το μαχαίρι και το μάτι

OLYMPUS DIGITAL CAMERAφίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Πώς μπορούμε να καταλάβουμε εάν ένα καρπούζι είναι ωραίο, ώριμο, ήρθε η ώρα του να κοπεί και να αποθηκευτεί ή να φαγωθεί αμέσως; Υπάρχουν δύο τρόποι. 

       Πήγα τις προάλλες στο μποστάνι να κόψω και να φέρω καρπούζια. Όψιμα, πολύ χοντρόπετσα, και μετά από δύο μήνες να τα φας  είναι πολύ ωραία. Μου αρέσουν πολύ τα καρπούζια, είναι μια έκπληξη της φύσης. Ένα τόσο ταπεινό και μικρό φυτό και κάνει τόσο μεγάλο και γλυκό καρπό! Καλλιεργώ πολλές ποικιλίες, ποικιλίες ξεχασμένες και χαμένες κι όλο ψάχνω να βρω κι άλλες. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το ωραιότερο καρπούζι που έχω φάει, ούτε και την καρπουζιά. Ξερική, με τρία καρπούζια, ήμουν πέντε χρονών. Το μεγαλύτερο ήταν στο μέγεθος του ανανά, το δεύτερο σαν πορτοκάλι, το τρίτο δεν ήταν μεγαλύτερο από καρύδι. Αυτό το καρπουζοκαρύδι έφαγα, η γλύκα του και το άρωμά του εντυπώθηκε στον εγκέφαλό μου και από τότε δεν λένε να ξεθωριάσουν.   

Continue reading

12. το γκολ είναι ο οργασμός του ποδοσφαίρου

    Το γκολ είναι ο οργασμός του ποδοσφαίρου. Ο ορισμός αυτός διατυπώθηκε από τον Εντουάρντο Γκαλεάνο το 19981 και βρίσκεται στα χείλη και τις σελίδες όλων των υποστηρικτών, ανδρών κυρίως, του ποδοσφαίρου, που μιλούν και γράφουν γι’ αυτό. Οι λάτρες του ποδοσφαίρου τον αποδέχονται με ενθουσιασμό και χωρίς δεύτερη σκέψη. Η γοητεία του οφείλεται προφανώς στο γεγονός ότι καταγράφει με απλότητα και συντομία αυτά που σκέφτονται και νιώθουν όσοι ενθουσιάζονται κάθε φορά που η μπάλα τραντάζει τα δίχτυα. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο ο ορισμός του Γκαλεάνο διαθέτει χαρακτηριστικά slogan (συνθήματος). Η αναπόφευκτη όμως ασάφειά του ως συνθήματος δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Φαίνεται πως συγκαλύπτει πολύ περισσότερα από ό,τι αποκαλύπτει και διασαφηνίζει. Είναι ένας περίπλοκος και δυσνόητος ορισμός-σύνθημα: δεν έχουμε κανένα ενδοιασμό να τον χαρακτηρίσουμε “γρίφο”. Η ασάφειά του όμως και η αναπόφευκτη σύγχυση που προκαλεί είναι ελκυστική: εάν μπορέσουμε να εντοπίσουμε τι συγκαλύπτεται και για ποιο λόγο, θα συμβάλλουμε αποφασιστικά στην επίλυση πολλών μυστηρίων που περιβάλλουν το ποδόσφαιρο και του εξασφαλίζουν την γοητεία που το χαρακτηρίζει. 

    Ορίζοντας τι είναι το γκολ ο Γκαλεάνο μας εξηγεί ταυτόχρονα και γιατί ενθουσιαζόμαστε, για να μην πω εκστασιαζόμαστε, κάθε φορά που η μπάλα διεισδύει σε μια παραλληλόγραμμη τρύπα και καρφώνεται στα δίχτυα τραντάζοντάς τα. Ο ενθουσιασμός που νιώθουμε όταν η μπάλα χτυπάει τα δίχτυα παραβάλλεται με τον ενθουσιασμό που νιώθουμε όταν φτάνουμε σε οργασμό. Ο ενθουσιασμός προκαλείται από την έντονη διέγερση: το αποκορύφωμα της ηδονής που εξασφαλίζεται από την σεξουαλική πράξη από τη μια και από το ποδόσφαιρο από την άλλη. 

Continue reading

15. διεκδίκηση της μπάλας, διεκδίκηση του φύλου

    Θα έχετε παρατηρήσει ότι οι περισσότερες  ελληνικές και λίγες ξένες ποδοσφαιρικές ομάδες φέρουν ως τίτλο άλλοτε ένα ανδρικό όνομα (θεού, ή ήρωα της ελληνικής μυθολογίας, π.χ., Άρης, Απόλλων, Ηρακλής, Εργοτέλης, Διαγόρας, Βύζας, Άγιαξ, κλπ ) κι άλλοτε κάποιο επίθετο που δηλώνει ένα ψυχικό (πολεμικού περιεχομένου, ασφαλώς) χάρισμα (των ηρώων αυτών): Ακράτητος, Ατρόμητος, Ατσαλένιος, Γιουβέντους (σημαίνει “νεότητα”), κλπ1. Το φαινόμενο αυτό μας αποκαλύπτει πως βλέπουν την ποδοσφαιρική ομάδα όχι μόνο οι ιδρυτές του συλλόγου και οι ποδοσφαιριστές αλλά και οι υποστηρικτές τους. Ακόμα κι αν  ο τίτλος του ποδοσφαιρικού συλλόγου είναι θηλυκού γένους, π.χ. Αθλητική Ένωση Λάρισας, Κωνσταντινουπόλεως (ΑΕΛ, ΑΕΚ, κλπ), η ποδοσφαιρική ομάδα εκλαμβάνεται ως ένας νέος,  γενναίος, ανίκητος άνδρας που έρχεται αντιμέτωπος με έναν άλλο άνδρα που διαθέτει τα ίδια σωματικά και ψυχικά χαρακτηριστικά. Όταν παίζουν ποδόσφαιρο δυο ομάδες, οι θεατές δεν βλέπουν μόνο δυο ποδοσφαιρικές ομάδες αλλά και δυο άνδρες που μονομαχούν, διεκδικούν τη κατοχή της μπάλας και προσπαθούν να την χώσουν ο ένας στη τρύπα του άλλου. Κάθε ποδοσφαιρική ομάδα είναι ένα σώμα με πολλά κεφάλια, πολλά χέρια, πολλά πόδια και μία (συλλογική) παραλληλόγραμμη κωλοτρυπίδα. Δυο ομάδες, δυο σώματα, δυο κωλοτρυπίδες.

    Γιατί όμως ένα πέος;   

Continue reading

στοχαστής μεγάλου διαμετρήματος: η λατρεία του βλήματος

φίλες και φίλοι, καλημέρα σας

Διαβάζουμε ή και ακούμε πολύ συχνά φράσεις σαν κι αυτές: καλλιτέχνης ανωτέρου διαμετρήματος, επιστήμονας παγκοσμίου διαμετρήματος, πολιτικός ευρωπαϊκού διαμετρήματος  και καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για καλλιτέχνη ανωτέρου ποιοτικού επιπέδου, κλπ. Γνωρίζοντας ότι το διαμέτρημα είναι το μήκος της διαμέτρου, και μάλιστα το μεγαλύτερο, κάθε κυλινδρικού σώματος, αναρωτιόμαστε γιατί η λέξη διαμέτρημα να δηλώνει το ποιοτικό επίπεδο. Μου φαίνεται παράξενο που το ίδιο το διαμέτρημα αφ’ εαυτού είναι ταυτόσημο με το ποιοτικό επίπεδο. Δεν πρόκειται όμως περί αυτού. Για να φτάσουμε στο σημείο η λέξη διαμέτρημα να δηλώνει το ποιοτικό επίπεδο, θα πρέπει να εικάσουμε ότι δεν πρόκειται για ένα οποιοδήποτε διαμέτρημα, για το διαμέτρημα γενικά αλλά για το διαμέτρημα κάποιου συγκεκριμένου κυλινδρικού σώματος, είναι κάτι το ιδιαίτερο, κάτι το ξεχωριστό, κάτι το οποίο εκτιμάται ιδιαιτέρως από τον δυτικό πολιτισμό. Ποιο είναι λοιπόν αυτό το έξοχο κυλινδρικό σώμα; Πως θα το εντοπίσουμε;

Continue reading

3. διείσδυση και Πατριαρχία

Στο πρώτο και δεύτερο κεφάλαιο διαπιστώσαμε ότι οι ινδοευρωπαϊκοί λαοί, αναγκασμένοι να πολεμούν συνεχώς εξ αιτίας των αδιεξόδων του (νομαδικού) ποιμενικού τρόπου παραγωγής, διαμόρφωσαν την αντίληψη ότι η επιβίωση και η νίκη είναι απόρροια της διείσδυσης στο σώμα και στο χώρο του αντιπάλου, ότι ο πόνος που προκαλείται από τη διείσδυση είναι η ασφαλέστερη ένδειξη της επιβολής της κυριαρχίας.

Επισημάναμε επίσης ότι η (ινδο)ευρωπαϊκή πατριαρχία, η κυριαρχία του άνδρα πάνω στη γυναίκα, εμφανίστηκε στους  νομαδικοποιμενικούς κοινωνικούς σχηματισμούς όταν έληξε η ειρηνική φάση επέκτασης και ξέσπασε ανάμεσα στα ποιμενικά γένη ο εξοντωτικός πόλεμος που διατηρήθηκε ως ένα από τα εντονότερα χαρακτηριστικά του ποιμενικού πολιτισμού.  Στους αδελφοκτόνους αυτούς πολέμους νικούσε το γένος που υπερείχε αριθμητικά. Η εξασφάλιση μεγάλου αριθμού πολεμιστών μπορούσε να επιτευχθεί είτε με σύναψη συμμαχιών είτε με την αιχμαλώτιση των γυναικών των ηττημένων οι οποίες υποβιβάζονταν στη κατάσταση του θηλυκού ζώου αναπαραγωγής Σε αυτή τη πρακτική βρίσκονται οι ρίζες της ποιμενικής (ινδοευρωπαϊκής, τουρκοαλταϊκής, αραβικής, μογγολικής) πατριαρχικής πολυγυνίας. Οι κατσίκες και οι προβατίνες γεννούσαν ζώα που εξασφάλιζαν τη τροφή, οι γυναίκες τους πολεμιστές που θα εξόντωναν το γειτονικό γένος.  Ο δυτικός άνδρας, εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια, δεν έπαυσε ποτέ να βλέπει τη γυναίκα αφενός ως μέσο παραγωγής πολεμιστών και αφετέρου ως εκτρεφόμενο θηλυκό ζώο, όπως φαίνεται στις πατροπαράδοτες βρισιές και εκφράσεις που διασώζει και εκστομίζει όποια γλώσσα κι αν μιλάει: bitch, dumm Kuh, κατσίκα, σκρόφα (γουρούνα).  Εάν στα γαλλικά θέλετε να πείτε “νυμφεύομαι έγκυο γυναίκα” θα πείτε Je prendre la vache et la veau (παίρνω την αγελάδα και το μοσχαράκι). Θα μαθαίναμε πάρα πολλά για το ζήτημα αυτό εάν διενεργούσαμε μια συλλογική συγκριτική μελέτη που θα έπαιρνε υπόψη της όλες τις (ινδο)ευρωπαϊκές γλώσσες, νεκρές και ζωντανές.

Continue reading

11. (don’t) shoot!

my foot!   (το μάτι μου!)

Η μελέτη των σκηνών μάχης της Ιλιάδας έδειξε πως ένας πολύ μεγάλος αριθμός επιτυχών βολών πραγματοποιούνται με τον εξής τρόπο: ο Α σημαδεύει τον Β, ο Β αποφεύγει το δόρυ, αυτό όμως καρφώνεται στον Γ. Από τη αφήγηση του αοιδού της αρχαϊκής εποχής (8ος π.Χ. αι. ) μαθαίνουμε τι συνέβαινε στο πεδίο της μάχης για όλη τη χρονική περίοδο που τα κυριότερα εκηβόλα όπλα ήταν το δόρυ και το τόξο: ήταν πάρα πολύ δύσκολο για ένα πολεμιστή να φονεύσει τον εχθρό από μακριά, να επιτύχει δηλαδή τη διείσδυση του βλήματος.    

Continue reading

γιατί ο ήλιος δεν είναι τετράγωνος; σκέψεις για τη γωνία, τον αριθμό τέσσερα και το σχήμα του τετραγώνου

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο αρχιτέκτονας Άρης Κωνσταντινίδης είχε πει ότι έβλεπε τις γωνίες των πολυκατοικιών (της Αθήνας) ως μαχαίρια, ως ξυράφια. Η κόψη του ξυραφιού είναι μια οξεία γωνία. Όσο πιο κοφτερό είναι το ξυράφι, τόσο πιο οξεία είναι η γωνία – όσο πιο οξεία είναι, τόσο πιο κοφτερή, αιχμηρή, διεισδυτική είναι. Άλλωστε, το επίθετο οξύς (οξεία, οξύ) σημαίνει αιχμηρό, κοφτερό. Το υδροχλωρικό οξύ (ΗCl) είναι οξύ διότι διεισδύει βίαια μέσα σε ένα αντικείμενο – υπάρχουν μάλιστα οξέα που είναι πολύ πιο οξέα από αυτό, το θειϊκό οξύ (H2SO4), λόγου χάριν, αλλά ας μη ξεχνάμε ότι η λέξη θειάφι (θείον, θειϊκός) προέρχεται από τη λέξη ‘θεός’! Το θειϊκό οξύ είναι θεϊκό, όντως, ως άκρως διαβρωτικό, δραστικό, καταστροφικό: αφαιρεί ταχύτατα το υδρογόνο και το οξυγόνο με τη μορφή του νερού από τα πράγματα και τα απανθρακώνει, όπως ο κεραυνός του Διός, που μυρίζει θειάφι! Ένας λόγος χαρακτηρίζεται βιτριολικός διότι διεισδύει στον άλλον και προκαλεί πόνο – ο Αισχύλος ήταν αυτός που πρώτος καθιέρωσε το μοτίβο, το σχήμα του λόγου ως βλήματος, οξέος ασφαλώς. Θα το γνωρίζετε: υπάρχουν νόες, διάνοιες, μυαλά που είναι κοφτερά και οξέα, είναι οι οξύνοες (οξύνοια) που έχουν μυαλό ξυράφι. Υπάρχουν άλλοι που τα  βλέμματά τους είναι οξέα, αυτοί είναι οι οξυδερκείς (οξυδέρκεια). Η οξύτητα που μας διαπερνάει είναι συγγενής  με την ταχύτητα, και ετυμολογικά και πραγματολογικά, μιας και συγγενεύει με τη λέξη ωκύς, ταχύς. Ο Αχιλλέας ήταν ωκύπους και το δόρυ του οξύ. Όσο πιο οξύ είναι, τόσο πιο ταχύ, διεισδυτικό θα είναι.

Δεν γνωρίζω αν υπάρχει οξεία γωνία στη φύση – αμβλεία υπάρχει, στις κυψέλες, ας πούμε. Η αμβλεία γωνία είναι αυτή που δεν είναι οξεία, που δεν κόβει. Εάν η οξεία γωνία παραπέμπει στο ξυράφι, το σχήμα της  αβλείας παραπέμπει στη ξαπλώστρα, στη πολυθρόνα, στον καναπέ. Σε αυτά αράζουν οι αμβλύνοες: οι περιορισμένου διανοητικού βεληνεκούς, οι μικρού πνευματικού διαμετρήματος,  οι βλάκες, οι αφελείς, οι μαλάκες. Εάν είναι έτσι, τότε θα πρέπει να συσχετίσουμε την οξεία γωνία με τη διείσδυση, τη βία, το αίμα, τον πόλεμο, την επιβολή, την  Κυριαρχία και την αμβλεία με το χουζούρι, τη χαζομάρα, τη μαστούρα, την πνευματική  ραθυμία.

Μεταξύ της οξείας και της αμβλείας γωνίας βρίσκεται η ορθή γωνία. Τέσσερις ορθές γωνίες σχηματίζουν ένα τετράγωνο, κι εδώ αρχίζει το δράμα μας – και η φρίκη μας.

Continue reading