Κυριολογία
There are 39 posts filed in Κυριολογία (this is page 4 of 4).
Κύριος ο πλοίαρχος του Costa Concordia
Εάν δεν λάβουμε υπόψη μας έναν υπαινιγμό στην Ιλιάδα, την εικόνα-μεταφορά του κράτους ως πλοίου, που διατρέχει σοβαρούς κινδύνους μέσα στη τρικυμία, για πρώτη φορά στη δυτική λογοτεχνία και φαντασιακό, τη διαβάζουμε σε ένα έξοχης ωραιότητας τραγούδι (ποίημα ) του Αλκαίου (650-570 π. Χ. περίπου), τραγούδι που το τραγουδούσαν οι αριστοκράτες της παρέας του ποιητή τα παγερά βράδια στη Λέσβο πίνοντας κρασί, εν μέσω κοινωνικών και πολιτικών ταραχών. Θα παραθέσω παρακάτω τους πέντε πρώτους στίχους και θα τους μεταφράσω και με αυτό το τραγούδι (ποίημα) κατά νου θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε το ναυάγιο του Costa Concordia και τη συμπεριφορά του πλοιάρχου, αυτού του παραδειγματικού Κυρίου. Θα εστιάσω τη προσοχή μου σε δύο σημεία: στην έλλειψη, αδυναμία, ανικανότητα συντονισμού και τη φυγή του Κυρίου πλοιάρχου.
Αύριο το πρωί όμως γιατί τώρα θα κάνω ένα τσιγαράκι.
έχει αρχίδια ο ουρανός;
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Όχι, φίλες και φίλοι, δεν έχει αρχίδια. Εγώ, τουλάχιστον, δεν τα έχω δει. Γιατί όμως είναι αρσενικού γένους; Γιατί η σελήνη είναι θηλυκού; Γιατί ο ήλιος είναι αρσενικού, στη γερμανική όμως θηλυκού (die Sonne), ενώ η σελήνη, αρσενικού (der Mond); Με αυτά τα ερωτήματα θα καταπιαστούμε σήμερα. Και θα το κάνουμε μελετώντας τη λέξη ουρανός. Επιπλέον, θα το κάνω δίκην εισαγωγής, προετοιμασίας θα έλεγα, για δυο σημειώματα που θα ακολουθήσουν: το ένα για τις καταλήξεις (θα δείξω ότι ήταν αυτόνομα μορφήματα που έχασαν την αυτονομία τους και την κινητικότητά τους) – το άλλο για τη συμβολή της τουρκικής γλώσσας στην κατανόηση του απώτατου γλωσσικού μας παρελθόντος. Θα καταπιαστώ με τη μορφολογία και την ετυμολογία της λέξης και θα δείξω ότι η λέξη ‘ουρανός’ είναι μια αρχαιότατη λέξη και ότι σημαίνει ο κύριος (Κύριος) του νερού της βροχής, της δροσιάς που πέφτει από ψηλά.
αυθεντικότητα, αυθεντικός, αυθεντία, αυθέντης: ο Κύριος είναι πολεμιστής
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Η λέξη αφεντικό είναι ουσιαστικοποιημένο ουδέτερο του επιθέτου αφεντικός, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από τη λέξη αφέντης, κι αυτή από την αρχαιοελληνική λέξη αυθέντης – η αρχαιότερη μαρτυρία της οποίας ανάγεται στον πέμπτο π. Χ. αιώνα ( Ηρόδοτος, Α 117). Στον Οιδίποδα Τύραννο (107) όμως του Σοφοκλέους διαβάζουμε και τη λέξη αυτοέντης, που παραπέμπει στην πρωταρχική μορφή της λέξης ‘αυθέντης’. Και στις δυο περιπτώσεις, η σημασία της λέξης είναι κάτι παραπάνω από σαφής: δηλώνει αυτόν που φονεύει με τα ίδια του τα χέρια, τον αυτόχειρα φονιά. Την αντωνυμία αυτός την αναγνωρίζετε και την κατανοείτε. Ποιο είναι όμως το δεύτερο συνθετικό (-εντης); Με αυτό το δεύτερο συνθετικό θα ασχοληθούμε σήμερα – και όχι μόνο. Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο πως πρέπει να έχει σχέση με τη πράξη του φόνου.
ο Κύριος (καπιταλιστής) είναι κότα
εάν, φίλες και φίλοι, κλείσουμε σε ένα περιορισμένο χώρο δέκα (10) κότες για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα αγχωθούν και θα αρχίσουν να τσιμπάνε η μια την άλλη. Προφανώς, το τσίμπημα της άλλης κότας είναι αγχολυτικό. Και θα θέλουν βέβαια να τσιμπάνε χωρίς να τσιμπιούνται: να μεταβιβάζουν το άγχος τους παρά να υφίστανται αυτό των άλλων. Κάθε κότα θα δημιουργήσει με κάθε άλλη μια σχέση: μόνο σε τσιμπάω, και τσιμπάω και τσιμπιέμαι, μόνο τσιμπιέμαι. Έτσι, λοιπόν, ο μεταξύ τους ανταγωνισμός θα εγκαθιδρύσει μια ιεραρχία: στην κορυφή της θα είναι η κότα που μόνο τσιμπάει, η κ1, ενώ στο πάτο της αυτή που μόνο τσιμπιέται, η κ10. Μεταξύ αυτών θα υπαρξουν οι άλλες κότες: λ.χ., η κ2 θα τσιμπιέται από την κ1 και θα τσιμπάει όλες τις άλλες, η κ3 κλπ. Θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε Κυρία κότα την κ1, την κ2 Υποτελή Κυρία Κότα, κλπ. και την κ10, Υποτελή Κότα. Συνήθως, η κ10 πεθαίνει και τη θέση της τη παίρνει η κ9, η οποία ήταν Υποτελής Κυρία Κότα και υποβιβάστηκε σε Υποτελή Κότα. Το πόσες κότες θα μείνουν, θα εξαρτηθεί από τον υπάρχοντα χώρο.
Ο Μαρξ και ο Λένιν μας είπαν ότι το κεφάλαιο δεν είναι χρήματα ή εργαλειομηχανές ή οτιδήποτε άλλο αλλά είναι μια κοινωνική σχέση που βασίζεται στη διαταγή: ο Κύριος καπιταλιστής της παραγωγής και του χρήματος διατάζει τον παραγωγό του κοινωνικού πλούτου. Οι Κύριοι καπιταλιστές όμως δεν έχουν την ίδια ισχύ, δεν θα φτάσουμε ποτέ σε έναν καπιταλισμό που οι Κύριοι, τα Κεφάλαια, θα έχουν την ίδια ισχύ. [Άρα, η θεωρία της παγκοσμιοποίησης είναι πατάτα – περιφρονούμε την πατάτα και την χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε περιφρόνηση επειδή αλλοιώνεται (σαπίζει, φυτρώνει) γρήγορα]. Δεν θα έχουν ποτέ την ίδια ισχύ διότι ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Και επειδή ανταγωνίζονται και έχουν μια δοσμένη ισχύ, θα δημιουργηθεί μεταξύ τους μια ιεραρχία: θα υπάρχει ένας Κύριος που μόνο θα διατάζει, θα τον πούμε Κ1, ένας που μόνο θα διατάζεται, ο Κ10, και άλλοι που θα διατάζουν και θα διατάζονται. Ο Κ2 θα διατάζεται από τον Κι και θα διατάζει όλους τους άλλους. Επειδή ο Κ2 θα διατάζεται από τον Κ1 θα τον ονομάσουμε Υποτελή Κύριο 2, ΥΚ3, κλπ. Εννοείται ότι κάθε υποτελής Κύριος θέλει να ανέβει στην ιεραρχία, την οποία θα ονομάσουμε ιμπεριαλιστική αλυσίδα: να διατάζεται από λιγότερους και να διατάζει περισσότερους. Και επειδή το περιεχόμενο της διαταγής είναι η αρπαγή και καταστροφή του τεράστιου και συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου, διατάζω περισσότερους σημαίνει αρπάζω περισσότερα, άρα γίνομαι πιο ισχυρός. Και, βέβαια, εάν ανακατέψουμε δόσεις Αριστοτέλη, αναρχισμού, ψυχανάλυσης και του απαραίτητου μεταδομισμού, θα βγει μια σάλτσα που θα λέγεται ‘η διαταγή είναι εκτόνωση άγχους’. Όταν διατάζουμε, εκτονώνουμε, διοχετεύουμε το άγχος μας. Η διαταγή είναι καυλωτική. Ο φόνος, η απόλυτη διαταγή, είναι άκρως καυλωτικός, ακαριαία αγχολυτικός και εφιαλτικά αγχογόνος;
χαίρονται οι Κύριοι όταν υποφέρουμε! υποφέρουν όταν χαιρόμαστε!
Ποια αισθήματα τρέφει ο Κύριος για τον Υποτελή Παραγωγό του τεράστιου και συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου; Τι σημαίνει χαίρονται και τι υποφέρουμε; Τι σημαίνει υποφέρουν και τι χαιρόμαστε; Γιατί ο Κύριος χαίρεται όταν υποφέρουμε και υποφέρει όταν χαιρόμαστε; Ποια αισθήματα θέλει ο Κύριος να τρέφουμε εμείς γι’ αυτόν; Για ποιο λόγο; Γιατί μας μισεί; Γιατί θέλει να τον αγαπάμε; Γιατί θέλει αυτός να μας μισεί κι εμείς να τον αγαπάμε; Θα διατυπώσω μια δική μου απάντηση εντός των ημερών.
η διαταγή είναι ικεσία;
τόν ἄρτον ἡμών τόν ἐπιούσιον δός ἡμῖν σήμερον
Κατά Ματθαῖον, 6,11
Γιατί ο ζητιάνος μεταχειρίζεται Προστακτική όταν μας εκλιπαρεί; Πως είναι δυνατόν ο ενδεής πιστός να διατάζει τον Θεό όταν προσεύχεται και να του ζητάει ψωμί και μάλιστα επιτακτικά; (Δώσε μας σήμερα, τώρα) Πως είναι δυνατόν ο υπηρέτης ο αοιδός να διατάζει τη θεά να αφηγηθεί την τσαντίλα του Αχιλλέα; Μήνιν άειδε, θεά, . . . Γιατί δεν υπάρχει μια Ικετευτική έγκλιση;
η μίμηση του Κυρίου
δεν είναι ντροπή να ομολογεί κανείς τη φτώχεια του, ντροπή είναι να μην προσπαθεί να την αποφύγει με τον πόλεμο (ἔργῳ)
Θουκυδίδης, Περικλέους Επιτάφιος, Β 41.1
Κατά τα τέλη της αρχαϊκής εποχής (750-500 π. Χ.), μεταξύ των εύπορων αριστοκρατικών οικογενειών της αρχαίας Αθήνας, των δουλοκτητών γαιοκτημόνων, είχαν διαμορφωθεί δυο στρατηγικές ισχυροποίησης της Κυριαρχίας τους, της αντιμετώπισης αφενός των ελεύθερων μικροϊδιοκτητών καλλιεργητών της γης (αυτουργοί) και αφετέρου της απόσπασης της αφοσίωσης και της υπακοής των δούλων. Η πρώτη στρατηγική υιοθετήθηκε από την μερίδα των αριστοκρατών που ενθάρρυναν την μίμηση του Κυρίου από τους μικροκτηματίες: και εσείς μπορείτε να γίνετε, γρήγορα και εύκολα, πλούσιοι, ισχυροί και διάσημοι. Για να το πετύχετε αυτό, υπάρχει μόνο ένας τρόπος: να πολεμήσετε, να κατακτήσετε, να αρπάξετε. Από σας εξαρτάται πότε και που θα πολεμήσετε. Είστε ελεύθεροι, μπορείτε να συγκεντρωθείτε, να προτείνετε, να πάρετε αποφάσεις, να τις εκτελέσετε. Κυρίαρχοι δεν θα είναι οι αριστοκράτες μα ο δήμος, το σύνολο των ανδρών, θα αποφασίζει. Η ισχύς, το κράτος, θα ανήκει στον δήμο. Τον τρόπο αυτός της λήψης των αποφάσεων ισχυροποίησης του δήμου τον ονόμασαν δημο-κρατία. Στην αρχή τον αποκαλούσαν ισονομία (Ηρόδοτος, 3.80) που σημαίνει ίση μοιρασιά της λείας. Εάν θέλετε να διαβάσετε την θεωρητική επεξεργασία αυτής της στρατηγικής, σας παραπέμπω σε ένα από τα πιο μεγαλοφυή σχόλια πάνω στην Κυριαρχία, τον Επιτάφιο του Περικλέους (Θουκυδίδης, Β 38-45).
Τα σπουδαία αποτελέσματα της μεγαλοφυούς στρατηγικής της μίμησης του Κυρίου φάνηκαν εκατό χρόνια μετά την εκφώνηση του Επιτάφιου: η πόλις δεν υπήρχε πια γιατί δεν υπήρχαν ελεύθεροι πολίτες-οπλίτες. Όταν έμαθαν οι Αθηναίοι, γράφει ο Θουκυδίδης, ότι υπήρχε πολύ χρυσάφι στη Σικελία, έρως ενέπεσε τοις πάσιν εκπλεύσαι (ΣΤ 24). Τι έρωτας ήταν αυτός; Να γίνουν πλούσιοι, γρήγορα κι εύκολα. Να τι γράφει αμέσως παρακάτω ο Θουκυδίδης: ο δε πολύς όμιλος και στρατιώτης εν τε τω παρόντι αργύριον οίσειν και προσκτήσεσθαι δύναμιν. Η επιθυμία τους ήταν να πάνε να φέρουν λεφτά (αργύριον οίσειν) και να γίνουν ισχυροί (δύναμιν προσκτήσεσθαι). Από τους 25.000 επίδοξους κατακτητές ελάχιστοι γύρισαν στα σπίτια τους: και ολίγοι από πολλών επ΄ οίκου απενόστησαν (Ζ 85, 6). Το ίδιο είχε συμβεί και στην εκστρατεία στην Αίγυπτο (459 π.Χ., Θουκυδίδης Α 104, 109, 110 ), από τον ίδιο τον Περικλή οργανωμένη: από τα πληρώματα των διακοσίων πλοίων, γράφει ο Θουκυδίδης, ολίγοι από πολλών πορευόμενοι δια της Λιβύης ες Κυρήνην εσώθησαν, οι δε πλείστοι απώλοντο. Προς τα τέλη του 4ου π.Χ αιώνα, δεν υπήρχαν παρά μόνο Κύριοι και δούλοι.
Κυριολογία/ποιος είστε, Κύριε;
φίλες και φίλοι, γεια σας και χαρά σας,
Στο ερώτημα “πως φτάσαμε εδώ” δυο απαντήσεις μπορούν να δοθούν. Μία από την πλευρά του Κυρίου και μία από την πλευρά του Υποτελούς Παραγωγού. Κάθε απάντηση οφείλει να περιγράφει αξιολογικά το “εδώ” και το “πως φτάσαμε” εδώ. Εμείς δώσαμε τη δική μας απάντηση. Να διευκρινίσουμε ότι η απάντησή μας δεν είναι η απάντηση των υποτελών Παραγωγών αλλά ενός υποτελούς Παραγωγού, ενός οικοδόμου καλουπατζή. Θα μου επιτρέψετε να την επαναλάβω απλά και σύντομα. Το εδώ είναι η Κόλαση, είναι τα πρόθυρα της Αποκάλυψης. Η Κόλαση είναι η συσσώρευση εδώ και πολλές χιλιετίες παγκόσμιων πια κοινωνικών προβλημάτων τα οποία όχι μόνο δεν επιλύονται αλλά και αποτρέπεται, από τον Κύριο, η επίλυσή τους. Η Αποκάλυψη είναι η γενίκευση και η εντατικοποίηση της εξόντωσης των υποτελών Παραγωγών, της αρπαγής και καταστροφής του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου – και όλα δείχνουν ότι έχουμε διαβεί τις πύλες της. Η Αποκάλυψη δεν θα έρθει, έχει έρθει εδώ και πολλά χρόνια. Το εδώ είναι όμως και ο Παράδεισος μιας και μπορούμε να επιλύσουμε γρήγορα και αποτελεσματικά όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Η συνύπαρξη της Κόλασης και του Παραδείσου και η εξάρτηση της πρώτης από τον δεύτερο, δηλαδή του Κυρίου από τον υποτελή Παραγωγό, μας επιτρέπει να υποστηρίξουμε ότι η σημερινή κατάσταση είναι συνέπεια του ελλείμματος κομμουνισμού που προκαλεί η Κυριαρχία, η συνειδητή και προγραμματισμένη δράση του Κυρίου: δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν πρόκειται να υπάρξει κοινωνία χωρίς συμβίωση και συνεργασία, χωρίς κοινοχρησία και κοινοκτησία. Τα κοινωνικά προβλήματα εμφανίζονται όταν συρρικνώνονται οι προϋποθέσεις αυτές – με την αρπαγή και καταστροφή του κοινωνικού πλούτου. Οι πρακτικές αυτές, η Κυριαρχία, εμφανίστηκαν πολύ πρόσφατα στην ανθρώπινη ιστορία, μιας και μόλις πρόσφατα υπήρξε υλικός κοινωνικός πλούτος – εννοώ την δημιουργία του αποθέματος από τις νεολιθικές αγροτικές κοινότητες. Από το 190.000 π.Χ. μέχρι το 8.000, ο μόνος κοινωνικός πλούτος ήταν η ταχύτατα και ελεύθερα διαδιδόμενη γνώση. Το ζήτημα των συνθηκών εμφάνισης της Κυριαρχίας, της αρπαγής και της καταστροφής του κοινωνικού πλούτου, είναι πολύπλευρο, θα το μελετάμε συνεχώς και, προς το παρόν, θα αρκεστούμε στις απόψεις που εκτίθενται στο αδρομερές σκιαγράφημα δυο ιστοριών του ανθρώπινου γένους.