(προ)ετοιμαστείτε να εγκαταλείψετε τις (τυραννου)πόλεις

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Τί θα κάνουμε με την ανεργία; Τί σκέφτεστε να κάνετε; Απευθύνομαι σε φίλες και φίλους, μοναχικούς και μοναχικές, ζευγάρια, οικογένειες με ένα και δύο και τρία παιδιά, άνεργους και άνεργες. Απευθύνομαι σε φίλους και φίλες που δεν είναι άνεργοι αλλά θα είναι οσονούπω, σε λίγους μήνες, είναι βέβαιο, το γνωρίζουν πολύ καλά και οι ίδιοι, το περιμένουν. Απευθύνομαι σε φίλους και φίλες που ψιλοδουλεύουν και ψιλοζούν -τετράωρο και 300, 400 εβρά, δεν φτάνουν ούτε για ενοίκιο και λογαριασμούς – χωρίς ένσημα, εννοείται. Απευθύνομαι σε φίλους και φίλες που δουλεύουν για 500 εβρά το χρόνο, οχτάωρο, λέμε τώρα, που κάνουν τσιμπούκια με τον κώλο, που  σπαταλούνε τη ζωή τους και τη ζωτικότητά τους και άλλοι από αυτούς δυσφορούν κι άλλοι λένε ανέκδοτα. Να ἐνα:

    Συναντιούνται δυο γνωστοί μετά από καιρό, ο ένας από αυτούς βλέπει τον άλλον θλιμένο και τον ρωτάει τί του συμβαίνει. Ἀσε, τον λέει, γύρισα στο σπίτι από τη δουλειά και βρήκα τη γυναἰκα μου στο κρεβάτι με άλλον.

     – Έλα, ρε μαλάκα, έχεις δουλειά;

Continue reading

η λατρεία του όχλου (1)

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Σήμερα, και τα επόμενα πρωινά, θα ασχοληθούμε με τον όχλο, τη μάζα, το πλήθος. Πρόκειται για ένα πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα, κομβικής σημασίας θα έλεγα, μιας και στο φαινόμενο του όχλου άλλοι βάζουν θετικό πρόσημο κι άλλοι αρνητικό. Δεν χρειάζεται να διευκρινίσω ότι το δικό μου πρόσημο είναι αρνητικότατο αλλά θα το κάνω. Η σχετική με τον όχλο σύγκρουση εἰναι σαφέστατη: ο όχλος σχετίζεται άμεσα με τις εξεγέρσεις, τις συγκεντρώσεις, τις πορείες και τις διαδηλώσεις, τις διαμαρτυρίες,  τις ταραχές, και ως εκ τούτου είναι κάτι το θετικό και ελπιδοφόρο, δεν έχει όμως καμιά απολύτως σχέση με την διεξαγωγή του κοινωνικού πολέμου, την κοινωνική επανάσταση και τον κομμουνισμό του παρελθόντος, του παρόντος, κατά συνέπεια και του μέλλοντος. Ο όχλος είναι ένα αντικείμενο της πολιτικής φιλοσοφίας, ψυχολογίας και ανθρωπολογίας κι ως τέτοιο αξίζει να το μελετήσουμε και να το κατανοήσουμε.

   Αφού το μεράκι μας είναι να πλήττουμε το αυτονόητο και να διεγείρουμε ερωτήματα, θα διατυπώσω συνοπτικά, δίκην εισαγωγής, τις πτυχές του υπό διερεύνηση ζητήματος για να σχηματίσουμε μια πρώτη γενική εικόνα. Πριν όμως θα ήθελα να κάνω μια σύντομη αναφορά στην ιστορία της μελέτης του όχλου και να προτείνω τρία βιβλία για όσους και όσες ενδιαφέρονται και ίσως να μην τα έχουν διαβάσει. Ο πρώτος που ασχολήθηκε με τον όχλο και το έκανε θεωρητικό αντικείμενο της πολιτικής φιλοσοφίας, ψυχολογίας και ανθρωπολογίας  ήταν ο Gustave Le Bon [ Γκουστάβ Λε Μπον]· το βιβλίο του Ψυχολογία των Μαζών είναι πολύ βασικό βιβλίο – θα πούμε περισσότερα όταν ασχοληθούμε με τις συνθήκες που επέτρεψαν τον Λε Μπον να ασχοληθεί με τον όχλο. Ένα δεύτερο βιβλίο που αξίζει να διαβάσουμε, όσοι και όσες δεν το έχουν διαβάσει, είναι του Ελία Κανέτι, Μάζα και Εξουσία. Το τρίτο, φαινομενικά άσχετο αλλά πολυτιμότατο και χρησιμότατο, είναι το βιβλίο του Κόνραντ Λόρεντζ  Επιθετικότητα. Δεν θα υποκύψω στον πειρασμό να παραθέσω τώρα την αφήγηση του Αμμιανού Μαρκελλίνου σχετικά με μια αναταραχή στη Ρώμη που θα μας βοηθήσει όχι μόνο να κατανοήσουμε τον όχλο αλλά και τον τρόπο αντιμετώπισής του από τον Κύριο – θα το κάνω όταν εξετάσω την καταγωγἠ του όχλου.  Να το πρώτο, λογικά και χρονικά, ερώτημα:

1. ο όχλος υπάρχει από τότε που υπάρχει ο άνθρωπος;

Όχι, φίλες και φίλοι, ο όχλος δεν υπάρχει από τότε που υπάρχει ο άνθρωπος. Είτε εμφανιστήκαμε  πριν από 100.000 χρόνια  (επίγνωση του θανάτου)  είτε πριν από 30.000 χρόνια (Τέχνη), κατά το μεγαλύτερο μέρος της Ιστορίας μας όχλος  δεν υπήρχε. Δεν δυσκολευόμαστε να διατυπώσουμε μια εξήγηση.

Continue reading

το ΕΙΚΟΣΑΩΡΟ ΚΑΙ ΜΙΣΘΟΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΚΑΙ ΟΛΕΣ δεν είναι αίτημα (3)

     φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Η διαμαρτυρία και η ικεσία είναι δύο παραπροϊόντα της κυριαρχικής σχέσης, της Κυριαρχίας· (για την άνω τελεία πατάμε alt και 0183)· δεν είναι τα μόνα: είναι και το αίτημα και ο όχλος και ο θεατής και άλλα πολλά, με τα οποία  θα καταπιαστούμε στο εγγύς μέλλον. Αν και ουδέποτε υπενόησα ότι το εικοσάωρο και μισθός για όλους και όλες είναι αίτημα, η διατύπωση της φράσης είναι τέτοια που επιτρέπει σε κάποιον, σε κάποιαν να την προσλάβει ως αίτημα. Πρόκειται για ολοφάνερη παρεξήγηση, παρερμηνεία.

    Θα ήταν ολοφάνερη ασυνέπεια. Διότι δεν είναι μόνο ότι υποστηρίζω ότι το αίτημα είναι παραπροϊόν της Κυριαρχίας, εκδήλωση της υποτακτικότητας και της δουλοπρέπειας,  αλλά και ότι η εποχή του αιτήματος έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί, λόγω της ισχύης του Κυρίου και της συρρίκνωσης του καπιταλισμού και του Κράτους.  Ακόμα και σήμερα επιβιώνει ως καταχωνιασμένη παράδοση  η αποστροφή προς το αίτημα: όποιος ζητάει έχει χάσει ήδη το μισό παιχνίδι. Θα πούμε περισσότερα όταν θα ασχοληθούμε διεξοδικά με την προέλευση του αιτήματος.

    Εάν το εικοσάωρο και μισθός για όλους είναι αίτημα, τότε θα απευθύνεται προς τον Κύριο καπιταλιστή· δεν θυμάμαι όμως να έχω γράψει κάτι τέτοιο. Πριν δούμε τί είναι, ας εξετάσουμε το πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί:  με το πέρασμα στην πράξη.  Ούτε με την ένοπλη πάλη, ούτε με τις εκλογές, ούτε με διαδηλώσεις ικεσίας και αιτήματος και εκφοβισμού. Με την μονομερή και συλλογική μείωση του χρόνου εργασίας. Θα μου πείτε ότι αυτό είναι ανέφικτο, αδύνατο. Εγώ όμως θα βρω καταφύγιο σε μια φράση του Νέλσον Μαντέλα: το αδύνατο είναι αδύνατο μέχρι να πραγματοποιηθεί! Θα βρω καταφύγιο και στο  κεντρικό σύνθημα της νοτιοαφρικάνικης εξέγερσης – επανάστασης στη γλώσσα των Ζουλού: ubutu, όλοι μαζί (χωρίς να είμαστε όχλος!).

Continue reading

διαμαρτυρία, ικεσία και εκφοβισμός στη φύση και στην κοινωνία

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Αναρωτιέμαι: υπάρχει διαμαρτυρία, ικεσία και εκφοβισμός στη φύση, στα ζώα; Γιατί διατυπώνουμε αυτό το ερώτημα, γιατί να μας ενδιαφέρει εάν αυτές οι συμπεριφορές υπάρχουν στη φύση;

    Στην κοινωνία υπάρχουν. Αυτή όμως δεν είναι απάντηση, είναι μπαρμπούτσαλα. Και είναι μπαρμπούτσαλα γιατί εγκλωβίζεται στα πλαίσια του αυτονόητου. Αυτό το αυτονόητο θα επιχειρήσουμε να πλήξουμε σήμερα, αυτό είναι το μεράκι μας – ούτε δουλειά μας είναι ούτε καθήκον, μεράκι είναι.

   Για να το πλήξουμε θα πρέπει να έχουμε κατά νου έναν ορισμό της κοινωνίας. Κοινωνία είναι οι σχέσεις, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων και μεταξύ των ανθρώπων και της φύσης. Ιδεοτυπικά (<ιστορικά), μεταξύ των ανθρώπων εγκαθιδρύονται δύο είδη σχέσεων: η σχέση της συνεργασίας και της πρότασης και η σχέση της διαταγής, της υπακοής και της εκτέλεσης της διαταγής. Την πρώτη την ονομάζουμε κομμουνιστική σχέση (εμμενής κομμουνισμός), τη δεύτερη κυριαρχική σχέση (Κυριαρχία). Αυτό που μας ενδιαφέρει και στις δύο είναι ή ίδια η σχέση, η διαδικασία εγκαθίδρυσής της, η διαδικασία αναπαραγωγής της και η διαδικασία κατάλυσής της. Πέρα από την κυριαρχική σχέση και τις σχετικές με αυτήν διαδικασίες μας ενδιαφέρουν  τα μάλα και οι φορείς της σχέσης, ο Κύριος και οι Υποτελείς.

   Όταν λοιπόν ρωτάμε εάν η διαμαρτυρία, η ικεσία και ο εκφοβισμός υπάρχουν στην κοινωνία, εννοούμε εάν οι φορείς των σχέσεων, της κυριαρχικής εν πρώτοις , διαμαρτύρονται, ικετεύουν και εκφοβίζουν.  Είμαστε σε θέση να διατυπώσουμε κάποιες απαντήσεις:

ο Κύριος δεν διαμαρτύρεται

ο Κύριος δεν ικετεύει

ο Κύριος εκφοβίζει

οι Υποτελείς διαμαρτύρονται

οι Υποτελείς ικετεύουν

οι Υποτελείς εκφοβίζουν.

Continue reading

το ΕΙΚΟΣΑΩΡΟ ΚΑΙ ΜΙΣΘΟΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΚΑΙ ΟΛΕΣ δεν είναι αίτημα (2)

    φίλες και φίλοι, καλἠ σας μέρα

    Ζούμε το μακρόσυρτο τέλος της ιστορικής Αριστεράς, το τέλος της εποχής της σχετικής οπλικής ισορροπίας μεταξύ του Κυρίου και τών Υποτελών, της  εποχής της επέκτασης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, της καπιταλιστικής Κυριαρχίας δήλα δή, της εποχής της διόγκωσης, της μεγέθυνσης του Κράτους. Σε πολλούς κοινωνικούς σχηματισμός η Αριστερά είναι ήδη ανύπαρκτη, ενώ σε άλλους αργοπεθαίνει ως νεκροζώντανος οργανισμός. Έχουμε εισέλθει, ή εισερχόμαστε,  σε μια νέα εποχή, την εποχή της συντριπτικής οπλικής υπεροχής του Κυρίου, της συρρίκνωσης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και της συρρίκνωσης του Κράτους.

   Αριστερά δεν υπάρχει, ή αργοπεθαίνει, επειδή η ιστορική Αριστερά δεν βλέπει με νέα ματιά τη νέα εποχή αλλά με τη ματιά του παρελθόντος. Η αδυναμία αυτή επιτρέπει στον Κύριο να εξαπολύει μια σφοδρότατη επίθεση και να μεταβάλει τον συσχετισμό δυνάμεων, την κατανομή της ισχύης που είχε αποκρυσταλλωθεί κατά την προηγούμενη εποχή. Διότι δεν ήταν και λίγες οι νίκες! Ο τρόπος όμως με τον οποίον τις καταγάγαμε είναι αναχρονιστικός, ο Κύριος το έχει κατανοήσει και πυροβολεί κατά ριπάς.  Οι τρόποι της διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου την εποχή της σχετικής οπλικής ισορροπίας, της επέκτασης του καπιταλισμού και του Κράτους δεν μπορεί να έχουν αποτελέσματα την εποχή της συντριπτικής οπλικής ισορροπίας, της συρρίκνωσης του καπιταλισμού και του Κράτους. Ακόμα κι αν διατυπωθούν επιφυλάξεις ή διαφωνίες σχετικά με τα δύο τελευταία χαρακτηριστικά, το πρώτο (η συντριπτική οπλική υπεροχή)  φτάνει και περισσεύει για να χαρακτηρίσει τη νέα εποχή.

Continue reading

το ΕΙΚΟΣΑΩΡΟ ΚΑΙ ΜΙΣΘΟΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ δεν είναι αίτημα (1)

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Ας φανταστούμε ότι είμαστε στην κορυφή ενός λόφου και κάτω, στους πρόποδες,  υπάρχει μια καμπή, μια στροφή  σιδηροδρομικής γραμμής· από κει ψηλά βλέπουμε,  στα αριστερά μας και στα δεξιά μας, δυό τρένα να κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση και με μεγάλη ταχύτητα. Φαίνεται πως, εξ αιτίας του λόφου, τα τρένα δεν έχουν ορατότητα, φαίνεται πως το ένα αγνοεί την ύπαρξη του άλλου. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη· μπορούμε να κάνουμε κάτι για να την αποτρέψουμε; Δεν μπορούμε να κάνουμε απολύτως τίποτα. Εάν τρέξουμε να ειδοποιήσουμε τον έναν από τους δύο μηχανοδηγούς, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να είμαστε πιο κοντά τη στιγμή της σύγκρουσης.

    Με αυτή τη φανταστική παρομοίωση συνοψίζω την ιστορία του 21ου αιώνα. Το ένα τρένο ονομάζεται καπιταλιστική Κυριαρχία και το άλλο κοινωνική επανάσταση, κομμουνισμός. Ο μηχανοδηγός του πρώτου τρένου είναι ο Κύριος καπιταλιστής της παραγωγής και του χρήματος· του δεύτερου, ο Υποτελής Παραγωγός του τεράστιου και συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου.

     Τι θα συμβεί με τη σύγκρουση; Θα εκτροχιαστούν και τα δύο τρένα; Θα υποστούν και τα δύο τις ίδιες καταστροφές; Είμαστε βέβαιοι ότι το ένα τρένο αγνοεί τό άλλο; Πριν από μερικές δεκαετίες, το ένα θα αγνοούσε το άλλο. Σήμερα όμως, με την δορυφορική επιτήρηση του πλανήτη, οι μηχανοδηγοί έχουν την δυνατότητα να γνωρίζουν με κάθε λεπτομέρεια τί κινείται πάνω στη σιδηροδρομική γραμμή. Ο Κύριος, ο κάτοχος του ύψους και του Ουρανού, το γνωρίζει και θωρακίζει το τρένο ακατάπαυστα ώστε (στο ώστε υπολανθάνει πάντα ένα σύμπαν σκέψεων) να επιφέρει τις περισσότερες καταστροφές στον αντίπαλο –  αυτή είναι η προληπτική αντεπανάσταση. Λίγοι Υποτελείς γνωρίζουν την ύπαρξη του αντίπαλου τρένου, αυτοί οι λίγοι όμως γίνονται ολοένα και περισσότερο –  αυτή είναι η παγκόσμια πνευματική επανάσταση των ημερών μας.

    Γιατί είναι αναπόφευκτη και αναπότρεπτη η σύγκρουση; Διότι συγκρούονται δύο βουλήσεις: η βούληση του Υποτελούς να επιλύσει τα παγκόσμια (τοπικά, προσωπικά) κοινωνικά, υπό την ευρεία έννοια, προβλήματα και η βούληση του Κυρίου να αποφευχθεί η επίλυση των προβλημάτων.

Continue reading

ο πρόοδος θεός: η επιθυμία της πανταχού παρουσίας

                                                      φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Εάν η σωματική αθανασία βρίσκεται στην κορυφή της ιεραρχίας των επιθυμιών του επίγειου δυτικού Κυρίου, στην δεύτερη θέση διακρίνουμε την πανταχού παρουσία. Τις δύο αυτές επιθυμίες ο Κύριος τις ικανοποίησε σε φαντασιακό επίπεδο με ένα πλάσμα της φαντασίας του, τον Θεό. Ο Θεός, ο επουράνιος Κύριος,  είναι ο επίγειος Κύριος που πραγματοποίησε φαντασιακά και φαντασιωσικά τις επιθυμίες της σωματικής αθανασίας και της πανταχού παρουσἰας· αυτὀ εννοούμε, αλλά δεν το αντιλαμβανόμαστε και δεν το συνειδητοποιούμε,  όταν λέμε ότι ο Θεός είναι αθάνατος, ότι ο Θεός είναι πανταχού παρών.

Continue reading

οι Υποτελείς υποχωρούν και παρενοχλούν

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Ένα από τα ερωτήματα που ακούγονται συχνά και παντού και από πολλούς και απάντηση δεν υπάρχει, όταν την ίδια στιγμή οι απαντήσεις είναι τόσες πολλές, είναι το εξής: μα γιατί δεν ξεσηκώνεται ο κόσμος, γιατί δεν αντιδρά, γιατί δεν αντιστέκεται; Κι ενώ κάποιοι ισχυρίζονται ότι δεν πρόκειται να ξεσηκωθεί, άλλοι περιμένουν μια κοινωνική έκρηξη, την οποία μεταθέτουν κάπου αόριστα στο μέλλον, πολύ κοντινό έως και πολύ μακρινό. Πόσες φορές δεν διάβασα και δεν άκουσα, τα τελευταία τρία χρόνια, ότι το προσεχές φθινόπωρο θα εἰναι θερμό, ότι θα γίνει χαμός τον χειμώνα, ότι την άνοιξη θα έχουμε ταραχές και μόνο για το καλοκαίρι δεν λέγεται τίποτα – πιθανόν λόγω διακοπών!  Απογοήτευση και προσδοκία, αυτά τα συναισθήματα κυριαρχούν. Κι εγώ, ο γραφικός, ο αυτοαναφορικός, ο αμπελοφιλόσοφος, ο μαλάκας, αναφωνώ απαντώντας:

    μα πως είναι δυνατόν να ξεσηκωθεί ο κόσμος όταν έντρομος έχει τραπεί σε άτακτη υποχώρηση περιοριζόμενος σε μάχες οπισθοφυλακής, που τις έχασε όλες, και σε παρενοχλήσεις του εχθρού, εκ των οποίων άλλες προέρχονται από το παρελθόν κι άλλες από το μέλλον;

     Θα επιχειρήσω μια διαφορετική προσέγγιση του ζητήματος, μια προσέγγιση που θα γίνει με τα εργαλεία της μαρξικής θεωρίας του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και της θεωρίας του πολέμου. Η μαρξική θεωρία μας βοηθάει να κατανοήσουμε τα αίτια της επίθεσης του Κυρίου καπιταλιστή κατά των Υποτελών Παραγωγών, η οποία άρχισε στα μέσα της δεκαετίας του 1970 και συνεχίζεται επεκτεινόμενη και κλιμακωνόμενη. Η θεωρία του πολέμου  μας βοηθάει να κατανοήσουμε την πολιτική συγκυρία,δήλα δή τον συσχετισμό δύναμης, την κατανομή ισχύης μεταξύ των αντιπάλων καθώς και τις μεταβολές που επέρχονται κατά την διεξαγωγή του κοινωνικού πολέμου. Η πρωτοκαθεδρία της μαρξικής θεωρίας είναι σαφής και την εκθέτω ευθύς αμέσως, πολύ απλά και πολύ σύντομα και στη συνέχεια καταφεύγω στη θεωρία του πολέμου. 

Continue reading