ερευνητικές αναγνώσεις

There are 6 posts filed in ερευνητικές αναγνώσεις (this is page 1 of 1).

ποιητή και ποιήτρια, ποιος είναι ο πόνος σου; (1)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΗΜΕΡΑ και τις επόμενες δύο μέρες θα σχολιάσω τους τρεις, κατά τη γνώμη μου, ωραιότερους και σημαντικότερους στίχους της δυτικής ποίησης: δύο γυναικών και ενός άντρα. Μετά, θα απαντήσω στο ερώτημα του τίτλου. Υπάρχουν ποιητές και ποιήτριες που γνωρίζουν τον πόνο τους και άλλοι/άλλες που δεν τον γνωρίζουν. Οι πρώτοι/πρώτες περιστρέφονται γύρω από αυτόν και τον εκφράζουν με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, οι δεύτεροι/δεύτερες όμως πονάνε μεν, δεν γίνεται αλλιώς, αλλά δεν γνωρίζουν ποιος είναι ο πόνος τους, με αποτέλεσμα να τους διαβάζεις και να πλήττεις αφόρητα.  Σήμερα θα ασχοληθώ με τρεις έξοχους, συγκλονιστικούς στίχους μιας Αμερικανίδας ποιήτριας, τους έγραψε το 1858. Απαιτείται όμως μια σύντομη εισαγωγή.

ΘΑ μπορούσαμε να συνοψίσουμε την ποιμενικής προέλευσης αρχαιοελληνική και ιουδαϊκοχριστιανική πατριαρχία, ανδροκρατία δηλαδή, την οποία κληρονόμησε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, η δυτική νεωτερικότητα,  με μια πάρα πολύ γνωστή φράση από το Κατά Ματθαίον (28.19), την οποία θα μπορούσαμε να τη διαβάσουμε ως τρεις στίχους. Πριν την/τους εκθέσω , θα ήθελα να πω ότι τους διαβάζω, τους προσλαμβάνω ως μεταξύ των χυδαιότερων προτάσεων της δυτικής γραμματείας, παρ΄όλο που εμπεριέχουν τρεις πολύ σημαντικές και πολύ ωραίες λέξεις, αν τις δεις από άλλη οπτική γωνία, δηλαδή μη πατριαρχική. Μία άλλη λέξη όμως τις πιάνει από τα μαλλιά και τις βυθίζει στον βόθρο της χυδαιότητας.  Γιατί όμως θεωρώ αυτή τη φράση χυδαία; Ποιος, ποια με βοήθησε να την κατανοήσω; Ας διαβάσουμε τη φράση και συνεχίζω:

εις το όνομα του Πατρός
και του Υιού
και του Αγίου Πνεύματος
      [Αμήν !]

ΠΩΣ θα μπορούσαμε, φίλες και φίλοι, να τους αντιστρέψουμε αυτούς τους στίχους, να τους διαστρεβλώσουμε, παραμορφώσουμε, αλλοιώσουμε, απαλλοτριώσουμε, πώς θα μπορούσαμε να τους δούμε από την οπτική γωνία της γυναίκας, χωρίς δηλαδή να υπάρχει ετεροκαθορισμός,  και να δημιουργήσουμε τρεις από τους ωραιότερους και σημαντικότερους στίχους της δυτικής ποίησης, από την Ιλιάδα μέχρι στις μέρες μας; Δεν θα ήταν μια τέτοια αντιστροφή επαναστατική πράξη; Θα μπορούσε να το κάνει αυτό κάποιος, κάποια που δεν θα ήταν γνήσια επαναστάτης/επαναστάτρια; Όχι, δεν θα μπορούσε. Δεν θα μπορούσε να το κάνει άντρας, τον Θεό μπάρμπα να είχε –  που τον έχει. Δεν θα το έκανε ούτε ο Μίλτον ούτε ο Πάουντ ούτε ο Ελύτης ούτε ο Μπουκόφσκι.  Μόνο μια γυναίκα θα μπορούσε να το κάνει αυτό –  και το έκανε! Αμερικανίδα, το 1858 –  η ημέρα που γράφτηκαν οι στίχοι αυτοί ήταν η μέρα της εκκίνησης της κοσμογονικής κοινωνικής επανάστασης των γυναικών που συνεχίζεται ακόμα. Να οι στίχοι:

In the name of the Bee
And of the Butterfly
And of the Breeze – Amen!

Continue reading →

jacta alea est, jactus κίνδυν est· η λέξη κίνδυνος δεν ήταν ελληνική λέξη

    φίλες και φίλοι,  καλή σας μέρα

       Σήμερα θα εξετάσουμε την αρχική σημασία και τη σημασιολογική εξέλιξη της λέξης κίνδυνος,  αύριο, πρώτα η Ζωή, της λέξης κυβερνήτης  και μεθαύριο της λέξης τύχη. Δεν θα περιοριστούμε σε αυτές – θα εξετάσουμε κι άλλες λέξεις και έννοιες που σχετίζονται με την πολιτική, κάθε φορά που μας δίνεται η ευκαιρία.

    Η λέξη κίνδυνος δεν ήταν αρχαία ελληνική λέξη, έγινε όμως. Ποιοι τη δανείστηκαν, από ποιους, πότε και πού, γιατί;  Σε αυτά τα ερωτήματα θα απαντήσουμε σήμερα, φίλες και φίλοι. 

     Οι αρχαιότερες μαρτυρίες της λέξης εντοπίζονται σε αποσπάσματα της Σαπφούς (γεννήθηκε 630 –  620 π. Χ.)  και του, λίγα χρόνια νεώτερό  της,  Αλκαίου. Δεν διαβάζουμε όμως τη λέξη κίνδυνος αλλά τη λέξη κίνδυν  και δεν δήλωνε τον κίνδυνο αλλά το ζάρι, τον κύβο.  Τη λέξη κίνδυν την δανείστηκαν οι κάτοικοι της Λέσβου την εποχή των ποιητών της Λέσβου, ίσως και πολύ πιο πριν,  από κάποια γειτονική μικρασιατική γλώσσα. Για μορφολογικούς λόγους, ο κίνδυν έγινε ο κίνδυνος και μια κοινότατη λέξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.  Θα την διαβάσουμε στον Θέογνι, στον Πίνδαρο, τον Αισχύλο και από κει πέρα σε όλους τους συγγραφείς.

     Εμείς όμως θα κάνουμε μια στάση στον Ηρόδοτο και θα μελετήσουμε μια φράση που παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και φιλολογικό και ιστορικό και πολιτικό. Μια φράση που επιβεβαιώνει με τον καλύτερο τρόπο την αρχική σημασία της λέξης κίνδυν που διαβάζουμε στην Ψαπφώ (ή Ψάπφα, με αυτά τα ονόματα ΄υπέγραφε΄) και τον Αλκαίο.  Στο Έβδομο βιβλίο των Ιστοριών του (50,3) ο Ηρόδοτος αφηγείται μια συνομιλία του Ξέρξη με τον Αρτάβανο· ο βασιλιάς της Περσίας ισχυρίζεται ότι η ισχύη του Περσικού Κράτους οφείλεται στο γεγονός ότι οι προκάτοχοι του θρόνου και οι συμβουλοί τους ήταν αδίστακτοι, ατρόμητοι, δεν είχαν ενδοιασμούς, ήταν τολμηροί, δεν φοβούνταν, τη λέξη κωλώνω δεν την ήξεραν.

 

Continue reading →

η επιθυμία των έξυπνων μηχανών: επίσκεψη στο εργαστήριο του Ηφαίστου

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Θα διακόψουμε σήμερα το γράψιμο του βιβλίου πανταχού απουσία: εγχειρίδιο διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου και θα ασχοληθούμε με την επιθυμία των έξυπνων μηχανών, όπως διατυπώθηκε στην Ιλιάδα, κυρίως στη ραψωδία Σ. Δεν απέχουμε χρονικά πολύ από την κατασκευή τους. Οι δυσχέρειες για την προώθηση της τεχνητής νοημοσύνης, της αντιγραφής δηλαδή της ανθρώπινης αντίληψης και της ενσωμάτωσής της σε μηχανές,  ξεπερνιούνται αργά αλλά σταθερά. Όταν λέμε έξυπνες μηχανές εννοούμε τις μηχανές που (σήμερα) μπορούν να κατανοούν την ομιλία και να αναγνωρίζουν αντικείμενα. Θα αντιλαμβάνεστε τις συνέπειες που θα έχει η χρήση αυτών των έξυπνων μηχανών στην καπιταλιστική παραγωγική διαδικασία και όχι μόνο εκεί.

Η επιθυμία των  έξυπνων μηχανών και η εκπλήρωσή της συνυφαίνεται με την υπόθεση της συρρίκνωσης του καπιταλισμού και του Κράτους. Τους τελευταίους μήνες αυξάνει ο αριθμός των οικονομολόγων που υποστηρίζουν ότι η ανάπτυξη, η  επέκταση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, που άρχισε πριν τρεις ή τέσσερις αιώνες, αγγίζει τα όρια της και ότι εισερχόμαστε σε μια περίοδο ατέρμονης ύφεσης και κρίσης. Την εποχή αυτή προτιμώ να την αποκαλώ εποχή της συρρίκνωσης του καπιταλισμού και του Κράτους. Το βασικό της χαρακτηριστικό θα είναι η τεράστια ανεργία, η οποία, ενώ για μας είναι ευλογία, μιας και καταγράφει τις δυνατότητες της εποχής μας, τη δυνατότητα να εργαζόμαστε κάνα δυο μήνες τον χρόνο και να παραγάγουμε τον απαραίτητο κοινωνικό πλούτο για την αναπαραγωγή της ζωής και της κοινωνίας, για τον Κύριο είναι κατάρα, ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, το οποίο θα επιχειρήσει να επιλύσει   πατώντας  delete.

Continue reading →

η λατρεία του χρυσού στον Πίνδαρο

Πίσω από τις εκφράσεις είναι χρυσός άνθρωπος ή έχει χρυσή καρδιά και άλλες πολλές, που επιβεβαιώνουν ότι το χρυσάφι είναι ένα, από τα πολλά και πολύ συχνά χρησιμοποιούμενα,  δυτικό μέτρο αξιολόγησης, λανθάνει η λατρεία του χρυσού. Γιατί ο δυτικός πολιτισμός λατρεύει το χρυσάφι; Πότε και από ποιους συγκροτήθηκε αυτή η λατρεία; Γιατί επιβιώνει χιλιάδες χρόνια τώρα; Για να δώσουμε μια απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να καταφύγουμε στην αρχαϊκή γραμματεία, από την Ιλιάδα μέχρι τον Πίνδαρο, τον Παρμενίδη και τον Αισχύλο. Από όλα αυτά τα κείμενα, το πιο σημαντικό για να κατανοήσουμε τη σημασία της λατρείας του χρυσού είναι οι Επίνικοι του Πινδάρου. Ποια είναι η σχέση του χρυσού με τη διάκριση, την υπεροχή, τη νίκη; Την απάντηση θα μας τη δώσει μια ερευνητική ανάγνωση των Επινίκων με οδηγό το χρυσάφι. Την φέραμε σε πέρας και εκθέτουμε τα συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε.

Continue reading →