φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Δυο συλλογές περιγραφών 350 ρωμαϊκών θριάμβων (Acta triumphorum Capitolina και Tabula triumphorum Barberina) μας επιτρέπουν να σχηματίσουμε μια πλήρη και ευκρινή εικόνα του ρωμαϊκού θριάμβου, της τελετής επίδειξης της Νίκης του Κυρίου και της Ήττας των Υποτελών και να επισημάνουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές με τις σημερινές παρελάσεις, οι οποίες, όπως θα δούμε, κατάγονται από τον ρωμαϊκό θεσμό. (Ο όρος ‘τελετή’ προέρχεται από τη λέξη τέλος, που σημαίνει ‘φόρος’). Ο θρίαμβος (triumphus) ήταν μια πομπή που γίνονταν στη Ρώμη μόνο μετά από μεγάλη ή αποφασιστικής σημασίας νίκη, δηλαδή κατάκτηση και λεηλασία κάποιας πλούσιας ή αντιστεκόμενης περιοχής, του στρατηγού, του ανώτατου διοικητή του ρωμαϊκού στρατού – αυτός είναι ο λόγος που μεταφορικά ο triumphus δηλώνει την victoria, τη νίκη. Για να κατανοήσουμε την καταγωγική σχέση της παρέλασης από τον ρωμαϊκό θρίαμβο θα πρέπει να έχουμε μια σαφή εικόνα της δομής του θριάμβου.
Μπορούμε να διακρίνουμε τρία τμήματα της επινίκιας και τροπαιοφόρου πομπής. Στην αρχή του πρώτου μέρους, άρα στην κορυφή της πομπής, βρίσκονται οι συγκλητικοί, οι ρωμαίοι Κύριοι, οι γαιοκτήμονες δουλοκτήτες, ακολουθούν τα λάφυρα του πολέμου, τα ζώα που θα θυσιάζονταν, μεταξύ των οποίων και λευκοί (λατρεία του φωτός, της λάμψης) ταύροι, και οι αιχμάλωτοι (μερικοί από τους οποίους θα θυσιάζονταν). Κυρίαρχη μορφή του δεύτερου τμήματος είναι ο νικητής στρατηγός. Προπορεύονται οι ραβδούχοι (θα ασχοληθούμε με τους ακολούθους αυτούς του Κυρίου σε μελλοντικό σημείωμα) και ακολουθεί ο στρατηγός, πάνω σε άρμα (σύμβολο της ταχύτητας και της Ισχύος) που το σέρνουν τέσσερα λευκά άλογα. Φοράει κόκκινη (σύμβολο της Νίκης) τήβεννο και είναι στεφανωμένος με δάφνη (σύμβολο της αθανασίας). Δίπλα του ένας δούλος κρατάει πάνω από το κεφάλι του χρυσό (σύμβολο της σπανιότητας της Ισχύος, της αθανασίας και της λάμψης) στεφάνι. Το τρίτο τμήμα είναι η παρέλαση του στρατού, κατά την οποίαν οι στρατιώτες ψάλλουν τα πολεμικά κατορθώματα του νικητή στρατηγού τους.
Continue reading →