φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Υπάρχει το ενδεχόμενο η σύναψη συμμαχιών μεταξύ των ποιμενικών φυλών της Λιβύης και η κλιμάκωση των συρράξεων να επεκταθούν σε όλη τη Β. Αφρική, και πέραν αυτής, να γενικευθούν και να εμπλακούν σε αυτές, λόγω του πετρελαίου,  και οι δυτικές καπιταλιστικές χώρες; Ποιες θα είναι οι συνέπειες αυτής της εξέλιξης; Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου; Η επιδείνωση της ύφεσης; Η εμπλοκή και άλλων καπιταλιστικών χωρών; Η γενίκευση των συρράξεων σε ολόκληρο τον πλανήτη; Με αυτά τα ερωτήματα θα καταπιαστούμε σήμερα.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα. χιονίζει.

Το Κοράνιο είναι ένας συγκερασμός δυο παραδόσεων –της αραβικής ποιμενικής, την οποία θα μπορούσαμε να συμπυκνώσουμε στην εξής πρόταση: η επιβίωση του ήρωα άραβα ποιμένα και κατακτητή, η ζωή, η ισχύς, ο πλούτος και η δόξα,  εξασφαλίζονται με την αρπαγή, τον φόνο, την εξόντωση, την απαγωγή, την καταστροφή

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Τα λεξικά που έχουμε στα σπίτια μας τα συντάσσουν υπηρέτες του Κυρίου – ο Μπαμπινιώτης είναι γνωστός τοις πάσι. Είναι επιστήμονες γλωσσολόγοι, άρα πολιτικά και ηθικά ουδέτεροι. Πολιτικά και ηθικά ουδέτεροι! Έτσι μας παρουσιάζονται. Τι απάτη! Τι υποκρισία!

Με ρώτησε τις προάλλες ο γιος μου, πάει στη Β’ Δημοτικού, τι σημαίνει η λέξη πολιτισμός. Ανοίξαμε το λεξικό – χρησιμοποιώ το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Διαβάσαμε τον εξής ορισμό: το σύνολο των υλικών, πνευματικών, τεχνικών επιτευγμάτων και επιδόσεων, που είναι αποτέλεσμα των δημιουργικών δυνάμεων και των ικανοτήτων του ανθρώπου κλπ. Εστιάσαμε την προσοχή μας στις λέξεις επιτεύγματα και δημιουργικές δυνάμεις. Και εξετάσαμε δυο από αυτά τα επιτεύγματα που είναι αποτέλεσμα των δημιουργικών δυνάμεων και των ικανοτήτων του ανθρώπου: τις πυρηνικές βόμβες και το αυτοκίνητο.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Κατά τη διάρκεια του Β’  Παγκοσμίου Πολέμου, καλοκαιράκι, ένα γερμανικό αεροπλάνο έπεσε κοντά σε ένα χωριό της Μακεδονίας. Ένας βοσκός που βρίσκονταν εκεί κοντά έτρεξε στο σημείο της πτώσης.  Ο γερμανός πιλότος ήταν νεκρός και παντού σκορπισμένα φασολάκια. Χύμα και τσουβαλάτα. Πήγε στο χωριό, ενημέρωσε τους κατοίκους κι αυτοί έτρεξαν και μάζεψαν τα φασολάκια. Φασολάκια από τη νότια Ελλάδα για το Βερολίνο και το Αμβούργο. Τα φασολάκια, η τροφή ως πολεμική λεία.

Τον Νοέμβριο του 1990 βρέθηκα στο Αμβούργο. Πλησίαζαν Χριστούγεννα. Εκεί που σουλατσάριζα στους δρόμους της Άλτονα, υπό την επήρεια του χαμομηλιού, κάποια στιγμή πράσινα φασολάκια με ανάγκασαν να κοντοσταθώ μπροστά στους πάγκους ενός μανάβικου. Χριστούγεννα, φρέσκα πράσινα φασολάκια; Από το Ισραήλ. Παραμονές Χριστουγέννων και είδα να πουλιούνται στη Γερμανία ροδάκινα, βερίκοκα, πεπόνια, σταφύλια, καρπούζια, κεράσια, όλα τα φρούτα του έτους όλου του πλανήτη, μάνγκο, μπανάνες, ανανάδες, φρέσκα λαχανικά εκτός εποχής από Μαλαισία, Νότια Αφρική, Κεντρική Αμερική, Χιλή, Ισραήλ. Ελλάδα, Ιταλία, Αίγυπτο, από όλα τα σημεία της Γης, όλων των ειδών λαχανικά, όλων των ειδών φρούτα. Φρίκαρα! Από τα κεράσια είδα να στάζει αίμα. Κι από τις ντομάτες.  Κι από τα κόκκινα ραπανάκια. Κι από τα κόκκινα σταφύλια. Οι Πράσινοι Οικολόγοι της Γερμανίας ξεκινάνε τη μέρα τους με φρουτοσαλάτα. . .  Πολλά δε από αυτά τα φρούτα είναι και βιολογικής καλλιέργειας, μεταφερμένα με αεροπλάνα. . .

Κάποτε, φίλες και φίλοι, οι Αμπελόκηποι στην Αθήνα ήταν μια περιοχή γεμάτη με αμπέλια, επειδή είναι πλαγιά – το αμπέλι θέλει πλαγιά και αεράκι να στεγνώνουν τα φύλλα και τα τσαμπιά. Στα Πατήσια ήταν οι λαχανόκηποι και τα εξοχικά των πλούσιων Αθηναίων. Το 1970, σχεδόν όλο το σημερινό Χαλάνδρι ήταν λαχανόκηποι και δενδρόκηποι που εφοδίαζαν την πόλη των Αθηνών και των προαστίων με λαχανικά. Μετά από δέκα χρόνια, η παραγωγή των λαχανικών μεταφέρθηκε στον Μαραθώνα. Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος των λαχανικών που καταναλώνονται στην Αττική προέρχεται από τα πιο απομακρισμένα σημεία όχι μόνο της Ελλάδας αλλά όλόκληρου του πλανήτη.

Φίλες και φίλοι, η Αθήνα δεν είναι πόλη, ούτε η Θεσσαλονίκη, ούτε η Αλεξανδρούπολη στην οποία ζω. Και τι είναι  πόλη; Κι αν δεν είναι πόλη, τι είναι; Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την Αθήνα ως πόλη;

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Σήμερα θα υποστηρίξω,  βασιζόμενος στην Αρχαιολογία και την Ιστορία,  ότι η μία πλευρά των κοινωνικών εξεγέρσεων και επαναστάσεων, η καταστροφή (η άλλη είναι η δημιουργία) εμφανίζεται κατά κύριο λόγο ως εμπρησμός, μιας και η φωτιά είναι ένα όπλο που μπορεί να το έχει ο καθένας,  είναι πολύ απλό ως προς τη χρήση του, είναι πολύ αποτελεσματικό, ειδικά σε πολιτισμούς που χρησιμοποιούν εύφλεκτα υλικά (ξύλο, πλαστικό, κλπ) και, το σημαντικότερο, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από τις κρατικές υπηρεσίες, όσο καλά οργανωμένες κι αν είναι.

Στο ερώτημα εάν θα υπάρξουν κοινωνικές εξεγέρσεις και επαναστάσεις που θα κυριαρχεί η πλευρά της καταστροφής, δηλαδή οι εμπρησμοί, η δική μου η απάντηση είναι η εξής: θα υπάρξουν και το υποστηρίζω με την μεγαλύτερη βεβαιότητα που μπορώ να εξασφαλίσω από τη μελέτη της Αρχαιολογίας και της Ιστορίας. Οι εμπρησμοί των αυτοκινήτων στη Γαλλία και οι εμπρησμοί του Δεκέμβρη του 2008 στην Ελλάδα δεν είναι τίποτα μπροστά σε αυτά που θα δούμε κατά τις επόμενες δεκαετίες. Τι θα δούμε δηλαδή; Θα δούμε να καίγονται οι χώροι του Κυρίου, οργανωμένοι ως φρούρια, τα εργαλεία του, τα σύμβολα του (εκείνο το χριστουγεννιάτικο δένδρο τι ωραία που καιγόταν!): τράπεζες, εφορίες, αστυνομικά τμήματα, στρατώνες, δικατήρια, φυλακές, αναμορφωτήρια, σχολεία, εκκλησίες, πολυκαταστήματα, κοινοβούλια, καταστήματα ειδών πολυτελείας,  αυτοκίνητα και άλλα πολλά που εγώ δεν τα βλέπω αλλά άλλοι τα βλέπουν ή θα τα δουν. Θα δούμε τετράγωνα να γίνονται παρανάλωμα της φωτιάς,  συνοικίες, ακόμα και ολόκληρες πόλεις, μιας και είναι χτισμένες με πολύ εύφλεκτα υλικά.

Εμπρησμούς είδαμε, εμπρησμούς θα δούμε και πάλι. Η διαπίστωση αυτή μας παροτρύνει να θέσουμε κάποια κομβικής σημασίας ερωτήματα. Ποιες  θα είναι οι αιτίες που θα ξεσπάσουν καταστροφικές, εμπρηστικές εξεγέρσεις και επαναστάσεις; Πως θα τις αντιμετωπίσει, πως θα τις διαχειριστεί ο Κύριος και τα τσιράκια του; Ποια (θα) είναι η σχέση μεταξύ της καταστροφικής και της δημιουργικής πλευράς της εξέγερσης και της επανάστασης;

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι η λέξη πρόοδος εμφανίζεται πρώτη φορά στον Ξενοφώντα ως στρατιωτικός όρος αρσενικού γένους – ο πρόοδος ήταν ο στρατιώτης που προχωρούσε (-οδος) πριν (προ-) τους άλλους, μέσα στη χώρα των εχθρών για να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με το έδαφος, τη θέση και την κατάσταση του αντιπάλου στρατεύματος.  ‘Επρεπε δε να ήταν πολύ παρατηρητικός, γρήγορος  και ευκίνητος  για να μπορεί να μεταφέρει στους αξιωματικούς του όσο γίνεται ταχύτερα περισσότερες και ακριβέστερες πληροφορίες. Με αυτήν την έννοια, οι  δορυφόροι που επιτηρούν τον πλανήτη και κάθε άλλος τρόπος επιτήρησης και παρακολούθησης  είναι πρόοδοι, με την αρχαία ελληνική σημασία του όρου, είναι δηλαδή κατάσκοποι. Αργότερα, κατά την ελληνιστική εποχή, ο πρόοδος έγινε η πρόοδος και σήμαινε απλά το προχώρημα, την προπόρευση. Σήμερα όμως, η λέξη σημαίνει τη θετική πορεία, την εξέλιξη προς το καλύτερο, τη βελτίωση. Πως να εξηγήσουμε την προέλευση αυτής της σημασίας;

Η νεοελληνική λέξη πρόοδος δεν προέρχεται από την αρχαία αντίστοιχη αλλά αποτελεί απόδοση της γαλλικής λέξης progres, που σημαίνει και προχώρημα και βελτίωση και δεν είναι άλλη από τη λατινική λέξη progressus που αρχικά σήμαινε προχώρημα, προπόρευση (από το ρήμα progredior, προχωρώ, είμαι μπροστά) και μεταφορικά την προκοπή, την επίδοση. Είναι σαφές ότι σε αυτή τη μεταφορική σημασία της λέξης λανθάνει η ινδοευρωπαϊκής (ποιμενικής) προέλευσης  αντίληψη ότι είναι καλύτερα να είσαι μπροστά, να είσαι πρώτος – η λέξη πρώτος δηλώνει αυτόν που είναι πιο μπροστά από όλους τους άλλους (προ-ατος >πρωτος). Ποιος να είναι μπροστά και γιατί;

Είναι καλύτερα να είσαι μπροστά μόνο εάν είσαι ποιμένας ή πολεμιστής.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Εάν ατενίσουμε την παγκόσμια ιστορία, την ιστορία του ανθρώπινου γένους, από τη σκοπιά του παρόντος, δηλαδή από τη σκοπιά του ερωτήματος ‘πως φτάσαμε εδώ’, δηλαδή στα πρόθυρα της Αποκάλυψης, θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν κάποιες εποχές που είναι εξόχως ενδιαφέρουσες, ιδιαίτερες, ξεχωριστές, με σκοτεινές πλευρές, μυστηριώδεις. Είναι οι εποχές του μετασχηματισμού, της αλλαγής, της μετεξέλιξης, της μετάβασης. Ποιες είναι αυτές οι εποχές; Γιατί αξίζει τον κόπο να τις μελετήσουμε; Τι θα μάθουμε;

Οι εποχές αυτές είναι οχτώ. Είναι η εποχή της ανθρωπογένεσης-κοινωνιογένεσης,  της μετάβασης από την τροφοσυλλογή στη καλλιέργεια της γης και τη μόνιμη εγκατάσταση, της μετάβασης από την καλλιέργεια της γης στην διαμόρφωση του ποιμενικού τρόπου παραγωγής, η εποχή της εμφάνισης της οικονομίας του ναού και του κράτους,  της διαμόρφωσης του δουλοκτητικού τρόπου παραγωγής, του σχηματισμού του φεουδαρχικού τρόπου παραγωγής, του καπιταλιστικού και τέλος, η σημερινή εποχή που δεν ξέρουμε κατά κανένα τρόπο που θα μας οδηγήσει.

Continue reading →

εποχή πνευματικής επανάστασης

εποχή αλλαγής αντιλήψεων, ιδεών, αξιών, συμπεριφορών, πρακτικών, απόψεων, ιδεολογιών, πίστεων

εποχή μετάβασης

από τη δυτική Κυριαρχία, από τον δυτικό πολιτισμό, από την κοινωνία, το κράτος, την πολιτική και τη δημοκρατία της καταναγκαστικής εργασίας, από το εμπόρευμα και το χρήμα

στο σύμπαν της συμβίωσης, της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, της δημιουργικής σύγκρουσης, της κοινοχρησίας, της κοινοκτησίας, της άσκησης της ελευθερίας και της ισότητας

αντιμέτωποι με το φάσμα της έντασης της αρπαγής, της καταστροφής, της εξόντωσης, της καταστολής, της καταπίεσης, της απαγωγής, της ταλαιπωρίας, της παθητικής θέασης, του εκφοβισμού, της αποβλάκωσης, της απειλής, των εκβιασμών, της χρήσης αδίστακτης βίας, του κτητικού ατομικισμού, του ανταγωνισμού, της αλληλοβοράς

εικοσάωρο και μισθός για όλους

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Πόσα χρώματα χρησιμοποιούμε στις σημερινές καπιταλιστικές κοινωνίες; Δεν είμαι σε θέση να αναφέρω κάποιον αριθμό αλλά είμαι βέβαιος πως ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγάλος. Είμαστε βέβαιοι ότι οι αρχαίοι Έλληνες (και οι Ρωμαίοι) δεν γνώριζαν τόσα πολλά χρώματα: οι χρωματικοί όροι που μεταχειρίζονται μετριούνται στα δάχτυλα των δυο χεριών. Αν μπορούσαμε να επισκεφτούμε και να ζήσουμε με τους ανθρώπους της φυλής Ντούγκουμ Ντάνι (Dugum Dani) της Νέας Γουινέας, θα παρατηρούσαμε, μάλλον έκπληκτοι,  ότι η κοινωνία αυτή γνωρίζει μόνο δύο χρωματικούς όρους, το φωτεινό [ΑΣΠΡΟ, modla]  και το σκοτεινό [ΜΑΥΡΟ, mili]. Και δεν είναι η μόνη κοινωνία που γνωρίζει και χρησιμοποιεί μόνο αυτά τα δυο χρώματα (δεν είναι, τα θεωρούμε χρώματα). Οι διαπιστώσεις αυτές μας προτρέπουν να αναρωτηθούμε: αυτά τα δυο χρώματα ήταν τα πρώτα που γνώρισαν όλες οι ανθρώπνες κοινωνίες; Και εάν είναι έτσι, με ποια σειρά εμφανίστηκαν τα άλλα;

Πριν απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα, οφείλω να διευκρινίσω ότι αυτά που ανέφερα κι αυτά που θα αναφέρω στη συνέχεια τα διάβασα στο βιβλίο που φέρει τον τίτλο BASIC COLOR TERMS  και υπότιτλο Their Universality and Evolution, το έγραψαν οι Brent Berlin και Paul Kay και εκδόθηκε από το  University of California Press, το 1991.  Οι δυο συγγραφείς εντόπισαν σε ανθρωπολογικές και εθνογραφικές μελέτες των προηγούμενων αιώνων τους χρωματικούς όρους που χρησιμοποιούν οι κοινωνίες που περιγράφονται και διαπίστωσαν ότι πολλές κοινωνίες, τροφοσυλλεκτικές οι περισσότερες , διέθεταν μόνο δυο χρωματικούς όρους και αυτοί οι όροι ήταν το ΑΣΠΡΟ και το ΜΑΥΡΟ, με λέξεις που δήλωναν το φως, τη φωτεινότητα, τη λαμπρότητα και το σκοτάδι αντίστοιχα.

Εντόπισαν 21 λαούς που χρησιμοποιούσαν μόνο τρία χρώματα. Και στους 21, τα δυο από αυτά ήταν το ΑΣΠΡΟ και ΜΑΥΡΟ, το δε τρίτο το ΚΟΚΚΙΝΟ. Οι Baganda, στην Ουγκάντα, διαθέτουν τη λέξη eru για να δηλώσουν το φωτεινό, το κίτρινο και το ανοιχτό μπλε, τη λέξη  dagaru  για το σκοτεινό, σκούρο μπλε και το μαύρο, ενώ για το κοκκινωπό, το ροζ, το πορτοκαλί, το καφέ και το μοβ διαθέτουν τη λέξη mynfu. Βρήκαν και 17 κοινωνίες που διέθεταν τέσσερις χρωματικούς όρους. Ποιο ήταν το τέταρτο χρώμα; Οι μισές (8) διέθεταν έναν όρο που δήλωνε το ΠΡΑΣΙΝΟ, ενώ οι υπόλοιπες το ΚΙΤΡΙΝΟ. Εάν λοιπόν μια κοινωνία χρησιμοποιεί τέσσερις χρωματικούς όρους, ο τέταρτος θα είναι ή το ΠΡΑΣΙΝΟ ή το ΚΙΤΡΙΝΟ. Εννοείται ότι εάν διαθέτει πέντε όρους, αυτοί θα είναι, εκτός από τους τρεις πρώτους,  και το ΠΡΑΣΙΝΟ και το  ΚΙΤΡΙΝΟ.

Κι αν διαθέτει εξι; Ο έκτος θα είναι το ΜΠΛΕ. Με εφτά όρους, ο έβδομος θα είναι το ΚΑΦΕ. Από κει και πέρα, τα χρώματα θα είναι το μοβ, το ροζ, το πορτοκαλί, το γκρι ή κάποιοι άλλοι συνδυασμοί όλων αυτών των χρωμάτων. Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε οφείλουμε να διαπιστώσουμε ότι τα χρώματα εμφανίστηκαν με την ίδια σειρά σε όλους τις ανθρώπινες κοινωνίες. Γιατί όμως εμφανίζονται με αυτή τη σειρά συγκεκριμένα, φωτεινό/σκοτεινό, κόκκινο, πράσινο ή κίτρινο, γαλάζιο, καφέ, κλπ;

Δεν το γνωρίζω και πολύ θα ήθελα να το μάθω. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να υποθέσω πως η εξέλιξη αυτή πιθανόν να ερμηνεύεται με την διεύρυνση του διανοητικού ορίζοντα του ανθρώπου και την σταδιακή προσέγγιση της φύσης, μια προσέγγιση που εξαρτιόταν από τις ανάγκες του. Μέρα -νύχτα, φως-σκοτάδι [ΑΣΠΡΟ-ΜΑΥΡΟ], αίμα , τραυματισμός, θάνατος, έμμηνα, γέννηση, κυνήγι, τροφή [ΚΟΚΚΙΝΟ], φύση, φύλλα [ΠΡΑΣΙΝΟ], νεκρή φύση [ΚΙΤΡΙΝΟ], κλπ. Σκέφτομαι επίσης μήπως η εξέλιξη αυτή εξαρτάται από την δομή του εγκεφάλου. Δεν γνωρίζω, θα ήθελα πολύ να το μάθω.

Αυτό που μπορώ να κάνω είναι να μελετήσω τα χρώματα στην Ιλιάδα (και την Οδύσσεια) και να συγκρίνω τα πορίσματά μου με αυτά της παραπάνω μελέτης. Θα το κάνω αύριο το πρωί.

Καλή μας μέρα, υγεία και χαρά,

και μη ξεχνάτε ότι η σκέψη είναι ποίηση και η ποίηση δημιουργία.