φίλες και φίλοι, γεια σας και χαρά σας!

Δούλεψα στο κήπο, φρόντισα τα παιδιά, πήγα σε μια θεία μου και της έφτιαξα το μηχανισμό που αναβοκατεβάζει το παντζούρι, πήγα στο βιβλιοπωλείο και πήρα ένα βιβλίο που παρήγγειλα, ήπια δύο τρία τσιπουράκια, με καλο μεζέ, μερακλώθηκα και πάνω στο μεράκι μου (όλα με το μεράκι γίνονται – ο κομμουνισμός είναι το μεράκι όλων μας) κάθομαι να κουβεντιάσω με σας και τον Έζρα Πάουντ. Ο ποιητής δεν ήταν φασίστας -ήταν αφελής. Μου αρέσουν πολύ οι αφελείς άνθρωποι -είναι αθώοι, ποιητές και ηττημένοι: ο Ρίτσος την είχε καταβρεί στην εξορία -αρσενικά να περιμένουν στην σειρά!  Θα στρέψω την προσοχή μου σε ένα πάρα πολύ σπουδαίο ποίημά του το οποίο έχει παρερμηνευθεί και ακρωτηριασθεί. Παλαιότερα είχα σχηματίσει την εντύπωση ότι η παρερμηνεία του οφείλονταν στην άγνοια. Σήμερα, θα δείξω ότι δεν πρόκειται περί άγνοιας άλλά περί συνειδητής διαστρέβλωσης. Πρόκειται για το το τεσσαρακοστό πέμπτο άσμα (canto ΧLV), το With Usura. Συνηθίζεται, από ξένους και έλληνες μεταφραστές, η λέξη usura να αποδίδεται ως τοκογλυφία. Θα δείξω ότι ο Έζρα Πάουντ δεν εννούσε με τον όρο usura την τοκογλυφία αλλά τον τόκο. Την τοκογλυφία μπορούμε να την αμφισβητήσουμε αλλά όχι και τον τόκο! Για όνομα του Θεού! Ο τόκος είναι καλός, και το κέρδος είναι καλό αλλά η τοκογλυφία και η κερδοσκοπία, όχι, προς Θεού, είναι απαράδεκτες. Να αρπάζεις λίγο (τόκος, κέρδος) δεν είναι πρόβλημα, να αρπάζεις ασύδοτα (κερδοσκοπία, τοκογλυφία)  αυτό είναι το πρόβλημα. Αυτό μας λένε οι κριτικοί ότι εννούσε ο Πάουντ. Κάνουν λάθος! Εννοούσε τον τόκο και όχι την τοκογλυφία! Πριν σχολιάσω το ποίημα, θα το παραθέσω, διαβάστε το με προσοχή και αύριο, μεθαύριο, όποτε μπορέσουμε,  τα ξαναλέμε.

With Usura

With usura hath no man a house of good stone

each block cut smooth and well fitting

that design might cover their face,

with usura

hath no man a painted paradise on his church wall

harpes et luthes

or where virgin receiveth message

and halo projects fron incision,

with usura

seeth no man Gonzaga his heirs and his concubines

no picture is made to endure nor to live with

but it is made to sell and sell quickly

with usura, sin against nature,

is thy bread ever more of stale rags

is thy bread dry as paper

with  no mountain wheat, no strong flour

with usura the line grows thick

with usura is no clear demarcation

and no man can find site for his dwelling.

stone cutter is kept from from his stone

weaver is kept from his loom

WITH USURA

wool comes not to market

sheep bringeth no gain with usura

Usura is a murrain, usura

blunteth the needle in the maid’ s hand

and stoppeth the spinner’ s cunning. Pietro Lompardo

came not by usura

Duccio came not by usura nor Pier della Francesca; Zuan

Bellin’ not by usura

nor was ‘La Calunnia’ painted.

Came not by usura Angelico; came not Ambrogio Praedis,

Came no church of cut stone signed: Adamo me fecit.

Not by usura St. Trophine

Not by usura Saint Hilaire,

Usura rusteth the chisel

It rusteth the craft and the craftsman

It gnaweth the thread in the loom

None learneth to weave gold in her pattern;

Azure hath a canker by usura; cramoisi is unbroidered

Emerald findeth no Memling

Usura stayeth the young man’ s courting

It hath brought the young bride and her bridegroom

CONTRA NATURAM

They have brought whores for Eleusis

Corpses are set to banquet

as behest of usura.

Το πρώτο ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε είναι το εξής: γιατί ο ποιητής επέλεξε τη λατινική λέξη usura και όχι την αγγλική  usury;  Όποιος, όποια μας δώσει μια πειστική απάντηση, θα τον/την  κεράσω ένα τσίπουρο στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.

φίλες και φίλοι, γεια σας και χαρά σας

Εάν με ρωτούσε κάποιος να πω τη γνώμη μου σχετικά με το ζήτημα ποιοι από τους στίχους της Ιλιάδας είναι πιο σημαντικοί, με κριτήριο τη μορφή θα θεωρούσα τον Σ 576, ενώ με κριτήριο το περιεχόμενο τον Β 298.  Ο πρώτος είναι ένας στίχος σπάνιας ομορφιάς: τον διαβάζεις κι ακούς το κελάρυσμα του νερού ενός μικρού ποταμού και βλέπεις τις κορφές των καλαμιών στις όχθες του να λυγίζουν από το αεράκι : πάρ ποταμόν κελάδοντα, παρά ῥοδανόν δονακῆα. Ο δεύτερος μας λέει ποιος είναι ο ήρωας, ποιος είναι ο Κύριος, ποια είναι η βάση της Κυριαρχίας, ποιο είναι το βασικό χαρακτηριστικό του δυτικού πολιτισμού, ποιος είναι ο καπιταλισμός: αισχρόν τοι δηρόν τε μένειν κενεόν τε νέεσθαι: κι όμως ντροπή είναι, τόσο που ‘μεινες, να γύρεις [να γυρίσεις] με άδεια χέρια, μεταφράζουν οι Καζαντζάκης-Κακριδής, ενώ η επεξήγηση στις αγκύλες είναι δική μου, μιας και για να διαβάσεις αυτή τη μετάφραση πρέπει να έχεις κι ένα πολύτομο λεξικό της ελληνικής δίπλα σου. Τα λόγια αυτά του Οδυσσέα, τα οποία βρίσκουν σύμφωνους όλους τους ήρωες, τους ποιμένες-πολεμιστές, θα μπορούσαμε να τα διατυπώσουμε κι ως εξής: εάν το να γυρίζεις με άδεια χέρια μετά από μια μεγάλης διάρκειας εισβολή είναι αίσχος, το αγαθό, το ιδανικό θα ήταν να γυρίσεις με όσο το δυνατόν περισσότερη λεία σε όσο το δυνατόν συντομότερο χρόνο. Αυτό είναι το όραμα του δυτικού Κυρίου κι αυτόν εννοώ πάντα ακόμα κι όταν παραλείπω το επίθετο δυτικός. Έτσι κι αλλιώς, μόνο ο δυτικός Κύριος μας έχει μείνει, δεν υπάρχει άλλος. Με λίγες λέξεις ο σοφός αοιδός συμπυκνώνει την κομβική πρακτική του Κυρίου, τη λατρεία της ταχύτητας, τη λατρεία της μεγέθυνσης και ασφαλώς τον ορθό λόγο, την διάκριση μέσου και σκοπού, την επιλογή δηλαδή των πρόσφορων μέσων που επιτρέπουν την επίτευξη του σκοπού.

Continue reading →