η κοινωνία της αεργίας και το τέλος του επαγγέλματος

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΤΑΝ μελετάμε μια κοινωνία, την ιστορία μιας κοινωνίας και της εποχής της, αποπειρόμαστε να σκιαγραφήσουμε τα βασικά της γνωρίσματα, τις κατηγορίες των ανθρώπων που ζουν σε αυτήν και, πολύ βασικό, την τάση ή τις τάσεις που επικρατούν, επειδή αλλάζει. Εάν αυτή η κοινωνία είναι η καπιταλιστική των τελευταίων δύο αιώνων κι εάν εστιάσουμε την προσοχή μας στις τάσεις της, θα παρατηρήσουμε μια τάση μοναδική, που δεν την εντοπίζουμε ούτε στον δυτικό πολιτισμό ούτε σε καμιά άλλη κοινωνία ή πολιτισμό της παγκόσμιας ιστορίας. Μέχρι τώρα, σε όλες τις κοινωνίες του παρελθόντος, το 92-99% των ανθρώπων συμμετείχαν στην παραγωγή του κοινωνικού πλούτου. Στις εξισωτικές, αταξικές κοινωνίες το ποσοστό ανέρχεται στο 99%, ενώ τις ταξικές το 92% (το 7%, σε γενικές γραμμές, ήταν η άρχουσα τάξη). Εργασία και παραγωγή του κοινωνικού πλούτου ταυτίζονται. Εργάζομαι σημαίνει παράγω κοινωνικό πλούτο. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού δεν εργάζεται (70%) και από αυτούς που εργάζονται ένα μεγάλο μέρος (10%) δεν συμμετέχουν στην παραγωγή του κοινωνικού πλούτου –  ο μπάτσος, ο δικαστής, ο δεσμοφύλακας, ο περιπτεράς, ο ψιλικατζής, ο ντελιβεράς και άλλοι πολλοί και πολλές εργάζονται αλλά δεν συμμετέχουν στην παραγωγή του κοινωνικού πλούτου (τροφή, ρουχισμός, κατοικία, ενέργεια, εργαλεία, συγκοινωνία, επικοινωνία, περίθαλψη, καθαριότητα, παραγωγή και μετάδοση γνώσης).

Continue reading

πως φαντάζομαι τα πανεπιστήμιά μας στην κοινωνία της αεργίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Μ΄ αρέσει πολύ να φαντάζομαι, είμαι φαντασμένος. Να φαντάζομαι πράγματα που δεν υπάρχουν. Δεν με ενδιαφέρει εάν θα υπάρξουν ή όχι, καρφάκι δε μου καίγεται. Το να φαντάζομαι με βοηθάει να σκέφτομαι, κι όταν σκέφτομαι, φαντάζομαι. Η πολλή φαντασία όμως είναι επικίνδυνη καμιά φορά –  δημιουργείς έναν άλλο κόσμο που μπορεί να σε καταπιεί. Δημιουργείς έναν άλλο κόσμο γιατί αυτός που ζούμε δεν είναι ο καλυτερότερος. Αυτή είναι η λογική της σχιζο-φρένειας. Δεν διατρέχω όμως αυτόν τον κίνδυνο: είμαι πολύ προσγειωμένος σε αυτόν τον κόσμο που δεν είναι ο καλυτερότερος. Δεν είμαι απλά προσγειωμένος σε αυτόν τον κόσμο, είμαι κάτι χειρότερο, ώστε, ό,τι και να φανταστώ δεν μπορώ να γλιστρήσω (ιδιόλεκτο των ψυχιάτρων –  να ξεφύγω από τη λογική): αυτή η κοινωνία με έχει βιάσει πολλές φορές, με πολλούς τρόπους και συνεχίζει να το κάνει. Έχω λοιπόν πολλούς λογαριασμούς ανοικτούς με αυτόν τον κόσμο, τόσους πολλούς που το γλίστρημα θα ήταν πολυτέλεια. Εξήντα δύο χρόνια π[ερπατάω σε τεντωμένο σχοινί και δεν έχω έπεσα ακόμα. Πηγαινοέρχομαι μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας με μεγάλη άνεση. Κινδύνεψα να πέσω, τελικά όμως αποδείχτηκε ότι ήταν μάθημα που το πέρασα με πολύ καλό βαθμό. Καθηγήτρια, η ζωή.

Continue reading

ο εργάτης δεν θέλει να είναι εργάτης, ο Κύριος θέλει εργοστάσια χωρίς εργάτες

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΖΟΥΜΕ, και τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας  ζουν και θα ζήσουν ακόμα πιο έντονα, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εποχές όχι μόνο του δυτικού πολιτισμού αλλά της ανθρωπότητας. Ζούμε την εποχή της εκπλήρωσης της επιθυμίας του εργάτη, του εργαζόμενου, να μην είναι εργάτης, ζούμε και την επιθυμία του Κυρίου να μην εξαρτάται από τους Υποτελείς εργάτες, να έχει εργοστάσια χωρίς εργάτες. Με αυτές τις δύο επιθυμίες θα ασχοληθούμε σήμερα, όπως και με την κοινωνία της αεργίας ως τόπο συνάντησης αυτών των δύο επιθυμιών.

Continue reading

κοινωνία της αεργίας: τη χρειάζονται την Εκπαίδευση το Κράτος και ο καπιταλισμός;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΜΠΟΡΟΥΜΕ να φανταστούμε την μελλονική καπιταλιστική κοινωνία χωρίς κρατικό εκπαιδευτικό σύστημα; Είναι δυνατόν το Κράτος να καταργήσει την Εκπαίδευση; Θα την καταργήσει ή θα την συρρικνώσει, θα την περιορίσει σε μια μειονότητα; Μήπως την μεταρρυθμίσει, καταργήσει το σχολείο ως δημόσιο χώρο και επιβάλλει την τηλεεκπαίδευση; Μήπως κάτι άλλο; Εάν την περιορίσει σε μια μειονότητα, ποια θα είναι αυτή η μειονότητα; Γιατί να τα κάνει το Κράτος όλα αυτά; Εμείς τι θα κάνουμε;   Με αυτά τα ερωτήματα θα ασχοληθούμε σήμερα, φίλες και φίλοι.

Continue reading

οι μεταμορφώσεις της πόλης: τοπολογία της αρπαγής, της εργασίας και της αεργίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΣ αρχίσουμε με την διατύπωση δύο ερωτημάτων. Γιατί πολλές πόλεις της κεντρικής Ευρώπης λήγουν σε -burg; Η απάντηση είναι γνωστή. Burg είναι το φρούριο, το κάστρο, ο πύργος (>burg). Το δεύτερο αυτό συνθετικό δηλώνει ότι ο πυρήνας πολλών πόλεων ήταν κάποιο φρούριο. Γιατί οι πόλεις αναπτύσσονται γύρω από ένα φρούριο;  Το δεύτερο ερώτημα: γιατί οι κατακτητές Μακεδόνες και αργότερα οι κατακτητές Ρωμαίοι έκτιζαν πόλεις μόλις κατακτούσαν μια περιοχή; Και δεν ήταν μόνο αυτοί! Όλοι οι κατακτητές της Δύσης όπου πατάνε το πόδι τους πόλεις κτίζουν, αυτό είναι το πρώτο τους μέλημα.  Θα μου πείτε γιατί ήταν πολιτισμένοι. Θα δούμε πόσο πολιτισμένοι ήταν. Ο πολιτισμός είναι μια λέξη που ο πυρήνας της είναι η πόλις. Ναι, η πόλις, όχι η πόλη! Ποια είναι η διαφορά, έχουν κάποια κοινά στοιχεία;

ΣΗΜΕΡΑ, φίλες και φίλοι, θα διαβάσετε μια σύντομη ιστορία της πόλης που θα σας παρακινήσει, νομίζω,  να σκεφτείτε κάποια πράγματα, μπορεί και να αναθεωρήσετε κάποια. Επειδή στο μέλλον όλα τα πράγματα θα γίνουν στις πόλεις, επειδή η παγκόσμια ιστορία θα επικεντρωθεί στις πόλεις, θα ασχοληθούμε πολλές φορές με αυτό το ζήτημα και συγκεκριμένα με τις πόλεις στον 21ο αιώνα. Μια συνεκτική ιστορία λοιπόν του φαινομένου είναι απαραίτητη. Πριν το κάνουμε θα επιχειρήσουμε να ορίσουμε την πόλη και να διευκρινίσουμε τον όρο τοπολογία.

Continue reading

big little lies: ο Κύριος, οι Υποτελείς, η Αριστερά δεν μπορούν, δεν θέλουν να αποδεχτούν το τέλος της εποχής της εργασίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΠΕΥΔΩ ευθύς αμέσως να διευκρινίσω ότι ο τίτλος του σημερινού σημειώματος είναι παραπλανητικός, εν μέρει. Ο Κύριος και οι σύμβουλοί του, και το υπηρετικό προσωπικό του (πολιτικοί, δικαστικοί, διανοούμενοι και άλλοι πολλοί) έχει  σαφή συνείδηση του γεγονότος ότι η κοινωνία της εργασίας, η εποχή της εργασίας ζει τις τελευταίες μέρες της, ότι η κοινωνία της αεργίας είναι εδώ, μπροστά μας, τη ζούμε, ότι θα γίνει πιο σαφής τα χρόνια που θα ακολουθήσουν αλλά αυτή η συνείδηση περιορίζεται μέσα στα όρια της τάξης τους, στις κλειστές και κρυφές συναντήσεις τους και συζητήσεις τους –  δεν το αποδέχονται δημοσίως. Θα δούμε αν μια μέρα θα το κάνουν και που οφείλεται αυτή η αμφισημία, η διπλοπροσωπία, η διγλωσσία.

ΜΕ κριτήριο την κατανόηση της παρούσας κοινωνικής πραγματικότητας, της συνείδησης της εποχής μας, της χάραξης προσωπικών στρατηγικών, μπορούμε να διατυπώσουμε την άποψη ότι μεταξύ των Υποτελών (εργαζομένων, ανέργων και αέργων) έχουν διαμορφωθεί δύο οπτικές. Μπορούμε να δούμε τα πράγματα από την οπτική γωνία της εργασίας ή από την οπτική της αεργίας. Η συντριπτική πλειονότητα των Υποτελών βλέπει τα πράγματα από την οπτική γωνία της εργασίας, δεν μπορεί να κάνει κι αλλιώς. Όσοι και όσες έχουν μια εξασφαλισμένη εργασία (εργοστάσιο, εμπόριο, δημόσιοι υπάλληλοι κ.α.) είναι καταδικασμένοι να τα βλέπουν υπό αυτό το πρίσμα, δεν μπορούν να σκεφτούν και να πράξουν αλλιώς. Οι άλλοι και οι άλλες, οι μερικώς εργαζόμενοι, οι περιστασιακά εργαζόμενες, οι προσωρινά άνεργοι, προσπαθούν, αγωνίζονται, προσδοκούν να κρατηθούν στην αγορά της εργασίας, να πουλήσουν το μόνο εμπόρευμα που κατέχουν,  την εργασιακή τους δύναμη. Μεταξύ των μακροχρόνια ανέργων άλλοι δεν έχουν χάσει τις ελπίδες τους κι άλλοι τις έχουν χάσει –  είναι οι άεργοι και οι άεργες, είτε έχουν συνείδηση της κατάστασής τους είτε όχι. Όσο περνάει ο χρόνος ο αριθμός των αέργων θα αυξένεται και θα συγκροτούνται δυο τάσεις, δυο στρατηγικές –  της παραίτησης, της αποχαύνωσης, του εγκλεισμού και της δημιουργίας, της οριστικής υπέρβασης του εργασιακού ανταγωνισμού.

Continue reading