κεφάλαιο και πόλεμος, κεφάλαιο και κράτος, κράτος και πόλεμος

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ κάνω σήμερα μια απόπειρα ερμηνείας του παρελθοντος, κατανόησης του παρόντος και πρόγνωσης (όχι πρόβλεψης, δεν είμαστε προφήτες) του μέλλοντος με ένα νοητικό πείραμα, με μια υπόθεση εργασίας. Θα σας προτείνω να φανταστούμε ότι δεν υπήρχε κράτος από την εποχή της γένεσης του εμπορικού καπιταλισμού, τον 15ο και 16ο αιώνα, δεν υπάρχει στις μέρες μας και δεν θα υπάρχει στο μέλλον. Για να μην μπερδέψουμε τα μπούτια μας, σπεύδω να διευκρινίσω ότι όταν γράφω “κράτος” δεν εννοώ διάφορες μορφές κυβέρνησης, διακυβέρνησης ή διοίκησης, αντικείμενο των οποίων είναι η αντιμετώπιση και επίλυση των προβλημάτων που αναπόφευκτα προκύπτουν από την κοινωνική συνύπαρξη. Εννοώ τον στρατό, την αστυνομία, το δικαστικό και σωφρονιστικό σύστημα. Νομίζω ότι είμαι σαφής. Ας αφήσουμε στην άκρη το μέλλον, δεν μας αφορά. Θα θέσω δύο ερωτήματα. Το πρώτο: Σε ποια κατάσταση θα βρισκόμασταν σήμερα, εάν δεν υπήρχε τους προηγούμενους αιώνες κράτος (στρατός, αστυνομία, δικαστικό και σωφρονιστικό σύστημα) αλλά και ιδιωτικοί στρατοί και τα άλλα; Το δεύτερο: τι θα γινόταν σήμερα, εάν εξαφανίζονταν το κράτος όπως το εννοώ, και δεν υπήρχαν αι ιδιωτικοί στρατοί και ιδιωτική αστυνομία και όλα τα άλλα; Εάν απαντήσουμε σε αυτά τα δύο ερωτήματα, όχι μόνο θα ερμηνεύσουμε το παρελθόν και θα κατανοήσουμε το παρόν αλλά και θα σχηματίσουμε μια πολύ ευκρινή εικόνα των σχέσεων του ερωτικού τριγώνου κεφάλαιο, πόλεμος, κράτος.

Continue reading →

πόσοι Ουκρανοί θα ζουν στην Ουκρανία σε τρία χρόνια, τέλη του 2028;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ το γνωρίζουμε. Γνωρίζουμε όμως, με βεβαιότητα, με κατηγορηματική βεβαιότητα, ότι θα είναι λιγότεροι από αυτούς που ζουν σήμερα σε αυτή τη μοιραία χώρα. Το ενδεχόμενο να μη ζει κανείς Ουκρανός στην Ουκρανία θα το αποκλείσουμε για τα επόμενα χρόνια, αλλά, δεν το αποκλείω για μετά από δέκα ή είκοσι χρόνια. Είναι ένα πολύ ακραίο σενάριο αλλά γιατί να μην σκεφτόμαστε το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί; Ο πληθυσμός της θα μειώνεται ακόμα κι αν τελειώσει ο πόλεμος – όποτε τελειώσει. Θα γνωρίζετε βέβαια ότι το όνειρο του κάθε Ουκρανού, της κάθε Ουκρανής, είναι να φύγει από την Ουκρανία – αυτοί που θέλουν να μείνουν είναι μια ισχνή μειονότητα – είναι αυτοί και αυτές που έχουν στενές σχέσεις με τον κρατικό μηχανισμό, τις επιχειρήσεις και το μεγάλο εμπόριο, οι κάτοχοι μεγάλων εκτάσεων καλλιεργήσιμης γης. Η οποία όμως εξαρτάται από την πλειονότητα των μισθωτών εργαζομένων, οι οποίοι, όπως είπα, το μόνο που θέλουν είναι να φύγουν. Και όσο μειώνεται ο πληθυσμός, τόσο επισφαλής θα είναι η θέση και η κατάσταση της άρχουσας τάξης – της ισχνής μειονότητας που κατέχει τα μέσα παραγωγής και συντονίζει τον έλεγχο και την αναπαραγωγή της κοινωνίας. Γιατί όμως είναι μοιραία χώρα και κοινωνία η Ουκρανία; Γιατί έχουν ήδη φύγει πάνω από 20 εκ. από το 1992 μέχρι σήμερα; Αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει 20 εκ. από τα 52 που ήταν το 1992 μέσα σε 33 χρόνια, μέσα σε μια γενιά; Δεν έχει ξανασυμβεί στην παγκόσμια ιστορία κάτι τέτοιο.

Continue reading →

με ποιον θα πολεμήσει η εξοπλιζόμενη και στρατιωτικοποιούμενη Γερμανία (και Ευρώπη);

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΝ ξέρετε εσείς, ξέρω κι εγώ. Ούτε εσείς ξέρετε, ούτε εγώ. Θα πολεμήσει με τη Γαλλία; Με την Αγγλία ή με την Πολωνία; Όχι, βέβαια. Η μόνη εικασία που μας επιτρέπεται να κάνουμε είναι αυτή: να πολεμήσει με τη Ρωσία. Υπάρχει όμως κάτι που δεν κολλάει. Θα πολεμήσει με τη Ρωσία, όταν η Ρωσία επιτεθεί στη Γερμανία, σε δύο με τρία χρόνια, έτσι λένε. ‘Αρα, η Ρωσία θα κατακτήσει όλη την Ουκρανία, κι αφού την κατακτήσει και κάνει ένα τσιγάρο να πάρει μια ανάσα να ξεκουραστεί, θα επιτεθεί στην Πολωνία και αφού κατακτήσει και την Πολωνία, θα επιτεθεί στη Γερμανία. Εκείνη τη στιγμή εμείς πρέπει να είμαστε έτοιμοι και έτοιμες: να έχουμε ισχυρό στρατό και πολλά και ισχυρά όπλα ώστε να αμυνθούμε και αποκρούσουμε το βάρβαρο, αιμοδιψές κτήνος, τον σλάβο εισβολέα. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει. Το γνωρίζουν πολύ καλά. Το τι λένε στους υποτελείς τους είναι άλλη ιστορία. Χωρίς ψέμματα, γράφει ο Πλάτων στην Πολιτεία του, δεν μπορεί να υπάρχει κυριαρχία. Δύο εικασίες ακόμα μας παίρνει να διατυπώσουμε: να επιτεθεί η Γερμανία, όλη η Ευρώπη, στη Ρωσία ή να μην επιτεθεί αλλά απλά να εξοπλίζεται και να στρατιωτικοποιείται για άλλους λόγους. Ποιοι είναι αυτοί;

Continue reading →

ΗΠΑ: ποιος δρόμος οδηγεί στην προεμφυλιακή κατάσταση;? (και άλλα ερωτήματα)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η προσωπικότητα του Μαμντάνι, η στρατηγική του επιδίωξη, η εκλογική του τακτική και η υπερψήφιση του στις εκλογές για τη δημαρχία της Νέας Υόρκης φέρνει στο προσκήνιο ζητήματα κομβικής και ζωτικής σημασίας που μας απασχολούν εδώ και κάνα δύο δεκαετίες και θα μας απασχολήσουν εντονότερα και διεξοδικότερα τα προσεχή χρόνια. Με αυτά τα ζητήματα θα καταπιαστώ σήμερα και άλλα πρωινά, θα παρακαλούσα όμως, με αφορμή αυτά που υποστηρίζω και θα υποστηρίξω, να μην χάνουν κάποιοι και κάποιες την ψυχραιμία τους και καταφεύγουν σε χαρακτηρισμούς. Εδώ, σκεφτόμαστε και ξανασκεφτόμαστε, εξετάζουμε και επανεξετάζουμε, επεξεργαζόμαστε επιχειρήματα και σκέψεις, δεν παίζουμε το πουλί μας – αυτό το παίζουμε άλλη ώρα.

ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΑ τις προάλλες, συμφωνώντας με πολλούς και πολλές, ότι η αμερικάνικη κοινωνία βρίσκεται στα πρόθυρα του εμφυλίου πολέμου, σε προεμφυλιακή κατάσταση. Αυτή είναι μια πολύ βαριά κουβέντα, δεν μπορεί να την πετάει ο καθένας και η καθεμιά έτσι γιατί γουστάρει να προκαλέσει ή να πρωτοτυπήσει. Πώς λοιπόν φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι οι USA βρίσκονται σε προεμφυλιακή κατάσταση; Έχει κάποια σχέση ο Μαμντάνι και η εκλογή του με αυτή την κατάσταση; Ποια είναι η στρατηγική του επιδίωξη – να περάσουμε στην διεξαγωγή του εμφυλίου πολέμου ή να τον αποτρέψουμε; Το κρίσιμο ερώτημα είναι άλλο: ποιος δρόμος οδηγεί στην προεμφυλιακή κατάσταση, πώς φτάνουμε εκεί; Τι μας λένε οι εμφύλιοι του παρελθόντος που έχουν ξεσπάσει σε όλες τις κοινωνίες του πλανήτη; Σε όλες τις περιπτώσεις ο ίδιος δρόμος οδηγεί στην προεμφυλιακή κατάσταση;

Continue reading →

το Άουσβιτς ήταν έργο του Θεού

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΝΑ από τα ζητήματα με τα οποία θα ασχοληθούμε φέτος το χειμώνα (άρχισε εδώ πάνω στα βουνά, άναψα σόμπα), είναι ο ιστορικός φασισμός και ο ιστορικός ναζισμός. Ένα άλλο είναι ο Θεός, ένα άλλο ο πόλεμος. Εάν προσθέσουμε και την επιστήμη και την τεχνική, θα μπορέσουμε να σχηματίσουμε μια αρκετή ευκρινή εικόνα του μέλλοντος, την οποία θα την περιέγραφα, θα την αναπαρίστανα λεκτικά, ως εξής: την έχουμε βάψει, κάτσει, πατήσει, πουτσίσει – θα βρεθούμε σε πολύ δύσκολη θέση, σε αδιέξοδο, θα χάσουμε πολλές ελευθερίες και δικαιώματα, θα υπάρξει ένδεια και στέρηση, θα υπάρξει αδιανόητη επιτήρηση. Πολλά από αυτά, όλα δηλαδή, είναι ήδη κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. Μας έχουν τελειώσει; Έχουμε ηττηθεί; Όχι, φίλες και φίλοι, όχι, κατηγορηματικά όχι! ΟΧΙ! Με μασάτε, ελάτε να δούμε με ανοιχτό μυαλό (σκέψη) και ανοιχτή καρδιά (συναίσθημα) κάποιες πτυχές που τις προσπερνάμε, που δεν τις δίνουμε τη δέουσα προσοχή. Ο Μοντέν συνήθιζε να αναρωτιέται, Que sais-je?, “τι ξέρω, μήπως ξέρω κι εγώ;” και ίσως αυτή η ερώτηση να ώθησε τον Ερνέστ Ρενάν να υποστηρίξει ότι το ερωτηματικό είναι το σημαντικότερο από όλα τα σημεία στίξης.

ΘΑ στρέψουμε, φίλες και φίλοι, το βλέμμα μας και την προσοχή μας στον αντίπαλο, στον εχθρό. Υπάρχει αντίπαλος, εχθρός – αυτοί και αυτές που λένε ότι δεν υπάρχει, ότι η κυριαρχία είναι απρόσωπη, άρα δεν μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε, θα πρέπει, τώρα που άρχισαν οι πόλεμοι – η Ουκρανία είναι η αρχή – και η πολεμική βιομηχανία δουλεύει στο φουλ και όλα τα κράτη εξοπλίζονται με φρενήρεις ρυθμούς, τώρα λοιπόν θα αντιληφθούν ότι για να γίνει ένας πόλεμος θα πρέπει κάποιος να πάρει την απόφαση, κάποιοι πρέπει να αποφασίσουν, ο πόλεμος δεν είναι φυσικό ή βιολογικό είδος που φυτρώνει τον Μάιο. Για όλα τα ζητήματα κάποιοι αποφασίζουν – θέλετε να το καταλάβετε ή δεν θέλετε;? Εάν δεν θέλετε, να πάρετε το κουβαδάκι σας να πάτε παραπέρα να παίξετε με την άμμο – εκεί παίζουν, θα κάνετε καλή παρέα, και ο Φουκό, και ο Νέγκρι με τον Χάρντ, και ο Ντελέζ με τον Γκουαταρί, και ο Αγκάμπεν, θα είναι μαζί σας και η Νικόλ Λορώ και ο Άκης Γαβριηλίδης.

Continue reading →

η μετανάστευση δεν έχει αρχίσει ακόμα – τι θα γίνει όταν αρχίσει;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η λέξη μετανάστευση αρχίζει στις μέρες μας να αποκτά μια σημασιολογική χροιά που είναι άκρως ανησυχητική: δεν σημαίνει μόνο τη μετακίνηση ανθρώπων από μια κοινωνία σε μια άλλη αλλά αρχίζει να αποκτά τη σημασία ενός φαινομένου που προκαλεί ανησυχία, που τείνει να γίνει εφιάλτης. Εάν μέχρι τώρα η μετανάστευση ήταν αναγκαία ή αναγκαίο κακό, τώρα τείνει να γίνει κίνδυνος και απειλή. Ποιες συνθήκες προκαλούν αυτή την ανησυχία και τον χαρακτηρισμό της μετανάστευσης ως διαρκούς κινδύνου και απειλής; Υπάρχει κάποιος υποσυνείδητος φόβος – μήπως τρόμος; Ναι, υπάρχει: φοβούνται ότι μια μαζική και αιφνίδια μετανάστευση δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων από τον φτωχό Νότο δεν είναι ένα ενδεχόμενο αλλά μια βεβαιότητα. Ασφαλώς και είναι βεβαιότητα – θα δούμε γιατί. Ετοιμάζονται τα ευρωπαϊκά κράτη να αντιμετωπίσουν αυτή την πρωτοφανή μετακίνηση τόσο μεγάλου αριθμού ανθρώπων; Πώς; Με την ενσωμάτωσή τους στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, με την αντιμετώπιση των προβλημάτων των κοινωνιών προέλευσης των “εισβολέων” ή με την εξόντωση;

ΜΕ την εξόντωση. Τα νερά της Μεσογείου θα βαφτούν κόκκινα. Με την υπεράσπιση του αυτοκρατορικού τρόπου ζωής, του φρουρίου Europa. Πώς θα γίνει η εξόντωση; Ποιος είναι ο αυτοκρατορικός τρόπος ζωής; Τι είναι το φρούριο Europa? Καλωσορίζουμε την Αποκάλυψη!

Continue reading →

η έκβαση του κοινωνικού πολέμου στη Γαλλία: η γαλλική κοινωνία μεταξύ παρελθόντος (εργασία) και μέλλοντος (αεργία)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η βεβαιότητα για την αναζωπύρωση και την όξυνση του κοινωνικού πολέμου στη Γαλλία κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών και ετών, και σε όλον τον πλανήτη στις δύο επόμενες δεκαετίες, προέρχεται από την αποφασιστικότητα των φορέων και των συντονιστών της καπιταλιστικής κυριαρχίας να εξαπολύσουν κατά μέτωπο επίθεση εναντίον και του κόσμου της μισθωτής εργασίας – των ενεργών εργαζομένων της εκτέλεσης και των συνταξιούχων – και του κόσμου της αεργίας, του πλήθους που ζει χωρίς να εργάζεται. Το δημοσιονομικό έλλειμμα, η διαφορά μεταξύ των εξόδων και των εσόδων του κράτους, θα καλυφθεί όχι με αύξηση της φορολόγησης των καπιταλιστικών επιχειρήσεων αλλά με μείωση μισθών και συντάξεων για τον κόσμο της εργασίας και επιδομάτων για τον κόσμο της αεργίας – που διογκώνεται κάθε χρόνο. Η αναβολή της πραγματοποίησης της ανηλεούς επίθεσης οφείλεται στην απροθυμία του πολιτικού κόσμου να αναλάβει τον συντονισμό της επίθεσης. Όταν όμως σηκώσουν το τηλέφωνο κάποιοι, ξέρουμε ποιοι είναι, και αρχίσουν τα γαμοσταυρίδια, κάποιοι από τους μέχρι τώρα απρόθυμους θα αρχίσουν να κακαρίζουν και θα αναγκαστούν, ως τσιράκια που είναι, να κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν.

Η όξυνση του κοινωνικού πολέμου είναι αναπόφευκτη. Θα δούμε και θα ζήσουμε πολλά στους επόμενους μήνες και στα προσεχή χρόνια. Εγείρονται δύο ερωτήματα – σε αυτά θα απαντήσω σήμερα. Ποια θα είναι η έκβαση του κοινωνικού πολέμου – η νίκη,η ήττα, κάποιος συμββασμός; Και τι σημαίνουν όλες αυτές οι μορφές της έκβασης; Το δεύτερο: σε ποια φάση της ιστορίας του καπιταλισμού πραγματοποιείται η επίθεση κατά του κόσμου της εργασίας και του κόσμου της αεργίας; Βρισκόμαστε ενώπιον μιας μακροχρόνιας κοσμογονικής οικονομικής κρίσης και, επίσης μακροχρόνιας και κοσμογονικής κοινωνικής αναταραχής;

Continue reading →

γιατί στη Δύση ολοένα και περισσότερες γυναίκες αρνούνται να γεννήσουν;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΝΑ από τα αντικείμενα του στοχασμού και της έρευνας, ίσως και το σημαντικότερο, είναι ο εντοπισμός και η μελέτη των εν εξελίξει κοινωνικών αλλαγών. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζουν οι αλλαγές που είναι ριζικές και μη αναστρέψιμες – οι αλλαγές αυτές ονομάζονται επαναστάσεις. Η όρθια στάση/δίποδη βάδιση ήταν μια μη αναστρέψιμη αλλαγή, ήταν μια επανάσταση. Επανάσταση ήταν και η συγκρότηση της ίδιας της πρωτοκοινωνίας από τα μονήρη δενδρόβια πρωτεύοντα που αναγκάστηκαν να ζουν στη σαβάνα και να συμπράττουν για να μη καταλήξουν στα σαγόνια των μεγάλων σαρκοφάγων θηλαστικών. Από τότε μέχρι την εμφάνιση του homo sapiens, πριν 300. 000 χρόνια, και του homo sapiens sapiens, πριν 120.000 χρόνια, η ανθρωπογένεση ήταν μια ακολουθία επαναστάσεων, μη αντιστρέψιμων αλλαγών (απώλεια οίστρου στα θηλυκά, παράταση παιδικής ηλικίας, σύμβολο και τελετουργία, φαντασία και φαντασίωση, σκέψη και γλώσσα, επίγνωση του θανάτου) – και η εμφάνιση του homo sapiens ήταν κι αυτή μια επανάσταση.

Continue reading →

καπιταλισμός και πόλεμος: άρχισε η εποχή της καταστροφής του κοινωνικού πλούτου

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΚΤΟΣ από τους τρόπους παραγωγής του υλικού και άυλου κοινωνικού πλούτου υπάρχουν και οι τρόποι αρπαγής και οι τρόποι καταστροφής του κοινωνικού πλούτου – όπως και οι τρόποι καταστροφής και οι τρόποι εξόντωσης των υποτελών παραγωγών του κοινωνικού πλούτου. Από την εποχή του Καρόλου, και πιο πριν, έχουμε εστιάσει το ενδιαφέρον μας στους τρόπους παραγωγής και έχουμε αδιαφορήσει για τους τρόπους αρπαγής, καταστροφής και εξόντωσης.

ΟΛΕΣ οι ιστορικές κοινωνίες του δυτικού πολιτισμού ήταν κοινωνίες αρπαγής του κοινωνικού πλούτου, όπως και οι καπιταλιστικές. Ο κοινωνικός πλούτος παράγεται από τους υποτελείς παραγωγούς και αρπάζεται από μια ισχνή μειονότητα – τους δουλοκτήτες, τους φεουδάρχες και τους καπιταλιστές. Το πόσος κοινωνικός πλούτος θα αρπαχτεί καθορίζεται από την έκβαση του κοινωνικού πολέμου: οι δούλοι απλά έτρωγαν και γαμιόντουσαν μεταξύ τους, οι δουλοπάροικοι έτρωγαν και έκαναν παιδιά και χόρευαν και γλεντούσαν και οι εργάτες έχουν αυτοκίνητο και πάνε διακοπές. Ο κοινωνικός πλούτος αρπάζεται με δύο τρόπους: με τη βία και με το χρήμα. Στις δουλοκτητικές κοινωνίες κυρίαρχος τρόπος αρπαγής είναι η βία- και δευτερευόντως το χρήμα. Στις φεουδαρχικές, μόνο η βία. Στις καπιταλιστικές το χρήμα – και δευτερευόντως η βία. Με το χρήμα, η αρπαγή δεν φαίνεται – φαίνεται ως ανταλλαγή: σε πληρώνω να δουλέψεις αλλά ό,τι παράγεις είναι δικό μου. Οι αρπακτικές κοινωνίες δεν μπορούν να αναπαραχθούν, εάν δεν αρπάζεται καθημερινά ο συλλογικά παραγόμενος κοινωνικός πλούτος (τροφή, κατοικία, ρουχισμός, ενέργεια, φάρμακα και άλλα πολλά). Η αρπαγή του κοινωνικού πλούτου είναι προκαλεί πολλά, τα περισσότερα, κοινωνικά προβλήματα κι αυτός είναι ο λόγος που το επίδικο αντικείμενο του εμμενούς του κοινωνικού πολέμου είναι η κατάργηση της αρπαγής του κοινωνικού πλούτου. Εδώ και τέσσερις αιώνες καπιταλισμού, και είκοσι εφτά δυτικού πολιτισμού, δεν μπορέσαμε να την καταργήσουμε. Γιατί;

Continue reading →

“πώς να εξοντώσουμε τον πλεονάζοντα πληθυσμό, με πόλεμο ή με την κλιματική αλλαγή;”

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ μοτίβο της εξόντωσης του πλεονάζοντος πληθυσμού μετά από απόφαση του κυρίαρχου, του ισχυρότερου επουράνιου θεού (του ισχυρού επίγειου Κυρίου, δηλαδή), και της επιβίωσης του ανθρωπίνου είδους, που αναδεικνύεται ανίκητο, έλκει την καταγωγή του στην ακκαδική εκδοχή του σουμεριακού Έπους του Γκιλγμαμές. Θα το συναντήσουμε και σε άλλα βαβυλωνιακά και ασσυριακά κείμενα, καθώς και στη Βίβλο και στην αρχαία ελληνική επική ποίηση. Η τελευταία του εμφάνιση θα γίνει στις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου (Α 163-312). Σήμερα θα ασχοληθούμε με το ζήτημα της εξόντωσης του πλεονάζοντος και άχρηστου και επικίνδυνου πληθυσμού, μελετώντας αυτά τα κείμενα. Πρόκειται για μια συντομευμένη και επικαιροποιημένη μορφή του 23ου κεφαλαίου του βιβλίου, ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΓΡΙΦΟΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Για να μην επαναλαμβάνομαι: τα κείμενα των αγροτικών κρατών της δυτικής Ασίας – συνειδητά δεν χρησιμοποιώ τους όρους Εγγύς και Μέση Ανατολή, Ανατολία και Εύφορη Ημισέληνο κοκ. – έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά από το πρωτότυπο και είναι δημοσιευμένα στο ΑΝΕΤ και εκεί θα παραπέμπω (Ancient Near Eastern Textes, Relating to the Old Testament, ed. James B. Pritchard, τρίτη έκδοση, 1969, Πρίνστον, Νιου Τζέρσεϊ ). Ας δούμε όμως πρώτα ποιος είναι ο πλεονάζων, ο άχρηστος και ο επικίνδυνος πληθυσμός. Σε ποιες κοινωνίες απαντάται;

Continue reading →