‘Το σώμα της εξυπνάδας σας είναι παραγεμισμένο με κουρέλια και τα μπαλώματα είναι πολύ αραιά ραμμένα, ξηλώνονται με το τίποτα’ – Τhe body of your discourse is sometime guarded with fragments, and the guards are but slightly basted on neither.

Σέξπυρ, πολύ κακό για τίποτα (πρ. 1. σκ. 1)

 

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ενώ ο άφρων Κύριος το αφήνει για την τελευταία στιγμή, καταδικασμένος να καταφύγει σε αυτοσχεδιασμούς της στιγμής, ο σώφρων Κύριος φροντίζει να οργανώνει προληπτικά την φυγή του μέσω της προετοιμασίας μιας ασφαλούς οδού διαφυγής, να προετοιμάζει τη φυγή του με αξιοπρόσεκτη επιμέλεια. Εάν ο άφρων Κύριος είναι αυτός που νομίζει ότι έχει καταργήσει μιά από τις βασικές αρχές της φύσης (πάλη-φυγή), κι αυτός ο Κύριος δεν είναι άλλος από αυτόν που έχει τηνν εντύπωση ότι είναι πανίσχυρος, πιο ισχυρός και από ανθρώπους και από φύση, ο σώφρων Κύριος δεν είναι άλλος από τον δημοκράτη Κύριο. Δυστυχώς, δεν έχουμε προσεγγίσει τη δημοκρατία με όρους φυγής, από τη σκοπιά δηλαδή της οργάνωσης και της προετοιμασίας της αναπόδραστης αναγκαιότητας της φυγής. Η εναλλαγή των προσώπων είναι φυγή – εάν δεν έγινε σαφές με την αντικατάσταση του Παπανδρέου με τον Παπαδήμο, πότε θα γίνει; Κατά συνέπεια, θα πρέπει να δούμε και τις εκλογές και ως μια τελετουργία φυγής.

Το σώμα της δημοκρατίας είναι παραγεμισμένο με σχέδια φυγής, οι ραφές όμως είναι πολύ αραιά τρυπημένες και ξηλώνονται με το τίποτα. Εάν θέλουμε από δω και πέρα να ερμηνεύουσμε την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, σας συνιστώ να μην χάνετε ποτέ από τα μάτια σας τις ραφές. Από εκεί θα αρχίσει να ξηλώνεται το σώμα της Κυριαρχίας – και οι παρελάσεις είναι μια ραφή πολύ αραιά ραμμένη – αυτό όμως θα το εξετάσουμε αύριο όταν θα προτείνουμε να τις μετατρέψουμε σε γιορτή, γλέντι και πανηγύρι.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Στη δεύτερη ραψωδία της Ιλιάδας, ο Αγαμέμνων, ‘ο πολύ ισχυρός Κύριος’ (άγαν μέδ-μων), αποπειράται να εξακριβώσει την προθυμία των στρατιωτών να πολεμήσουν με το εξής τέχνασμα: τους λέει ότι δεν θα μπορέσουν να κυριεύσουν την Τροία, οπότε ας ανέβουν στα καράβια να φύγουν. Κι αμέσως όλοι οι στρατιώτες σηκώνονται και τρέχουν προς τα τραβηγμένα στην αμμουδιά καράβια για να τα σύρουν στη θάλασσα. Τους σταματά όμως ο Οδυσσέας, χτυπώντας τους με το σκήπτρο, κάτι σαν γκλίτσα, σύμβολο της κυριαρχίας των ηρώων, από το οποίο προερχεται τόσο το αστυνομικό ρόπαλο (γκλομπ) όσο και η ποιμαντική ράβδος των χριστιανών ποιμεναρχών επισκόπων, και  τους αναγκάζει να επιστρέψουν στο χώρο της συνέλευσης και να ακούσουν ένα λόγο που εκφωνεί για να διατυπώσει, μεταξύ των άλλων, και μια εκδοχή της ντροπής: ντροπή είναι να επιστρέφεις με άδεια καράβια στο σπίτι σου μετά από μακροχρόνια ληστρική επιδρομή.

Η απροθυμία των στρατιωτών να πολεμήσουν είναι ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ήρωες στην Ιλιάδα. Το μόνιμο μελημά τους είναι να παρακινήσουν, να παροτρύνουν τους στρατιώτες να μπουν στη πρώτη γραμμή (πρόμαχοι), να δείξουν ζήλο. Άλλοτε τους εκφοβίζουν, άλλοτε τους υπόσχονται ένα μεγάλο μέρος από τη λεία που θα αποσπάσουν, κυρίως όμως επιχειρούν να αποσπάσουν την υπακοή τους και την αφοσίωσή τους με την πειθώ. Στην Ιλιάδα οι ήρωες πολεμούν και εκφωνούν λόγους. Ένας ήρωας υπερέχει των άλλων όταν διακρίνεται τόσο στο πεδίο της μάχης όσο και στο πεδίο της συνέλευσης των στρατιωτών. Οι  περισσότεροι όμως λόγοι εκφωνούνται κατά τη διάρκεια της μάχης. Είναι λόγοι αρχηγών, λόγοι παραινετικοί, έπαινοι, συμβουλές, προτάσεις, εντολές, επιπλήξεις και απειλές, εκκλήσεις βοήθειας, θρήνοι και παράπονα, παραμυθίες και εμψυχώσεις, παρακλήσεις και ικεσίες, προσευχές και αγγελίες.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο όρος ‘διαμαρτυρία’ εμφανίστηκε πρώτη φορά κατά τον 4ο π. Χ.  αιώνα  ως νομικός όρος (απαντάται στον Δημοσθένη και τον Ισαίο). Πρόκειται για μια απόδειξη που καταθέτουν μάρτυρες κατά την προανάκριση κατά πόσο πρέπει (κατήγορος)  ή δεν πρ’επει (κατηγορούμενος) να γίνει μια δίκη. Κατά τους επόμενους  αιώνες (ελληνιστική εποχή), μετά την παρακμή της πόλης-κράτους (πόλεως), ο όρος απόκτησε τις σημασίες της πιστοποίησης, της υποστήριξης παραβιαζόμενου δικαίου και της διεκδίκησής του, της ρητής άρνησης πράξης ή πρόθεσης που αποδίδεται σε κάποιον . Από αυτές τις σημασίες προήλθε η σημερινή.

Η διαμαρτυρία είναι εκδήλωση, δηλαδή δήλωση που εκφράζεται, είναι η εντόνως διατυπωμένη έκφραση παραπόνου, διαφωνίας, αντίθεσης, άρνησης, αποδοκιμασίας για κάτι που θεωρείται άδικο, παράνομο, κλπ. Μιας και η διαμαρτυρία είναι έκφραση και επικοινωνία, δεν μπορεί να μην είναι και τελετουργία και να μην σχετίζεται με τη θυσία. Πρόκειται για την ανθρωπολογική πτυχή της διαμαρτυρίας, με την οποία θα καταπιαστούμε διεξοδικά κάποιο πρωινό.

Το κομβικό ζήτημα της πολιτικής πτυχής της διαμαρτυρίας αφορά το εάν είναι ή όχι μέσον πάλης, ένας τρόπος διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου. Με αυτήν όμως την πτυχή θα καταπιαστούμε αύριο το πρωί απαντώτας στις ενστάσεις και σκέψεις που κατέθεσε ο Περαστικός.

Σήμερα θα διατυπώσουμε το ερώτημα εάν διαμαρτύρεται ή όχι ο Κύριος. Εάν δεν διαμαρτύρεται, γιατί δεν διαμαρτύρεται; Εάν διαμαρτύρεται, ποιος είναι ο αποδέκτης της διαμαρτυρίας και ποιο το περιεχόμενό της;

Continue reading →

 

 

 

 

 

” Πατέρα Δία, θεός δε βρίσκεται κανείς να με γλιτώσει

απ’  το ποτάμι εδώ τον άμοιρο; Στερνά ό,τι πάθω ας πάθω!

Μ’ απ’ τους θεούς  που ζουν στον Όλυμπο δεν φταίει κανένας τόσο,

μονάχα η μάνα μου, με ψέματα που με πλανούσε, τάχα

κάτω απ’ των Τρώων τα τείχη θα ‘πεφτα των θωρακοζωσμένων

απ’ τις γοργόφτερες του Απόλλωνα σαγίτες χτυπημένος.

Να ‘πεφτα καν από τον Έχτορα, στους Τρώες τον πιο αντρειωμένο!

Τρανός καν έτσι ο που θα σκότωνε, τρανός κι ο σκοτωμένος.

Μα τώρα είναι γραφτό μου θάνατο φριχτό να βρω, ζωσμένος

από τρανό ποτάμι, ως άπλερο χοιροβοσκούδι, που άγρια

κατεβασιά το μεσοχείμωνο το πνίγει μες το ρέμα ”

(μετ. Καζαντζάκη-Κακριδή)

 

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Πριν από λίγες μέρες ο Χάρης (Ανώνυμος) διατύπωσε μια ένσταση και υποσχέθηκα να απαντήσω . Πριν το κάνω, θα ήθελα αφενός να παραθέσω το περιεχόμενο της ένστασης για να μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε την απάντηση μου και αφετέρου να δώσω μια εξήγηση για τους λόγους της αναβολής της απάντησης. Θα ξεκινήσω με αυτό το δεύτερο.

Θα έχετε παρατηρήσει ότι δεν το κάνω πάντα. Το κάνω όταν η διαφωνία είναι σοβαρή, όταν η απάντηση χρήζει μιας διεξοδικότερης διατύπωσης. Δεν είναι όμως αυτός ο μοναδικός λόγος. Πρόκειται για ένα ζήτημα μεθόδου. Η διαλεκτική, η εριστική και η σοφιστική δεν με γοητεύουν. Με γοητεύει η λογική και το σπουδαιογέλοιον.  Όλα αυτά σχετίζονται με τη διαδικασία της αλήθειας – όχι με την αλήθεια. Θεωρώ ότι αλήθεια δεν είναι απλά μια απόφανση, είναι η συλλογική (ακόμα κι αν είναι προσωπική) διαδικασία διατύπωσης μιας απόφανσης που συνηθίζουμε να την αποκαλούμε και αυτήν αλήθεια. Αυτή η αλήθεια μπορεί αύριο να αναιρεθεί μόνο επειδή η αλήθεια είναι κυρίως διαδικασία – κι αυτό διότι το αποτέλεσμα της διαδικασίας να είναι, να αποδειχτεί εσφαλμένο. Τι κάνουμε με τη σοφιστική; Αν και το συμπέρασμά της μοιάζει με αληθές, είναι αναληθές. Η εριστική; Οι προκείμενες είναι αναληθείς, το συμπέρασμα (η αλήθεια) όμως είναι ορθό. Η διαλεκτική; Να διατυπώνεις αποδεκτά συμπεράσματα, αδιαφορώντας αν είναι αληθή ή μή. Με άλλα λόγια και απλά: δεν με ενδιαφέρει να επιβάλω την αλήθεια μου, τα συμπεράσματά μου, δεν με ενδιαφέρει να πείσω – αυτό που με ενδιαφέρει είναι η συλλογική διατύπωση συμπερασμάτων και απόψεων τα οποία θεωρούμε αληθή (‘αλήθεια’). Αυτός είναι ο σκοπός της Ανωτάτης Σχολής Κακών Τεχνών – να θέσουμε ερωτήματα που μας διαφεύγουν και να σκεφτούμε απ’ αυτών. Δεν έχω κανένα πρόβλημα να πω ΄δεν ξέρω’  ή ‘δεν το έχω διαβάσει’ κι είμαι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να εγκαταλείψω μια θέση μου, μόλις αντιληφτώ ότι του άλλου είναι πληρέστερη και αληθέστερη.

Εκτός από τη λογική, είμαι λάτρης και του σπουδαιογελοίου – της αναζήτησης της αλήθειας αστεϊζόμενοι. Αυτός είναι ο λόγος που σε πολλά γραπτά παρεισφρέει το σατιρικό στοιχείο, το χωρατό, η παρωδία, ο αυτοσαρκασμός και ο σαρκασμός, η βωμολοχία, η πολεμική. Κάποιοι φίλοι ανταποκρίνονται στην σπουδαιογελοιότητα του πράγματος κι αυτό με κάνει να νιώθω πιο άνετα και να συνεχίζω με το ίδιο ύφος. Κάποιοι άλλοι εστιάζουν στη λογική. Εάν το κύριο χαρακτηριστικό του σπουδαιογέλοιου (ή  σπουδαιογελοίου) είναι το απότομο, το κοφτό, το άμεσο, το γρήγορο, η λογική χρειάζεται χρόνο για να αποφύγουμε την μετεξέλιξή της σε κάποια από τις μεθόδους που τις θεωρούμε άκομψες.

Αυτά ως προς την πρακτική της αναβολής. Ας δούμε τώρα το περιεχόμενο της ένστασης. Σε ένα σημείωμα για τον Φώτη Κουβέλη υποστήριξα ότι όποιος ψηφίσει Δημοκρατική Αριστερά θα ψηφίσει Πα.Σο.Κ.. Και το υποστήριξα ως εξής:  “Έχω την εντύπωση ότι μοιραζόμαστε την ίδια βεβαιότητα: εάν ξεσπάσει αύριο, μεθαύριο μια κοινωνική επανάσταση, ο Φώτης Κουβέλης θα ταχθεί με το μέρος των σωτήρων της χώρας, της πατρίδας, της οικονομίας, δηλαδή του Καπιταλισμού, της Κυριαρχίας, του Κράτους, του Χρήματος, της Δημοκρατίας, του Δυτικού Πολιτισμού. ”

Ο Χάρης διατυπώνει την εξής ένσταση: Δηλαδή ταυτίζεται ο Δυτικός Πολιτισμός και η δημοκρατία με το Κράτος, τον Καπιταλισμό και την Κυριαρχία? Θα απαντήσω μονολεκτικά και απλά και ξάστερα: όχι, Χάρη, όχι φίλες και φίλοι, δεν ταυτίζεται, κατά κανένα τρόπο. Ο τρόπος με τον οποίο έχει διατυπωθεί αφήνει να νοηθεί ότι ταυτίζεται, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία. Τι συμβαίνει τότε;

Συμβαίνει κάτι πολύ απλό. Έχουμε υποστηρίξει, σε μεγάλο αριθμό σημειωμάτων,  ότι δεν ταυτίζεται ο Δυτικός Πολιτισμός με όλα αυτά, μόνο με κάποια από αυτά. Κι αυτό διότι θεωρώ ότι δυο είναι οι πηγές της Κυριαρχίας και του Κράτους. Ως προς τη Δημοκρατία, το Χρήμα και τον Καπιταλισμό, το πόσες είναι οι πηγές τους εξαρτάται από το πως εννοούμε, από το πως προσλαμβάνουμε αυτούς τους όρους.  Έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πηγή της Δημοκρατίας, του Χρήματος-Εμπορεύματος και του Καπιταλισμού είναι μία.  Κι επειδή η μία από τις δυο πηγές της Κυριαρχίας και του Κράτους έχει εξαλειφθεί, τώρα πια δεν μπορούμε παρά να ταυτίσουμε και αυτές με τον παγκοσμίως κυρίαρχο Δυτικό Πολιτισμό.

Continue reading →