώσω κάποια ερωτήματα, μιας και η δουλειά μας είναι να διατυπώνουμε ερωτήματα. Ας υποθέσουμε ότι ζούμε σε μια κομμουνιστική κοινωνία: πως θα λειτουργεί το τηλεφωνικό δίκτυο; Με απευθείας σύνδεση ή μέσω κόμβου ή κόμβων; Θα λειτουργεί όπως λειτουργεί σήμερα, στις σημερινές καπιταλιστικές χώρες ή διαφορετικά; Εάν λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο, πως εξηγείται αυτό; Υπάρχει ουδετερότητα στην τεχνολογία της τηλεφωνικής σύνδεσης; Τι άλλο θα λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο;

Continue reading

για τον κομμουνισμό του παρελθόντος: κομμουνισμός και ανθρωπογένεση/κοινωνιογένεση

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Μέχρι πρό τινος, οι άνθρωποι πίστευαν ότι η Γη είναι επίπεδη και ακίνητη και ότι ο ήλιος γυρίζει γύρω από αυτήν. Αλλά η Γη ούτε ακίνητη ήταν, ούτε επίπεδη, ούτε το κέντρο του σύμπαντος. Πριν οι θεραπευτικές γνώσεις και πρακτικές συγκροτηθούν σε επιστήμη, υπήρχε ιατρική – και θεραπείες και φάρμακα. Πριν ανακαλύψουμε τα μικρόβια, αυτά υπήρχαν κι ας μην τα βλέπαμε. Πριν μιλήσουν κάποιοι για τον κομμουνισμό, υπήρχε κομμουνισμός. Όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά η λέξη κομμουνιστής, τον 19ο αιώνα στη Γαλλία, δήλωνε τον υποστηρικτή της κοινοχρησίας του παρόντος, όχι τον οπαδό/πιστό  ενός οράματος μιας μελλοντικής κομμουνιστικής κοινωνίας.

Continue reading

κοινοτικές αποθήκες της νεολιθικής εποχής στην ελλαδική χερσόνησο

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Σήμερα θα ασχοληθούμε με έναν θεσμό του κομμουνισμού του παρελθόντος – τις κοινοτικές αποθήκες των νεολιθικών αγροτικών κοινοτήτων της ελλαδικής χερσονήσου. Οι νεολιθικές κοινωνίες της Ανατολίας (Μικράς Ασίας), της βαλκανικής και ελλαδικής χερσονήσου ήταν ακραιφνείς κομμουνιστικές κοινωνίες οι οποίες παρουσιάζουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Το υπό εξέταση ζήτημα δεν μας ενδιαφέρει μόνο από κομμουνιστικής έποψης αλλά έχει κι άλλες προεκτάσεις. Από τις κοινοτικές αποθήκες της Εγγύς Ανατολής προέκυψε η οικονομία του Ναού και από τον Ναό, η ανατολική εκδοχή της εμφάνισης του Κράτους, όπως έχουμε δει στα πρώτα σημειώματα για τη σουμερική γλώσσα και λογοτεχνία. Στις κοινοτικές αποθήκες-Ναούς  επινοήθηκε η γραφή. Το μυκηναϊκό ανάκτορο, το διοικητικό κέντρο (Κράτος) των μυκηναϊκών βασιλείων,  προέρχεται από τις κοινοτικές αποθήκες των κοινοτήτων της πρωτοελλαδικής εποχής του χαλκού (3.000- 2.000 π. Χ.).

Όταν λέμε νεολιθική εποχή της ελλαδικής χερσονήσου εννοούμε την εποχή μεταξύ του 6.000-3.000 π. Χ. Την  εποχή αυτή, όλη σχεδόν η ελλαδική χερσόνησος είναι διάσπαρτη με μικρές αγροτικές κοινότητες, οι οποίες, χωρίς καμιά αμφιβολία,  αγνοούν το εμπόρευμα, το χρήμα και την αγορά. Όλα τα υλικά κατάλοιπα που έχουν ανακαλυφτεί δείχνουν ότι οι άνθρωποι που τα έφτιαξαν δεν είχαν καμιά μα καμιά απολύτως ιδέα και αίσθηση περί κέρδους  και μέτρησης του χρόνου: ακόμα και τα πιο ταπεινά αντικείμενα είναι έργα τέχνης.

Μπαίνω χωρίς περιστροφές στο θέμα μου. Στο κέντρο, ή εκεί κοντά, όλων  σχεδόν των νεολιθικών αγροτικών κοινοτήτων της εποχής και της περιοχής που εξετάζουμε, υπάρχει ένα   μεγάλο κτίριο (αργότερα και δύο), το οποίο διακρίνεται σαφέστατα από τα συμπλέγματα κατοικιών των δύο ή τριών πολύ μικρών δωματίων. Τι ήταν αυτό το μεγάλο κτίριο; Η απάντηση που έδωσαν οι αρχαιολόγοι δείχνει γι’ άλλη μια φορά την ιδεολογική λειτουργία της επιστήμης, της αρχαιολογίας  στην περίπτωσή μας. Δείχνει πως ο τρόπος που βλέπουμε τις ανακαλύψεις μας προσδιορίζεται από τις αξίες μας. Για τους αρχαιολόγους λοιπόν, που ήταν ακαδημαϊκοί, καθηγητές Πανεπιστημίων, κρατικοί υπάλληλοι, φορείς της αστικής ιδεολογίας, το κτίριο αυτό ήταν

ή κέντρο του τοπικού άρχοντα (Κράτος)

ή τόπος εμπορίου (οικονομία)

ή κέντρο λατρείας (θρησκεία)

Κράτος, Οικονομία, θρησκεία: αυτά είχαν στο κεφάλι τους, αυτά είδαν. Φίλες και φίλοι, δεν ήταν τίποτα από αυτά. Βέβαια, θα ρωτήσετε. Μήπως κι εσύ δεν κάνεις το ίδιο; Δεν βλέπεις αυτά τα μεγάλα κτίρια ως κοινοτικές αποθήκες επειδή μέσα στη γκλάβα σου έχεις τον κομμουνισμό; Θα σας απαντήσω. Τις  τελευταίες δεκαετίες, έχει αρχίσει μια αναθεώρηση αυτών των απαντήσεων, μια αναθεώρηση την οποία αν θεωρούσαμε δειλή θα ήμασταν πολύ επιεικείς. Κι έχει αρχίσει διότι οι νεώτεροι αρχαιολόγοι αντιλήφθηκαν ότι οι απαντήσεις που έχουν δοθεί ανάγονται στο επίπεδο της αυθαιρεσίας. Οι απαντήσεις αυτές είναι παντελώς ασύμβατες με τα ευρήματα, έρχονται σε κατάφωρη αντίφαση με αυτά. Η άποψη ότι τα μεγάλα αυτά κτίρια ήταν κοινοτικές αποθήκες, κοινοτικά εργαστήρια και τόποι συλλογικής διαβίωσης ερμηνεύουν με πολύ ικανοποιητικό τρόπο  όλα τα ευρήματα και είχε διατυπωθεί παράλληλα με τις κυρίαρχες.

Continue reading

εγώ είμαι οι άλλοι: η παρέα είναι οργάνωση, η ομάδα είναι οργάνωση, η κοινωνία είναι οργάνωση

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Μου διαφεύγει το όνομα του αμερικάνου δισεκατομμυριούχου και υπουργού που δήλωσε ότι υπάρχει ταξική πάλη και είμαστε εμείς που πάντα νικάμε. Η φράση αυτή μας αναγκάζει να δεχτούμε ότι η κοινωνική (και όχι μόνο) πραγματικότητα καταγράφει ένα συσχετισμό Ισχύος μεταξύ του Κυρίου και των υποτελών Παραγωγών, ότι όλα τα κοινωνικά (άρα και προσωπικά) προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι αποτέλεσμα της ήττας. (Σε ένα μελλοντικό σημείωμα θα δούμε ότι η λέξη ‘πραγματικότητα’ σημαίνει ‘αρπακτικότητα’, μιας και η αρχική σημασία του ρήματος πράττω ήταν ‘αρπάζω κατόπιν εισβολής, επιδρομής’).

Η παραπάνω διαπίστωση του Κυρίου μας παροτρύνει να κάνουμε και άλλες σκέψεις. Μας προτρέπει να αναρωτηθούμε, πως τα καταφέρνει και νικάει πάντα ο Κύριος; Εάν νικάει πάντα, θα νικάει και για πάντα; Νικάει επειδή είναι πανίσχυρος; Εάν συμβαίνει κάτι τέτοιο, τότε κάθε εξέγερση και επανάσταση είναι μάταιη. Γιατί όμως οι υποτελείς εξεγείρονται και επαναστατούν; Διότι έχουν αυταπάτες;

Υποστηρίζουμε ότι οι υποτελείς Παραγωγοί είναι οντολογικά και θεωρητικά πιο ισχυροί από τον Κύριο, διότι αυτός είναι εξαρτημένος από τους Παραγωγούς του κοινωνικού πλούτου: ο Κύριος είναι ένας ένοπλος ζητιάνος. Την εξάρτηση αυτή, την αδυναμία αυτή, την ξεπερνάει με τη βία, με τα ισχυρότερα όπλα που διαθέτει. Ο Κύριος είναι ένας πανίσχυρος αδύναμος, οι Παραγωγοί είναι αδύναμοι πανίσχυροι.

Ο Κύριος νικάει επειδή αναδεικνύεται νικητής στον κοινωνικό πόλεμο. Ο Κύριος αναγνωρίζει ότι αυτός ο πόλεμος υπάρχει – το δήλωσε και ο Παπανδρέου: είμαστε σε πόλεμο. Νικάει μόνο επειδή έχει εξασφαλίσει οπλική υπεροχή; Όχι, κατά κανένα τρόπο. Νικάει επειδή μπορεί και εκφοβίζει τους υποτελείς, τους απομονώνει, τους εξαπατά (τους πείθει, τους αποβλακώνει). Δηλαδή, ο Κύριος γνωρίζει πως να πολεμάει. Για να ηττώνται οι υποτελείς Παραγωγοί σημαίνει ότι δεν γνωρίζουν να πολεμούν. Ο εκφοβισμός του αντιπάλου είναι προϋπόθεση της νίκης σε έναν πόλεμο. Μια άλλη προϋπόθεση είναι και η εξαπάτηση. Μια άλλη προϋπόθεση είναι η διάλυση του στρατού του αντιπάλου. Βέβαια, οι Παραγωγοί δεν έχουν στρατό για να τους τον διαλύσει. Αλλά και δεν μπορούν να συμπήξουν στρατό διότι ο Κύριος έχει προνοήσει να μην μπορούν: ενισχύει τον ανταγωνισμό μεταξύ των υποτελών, τον κτητικό ατομικισμό, τον εγωισμό.

Continue reading

βία – βία/χρήμα – βία – χρήμα/βία – βία/χρήμα

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Το αδρομερές σκιαγράφημα δυο ιστοριών του ανθρώπινου γένους είναι μια συνοπτική παγκόσμια ιστορία, ιδωμένη από τη σκοπιά του κομμουνισμού και της Κυριαρχίας. Αυτές είναι οι δυο ιστορίες που συγκροτούν την ανθρώπινη Ιστορία, η ιστορία του κομμουνισμού και η ιστορία της Κυριαρχίας. Είναι ένα βιβλίο το οποίο γράφεται και ελπίζω μια μέρα να τελειώσει.

Αρχίζω με την άποψη ότι ο κομμουνισμός μας έκανε ανθρώπους, ότι ξεφύγαμε από την κατάσταση του προανθρώπου βάζοντας όρια, σταματώντας, όσο ήταν δυνατόν, τον φόνο, το αλληλοφάγωμα και την αιμομειξία μέσω της πρόκρισης και της ενίσχυσης της συμβίωσης, της συνεργασίας, της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης. Ο φόνος και ο πόλεμος επιβίωσαν και πολύ συχνά αναβιώνουν, ενώ η αιμομειξία μας ταλαιπωρεί ως επιθυμία.   Εάν ο άνθρωπος εμφανίστηκε το 100.000 π. Χ., μέχρι το 5.000 π. Χ. οι  κοινωνίες, με τη μορφή ολιγομελών τροφοσυλλεκτικών/κυνηγητικών εσμών ή μικρών αγροτικών κοινοτήτων,  ήταν κομμουνιστικές και παραμένουν κομμουνιστικές, υπό τον έλεγχο και την διαχείριση  της Κυριαρχίας. Οι μορφές της Κυριαρχίας είναι δύο: η ανατολική (της εγγύς και μέσης Ανατολής), η οποία προέκυψε από τη συνεργασία των αυτόνομων αγροτικών κοινοτήτων, με αποτέλεσμα να εμφανιστούν η οικονομία του Ναού, από την οποία προήλθαν οι πόλεις, το Κράτος και ο Κύριος (πρόκειται για τον λεγόμενο ασιατικό τρόπο παραγωγής) και η δυτική, η οποία προέκυψε κατά τη μετάβαση από τον ποιμενικό στον δουλοκτητικό τρόπο παραγωγής στην αρχαϊκή Ελλάδα.

Ο τίτλος του σημερινού σημειώματος είναι μια επιγραμματική συνόψιση της δυτικής Κυριαρχίας, του δυτικού πολιτισμού. Πρόκειται για μια συνοπτική περιοδολόγηση της δυτικής Κυριαρχίας. Συνοψίζω κάθε τρόπο παραγωγής με κριτήριο αφενός το κοινό χαρακτηριστικό όλων των τρόπων παραγωγής που συγκροτούν τη δυτική Κυριαρχία, που είναι η αρπαγή του κοινωνικού πλούτου που παράγουν οι υποτελείς και αφετέρου τον τρόπο της αρπαγής. Η λέξη ή οι λέξεις που βρίσκονται ανάμεσα στις παύλες παραπέμπουν σε έναν τρόπο παραγωγής εστιάζοντας στο τρόπο της αρπαγής.

Δυο είναι οι τρόποι της αρπαγής: η βία και το χρήμα. Με αυτούς τους δυο τρόπους αρπάζει ο Κύριος τον συλλογικά παραγόμενο κοινωνικό πλούτο: με τα όπλα (βία) και την απάτη (χρήμα). Εάν η βία των όπλων είναι σαφής, η απάτη του χρήματος ίσως σας παραξενέψει, μιας και το χρήμα θεωρείται μέσον ανταλλαγής. Δεν είναι όμως μόνο μέσο ανταλλαγής – είναι και μέσον αρπαγής που δεν φαίνεται. Πάω στο σούπερ μάρκετ κι αγοράζω ένα λίτρο γάλα. Με κλέψανε, το κέρδος είναι η λεία, δεν αντιλαμβάνομαι ότι έπεσα θύμα αρπαγής – πληρώνω, λέω κι ευχαριστώ στην ταμία!

Continue reading