σύντομη εισαγωγή στην παλαιογλωσσολογία

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Με κριτήριο την εποχή εμφάνισης των ειδοποιών χαρακτηριστικών του ανθρώπινου είδους, θα μπορούσαμε να καταρτίσουμε μια σειρά, στην αρχή της οποίας θα θέταμε την όρθια στάση, την απώλεια του οίστρου, το γέλιο, την παράταση της παιδικής ηλικίας και την κατασκευή των εργαλείων. Θα ακολουθούσαν η σκέψη, η φαντασία (και η ξαδέρφη της,  η φαντασίωση – φαντασία στην οποία εμπλέκεται και ο φανταζόμενος) και στο τέλος, τελευταίες αλλά όχι ασήμαντες, η συνείδηση, δηλαδή η επίγνωση του θανάτου,  και η γλώσσα.

Εάν, φίλες και φίλοι, έχετε κάποιες επιφυλάξεις για τη σειρά, ομολογώ ότι έχω κι εγώ επιφυλάξεις γι αυτά που γράφω.  Για τη θέση πολλών από αυτών των ειδοποιών χαρακτηριστικών δεν είμαι βέβαιος ( π.χ., μήπως η φαντασίωση προηγείται της φαντασίας και της σκέψης; ), για μερικά όμως είμαι – για τη συνείδηση και τη γλώσσα.

Αυτό σημαίνει ότι σκεφτόμασταν πριν εμφανιστεί η γλώσσα – το ότι η εμφάνισή της ενίσχυσε τη σκέψη, και η σκέψη τη γλώσσα, θα πρέπει να το θεωρήσουμε κι αυτό βέβαιο – με την επισήμανση και την διευκρίνηση ότι μεταχειριζόμαστε το επίθετο ‘βέβαιος’ ελαφρά τη καρδία, όχι με  ιδιαίτερη ζέση. Εκείνο που με απασχολεί πολύ τα τελευταία χρόνια είναι η σχέση μεταξύ της συνείδησης, της επίγνωσης του θανάτου,  και της  γλώσσας. Μιλούσαμε όταν μάθαμε ότι θα πεθάνουμε; Ή, μήπως, πρώτα αντιληφθήκαμε ότι θα πεθάνουμε και μετά μιλήσαμε;

Continue reading

σύντομη εισαγωγή στη σουμερική γλώσσα (1): από την οικονομία του Ναού στον ασιατικό τρόπο παραγωγής

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Θα αφήσουμε τις άδενδρες στέπες του Πόντου, της σημερινής Ουκρανίας,  και τους (γνωστούς αργότερα ως ινδοευρωπαίους) ποιμένες που αυτή την εποχή, το 5.000 π.Χ.,  ζουν ειρηνικά και δεν αλληλοσφάζονται, μιας και υπάρχουν ακόμα αχανή βοσκοτόπια και μπορούν να επεκταθούν και θα κινηθούμε ανατολικά και νότια – με την υπόσχεση ότι θα επιστρέψουμε.  Θα περάσουμε  την περιοχή του Καυκάσου και μετά από δυο χιλιάδες χρόνια, γύρω στο 4.000 π.Χ.,  θα φτάσουμε στη Μεσοποταμία. Εδώ θα δούμε έναν κόσμο τελείως διαφορετικό. Έναν κόσμο μικρών αγροτικών κοινοτήτων, αυτόνομων και εξισωτικών, που σχετίζονται και συνεργάζονται μεταξύ τους. Εάν μπούμε μέσα σε ένα από αυτά τα χωριά, εκείνο που θα μας κινήσει την περιέργεια θα είναι ένα μεγάλο, σε σύγκριση με τις  χαμηλές και μικρές κατοικίες, κτίριο που δεσπόζει κάπου στο κέντρο.  Πρόκειται για την κοινοτική αποθήκη πρώτων υλών και εργαλείων, που είναι ταυτόχρονα και κοινοτικό εργαστήριο και τόπος περιοδικής συλλογικής κατανάλωσης της τροφής. (Παρόμοιες κοινοτικές αποθήκες τροφίμων  θα συναντήσουμε και στις νεολιθικές αγροτικές κοινότητες της ελλαδικής χερσονήσου – το νότιο μέρος της Βαλκανικής . Θα αφιερώσω ένα σημείωμα για αυτό το θέμα λίαν συντόμως).

Continue reading

από την καταστολή στην εξόντωση

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Το βασικό μέλημα, η πυρηνική επιθυμία  του Κυρίου (καπιταλιστή) είναι η αναπαραγωγή και ενίσχυση της (καπιταλιστικής) Κυριαρχίας. Το έσχατο μέσο της αναπαραγωγής αυτής είναι η προσφυγή στην άσκηση φυσικής βίας, η οποία εμφανίζεται με δυο μορφές επειδή δυο είναι οι επιδιωκόμενοι σκοποί του Κυρίου: η υποταγή και η εξόντωση των υποτελών Παραγωγών.

Είναι σαφές ότι ο Κύριος και να θέλει δεν μπορεί να εξοντώσει όλους τους υποτελείς Παραγωγούς. Εάν το έκανε, δεν θα ήταν Κύριος, θα κατέλυε ο ίδιος τη σχέση της Κυριαρχίας. Αυτό που ήθελε και συνεχίζει να θέλει ήταν η εξασφάλιση της υπακοής των υποτελών. Όταν είσαι υπάκουος, όταν εκτελείς τις διαταγές του Κυρίου, είσαι υποταγμένος. Γνωρίζουμε πως εξασφάλιζε και εξασφαλίζει ο Κύριος την υποταγή/υπακοής με δυο τρόπους: την άσκηση βίας και την επιλεκτική παραδειγματική εξόντωση. Η άσκηση βίας εμφανίζεται ιστορικά με τρεις μορφές. Η πρώτη είναι η πρωταρχική βία της εγκαθίδρυσης της σχέσης. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα: πως μπορεί ένας προστάτης(νταβατζής) να αναγκάσει μια γυναίκα να γίνει πόρνη; Τη κλείνει σε ένα δωμάτιο, τη δέρνει, τη βιάζει ομαδικά και κατ΄εξακολούθηση, την αφήνει να κοιμάται κοντά στα σκατά της και μια μέρα η γυναίκα λέει το Ο.Κ. Αυτή είναι η βία εγκαθίδρυσης της σχέσης.

Continue reading

ο πάσσαλος της στιγμής, ο Γ΄Παγκόσμιος Πόλεμος και η ‘Αυγή της Οδύσσειας’

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο Φρειδερίκος Νίτσε έγραψε, στην ‘Ιστορία και Ζωή’, ότι ο άνθρωπος μπορεί να είναι ευτυχισμένος μόνο εάν μπορεί να ξεχνάει ( το παρελθόν, εννοείται), ότι ευτυχία είναι ‘η ικανότητα να αισθάνεται κανείς, όσο διαρκεί η ευτυχία, ανιστορικά‘. Δηλαδή, μόνο εάν είναι δεμένος με ένα σκοινί από το πάσσαλο της στιγμής, από το παλούκι του παρόντος, να κινείται γύρω από αυτό και να βόσκει ξένοιαστος, όπως η δεμένη κατσίκα ή το δεμένο άλογο.

Μιας όμως και οι άνθρωποι δεν ξεχνούν τόσο εύκολα, όπως υποστηρίζουν μερικοί, και επινοούν πάρα πολλούς τρόπους να διατηρούν, να συντηρούν τη συλλογική μνήμη (μύθος, τραγούδια, παροιμίες, θρύλοι, ιστορική επιστήμη, κοινωνικοί θεσμοί, αντιλήψεις, αξίες  και άλλοι πολλοί), θα πρέπει να υποστηρίξουμε ότι η ευτυχία, όπως την εννοεί ο Νίτσε,  είναι ανέφικτη.

Εκτός όμως από το παρόν και το παρελθόν, ο άνθρωπος μπορεί και ατενίζει το μέλλον. Δεν μπορεί να μην το κάνει, από τη στιγμή που γνωρίζει, και μόνο ο άνθρωπος το γνωρίζει, ότι θα πεθάνει. Η γνώση αυτή, βασανιστική, η έκπτωση από τον παράδεισο της ζωικής κατάστασης, εφοδιάζει τον άνθρωπο με την επιθυμία να γνωρίσει το μέλλον, άλλοτε για να γνωρίζει τι θα γίνει κι άλλοτε για να προετοιμαστεί για τα επερχόμενα δεινά.

Continue reading

μήπως αρχίζει ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος; η επανεμφάνιση των νομάδων ποιμένων και η κλιμάκωση των ενδοποιμενικών συρράξεων

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Υπάρχει το ενδεχόμενο η σύναψη συμμαχιών μεταξύ των ποιμενικών φυλών της Λιβύης και η κλιμάκωση των συρράξεων να επεκταθούν σε όλη τη Β. Αφρική, και πέραν αυτής, να γενικευθούν και να εμπλακούν σε αυτές, λόγω του πετρελαίου,  και οι δυτικές καπιταλιστικές χώρες; Ποιες θα είναι οι συνέπειες αυτής της εξέλιξης; Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου; Η επιδείνωση της ύφεσης; Η εμπλοκή και άλλων καπιταλιστικών χωρών; Η γενίκευση των συρράξεων σε ολόκληρο τον πλανήτη; Με αυτά τα ερωτήματα θα καταπιαστούμε σήμερα.

Continue reading

Κοράνιο-Καινή Διαθήκη: απαγορεύεται η φτώχεια

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα. χιονίζει.

Το Κοράνιο είναι ένας συγκερασμός δυο παραδόσεων –της αραβικής ποιμενικής, την οποία θα μπορούσαμε να συμπυκνώσουμε στην εξής πρόταση: η επιβίωση του ήρωα άραβα ποιμένα και κατακτητή, η ζωή, η ισχύς, ο πλούτος και η δόξα,  εξασφαλίζονται με την αρπαγή, τον φόνο, την εξόντωση, την απαγωγή, την καταστροφή

Continue reading

ένας ή δύο ορισμοί για την έννοια ‘πολιτισμός’;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Τα λεξικά που έχουμε στα σπίτια μας τα συντάσσουν υπηρέτες του Κυρίου – ο Μπαμπινιώτης είναι γνωστός τοις πάσι. Είναι επιστήμονες γλωσσολόγοι, άρα πολιτικά και ηθικά ουδέτεροι. Πολιτικά και ηθικά ουδέτεροι! Έτσι μας παρουσιάζονται. Τι απάτη! Τι υποκρισία!

Με ρώτησε τις προάλλες ο γιος μου, πάει στη Β’ Δημοτικού, τι σημαίνει η λέξη πολιτισμός. Ανοίξαμε το λεξικό – χρησιμοποιώ το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Διαβάσαμε τον εξής ορισμό: το σύνολο των υλικών, πνευματικών, τεχνικών επιτευγμάτων και επιδόσεων, που είναι αποτέλεσμα των δημιουργικών δυνάμεων και των ικανοτήτων του ανθρώπου κλπ. Εστιάσαμε την προσοχή μας στις λέξεις επιτεύγματα και δημιουργικές δυνάμεις. Και εξετάσαμε δυο από αυτά τα επιτεύγματα που είναι αποτέλεσμα των δημιουργικών δυνάμεων και των ικανοτήτων του ανθρώπου: τις πυρηνικές βόμβες και το αυτοκίνητο.

Continue reading

δεν είναι πόλεις αυτές που ζούμε (αλλά στρατόπεδα εργασίας)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Κατά τη διάρκεια του Β’  Παγκοσμίου Πολέμου, καλοκαιράκι, ένα γερμανικό αεροπλάνο έπεσε κοντά σε ένα χωριό της Μακεδονίας. Ένας βοσκός που βρίσκονταν εκεί κοντά έτρεξε στο σημείο της πτώσης.  Ο γερμανός πιλότος ήταν νεκρός και παντού σκορπισμένα φασολάκια. Χύμα και τσουβαλάτα. Πήγε στο χωριό, ενημέρωσε τους κατοίκους κι αυτοί έτρεξαν και μάζεψαν τα φασολάκια. Φασολάκια από τη νότια Ελλάδα για το Βερολίνο και το Αμβούργο. Τα φασολάκια, η τροφή ως πολεμική λεία.

Τον Νοέμβριο του 1990 βρέθηκα στο Αμβούργο. Πλησίαζαν Χριστούγεννα. Εκεί που σουλατσάριζα στους δρόμους της Άλτονα, υπό την επήρεια του χαμομηλιού, κάποια στιγμή πράσινα φασολάκια με ανάγκασαν να κοντοσταθώ μπροστά στους πάγκους ενός μανάβικου. Χριστούγεννα, φρέσκα πράσινα φασολάκια; Από το Ισραήλ. Παραμονές Χριστουγέννων και είδα να πουλιούνται στη Γερμανία ροδάκινα, βερίκοκα, πεπόνια, σταφύλια, καρπούζια, κεράσια, όλα τα φρούτα του έτους όλου του πλανήτη, μάνγκο, μπανάνες, ανανάδες, φρέσκα λαχανικά εκτός εποχής από Μαλαισία, Νότια Αφρική, Κεντρική Αμερική, Χιλή, Ισραήλ. Ελλάδα, Ιταλία, Αίγυπτο, από όλα τα σημεία της Γης, όλων των ειδών λαχανικά, όλων των ειδών φρούτα. Φρίκαρα! Από τα κεράσια είδα να στάζει αίμα. Κι από τις ντομάτες.  Κι από τα κόκκινα ραπανάκια. Κι από τα κόκκινα σταφύλια. Οι Πράσινοι Οικολόγοι της Γερμανίας ξεκινάνε τη μέρα τους με φρουτοσαλάτα. . .  Πολλά δε από αυτά τα φρούτα είναι και βιολογικής καλλιέργειας, μεταφερμένα με αεροπλάνα. . .

Κάποτε, φίλες και φίλοι, οι Αμπελόκηποι στην Αθήνα ήταν μια περιοχή γεμάτη με αμπέλια, επειδή είναι πλαγιά – το αμπέλι θέλει πλαγιά και αεράκι να στεγνώνουν τα φύλλα και τα τσαμπιά. Στα Πατήσια ήταν οι λαχανόκηποι και τα εξοχικά των πλούσιων Αθηναίων. Το 1970, σχεδόν όλο το σημερινό Χαλάνδρι ήταν λαχανόκηποι και δενδρόκηποι που εφοδίαζαν την πόλη των Αθηνών και των προαστίων με λαχανικά. Μετά από δέκα χρόνια, η παραγωγή των λαχανικών μεταφέρθηκε στον Μαραθώνα. Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος των λαχανικών που καταναλώνονται στην Αττική προέρχεται από τα πιο απομακρισμένα σημεία όχι μόνο της Ελλάδας αλλά όλόκληρου του πλανήτη.

Φίλες και φίλοι, η Αθήνα δεν είναι πόλη, ούτε η Θεσσαλονίκη, ούτε η Αλεξανδρούπολη στην οποία ζω. Και τι είναι  πόλη; Κι αν δεν είναι πόλη, τι είναι; Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την Αθήνα ως πόλη;

Continue reading