φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

     Η αντίληψη που έχουμε για τον χρόνο είναι μια προκατάληψη ποιμενικής προέλευσης – που ενισχύει και αναπαράγει ασφαλώς την Κυριαρχία.  (Λησμονούμε, μου φαίνεται,  πως ό,τι κάνουν κι ό,τι λένε οι Υποτελείς ενισχύει και αναπαράγει την Κυριαρχία – θα το εξετάσουμε ένα άλλο πρωινό).  Αν και θα έπρεπε να εκθέσω πρώτα τις σκέψεις και τα επιχειρήματά μου για την καταγωγή και διαμόρφωση αυτής της προκατάληψης, τώρα άρχισα κι είναι αργά, δεν μπορώ να σταματήσω. Θα συνοψίσω όμως αυτό το μελλοντικό σημείωμα σε λίγες αλλά περιεκτικές γραμμές και δεσμεύομαι ότι θα επανέλθω.  

     Οι ποιμένες ήταν αναγκασμένοι να προχωρούν μπροστά για να βρουν ή να μετακινηθούν σε  βοσκοτόπια που ήταν αβόσκητα, πλούσια σε χορτάρι. Μόλις εξαντλούνταν το λιβάδι, έπρεπε να φύγουν και να μετακινηθούν και πάλι προς τα μπρος, όχι προς τα πίσω, προς το εξαντλημένο λιβάδι. Το πίσω έγινε συνώνυμο της αποτυχίας, της πείνας, της εξαθλίωσης, της ήττας – το μπροστά της επιτυχίας, του πλούτου, της δόξας, της νίκης. Να  σταματήσεις είναι αδύνατον –  το σταμάτημα είναι συνώνυμο του θανάτου. Εάν μια ζωή προχωράς μετακινούμενος μπροστά, τότε αναπόφευκτα σχηματίζεις μια αντίληψη, μια παράσταση του χρόνου  όλως τοπική: το μέλλον είναι μπροστά μας, το παρ-ελθόν (αυτό το οποίο έχουμε περάσει πορευόμενοι) είναι πίσω μας –  εδώ που βρίσκομαι τώρα είναι το παρόν. Ο χρόνος είναι μια πορεία προς τα μπροστά – είναι μια γραμμή που η αρχή της αρχίζει από τα βάθη του εκρηκτικού παρελθόντος (λατρεία της έκρηξης!) και  καταλήγει, χάνεται στα βάθη του μέλλοντος – αυτό είναι το βέλος του χρόνου.

     Η ποιμενικής προέλευσης προκατάληψη για το χρόνο έχει αποικίσει τη δυτική Κυριαρχία, άρα και την καπιταλιστική, ποικιλοτρόπως και παντοιοτρόπως – μέχρι και την Επιστήμη, τη Φυσική. Η προκατάληψη αυτή όχι μόνο ήταν η πηγή έμπνευσης για την κατασκευή του ρολογιού αλλά έχει υλικά ενσωματωθεί στο ρολόι, έχει κωδικοποιηθεί στο ρολόι. Οι δείκτες κινούνται πάντα μπρος, μπροστά είναι το μέλλον, πίσω το παρελθόν και το παρόν είναι παρόν αλλά φευγαλέο. Και βέβαια η μεγαλύτερη συμφορά δεν είναι να πηγαίνει λάθος αλλά να σταματήσει.

     Οι μόνιμα εγκατεστημένες αγροτικές κοινότητες είχαν διαμορφώσει  μια όλως διαφορετική παράσταση του χρόνου, την κυκλική, αυτήν της επανάληψης των εποχών: η διάκριση σε μέλλον, παρελθόν και παρόν ήταν ανύπαρκτη!  Δυσκολευόμαστε να το κατανοήσουμε – θα πούμε πάρα πολλά για αυτό το ζήτημα, θα επανερχόμαστε διαρκώς. Θα παραθέσω ένα παράδειγμα που θα μας βοηθήσει να προκαλέσουμε τις πρώτες ρωγμές στον τρόπο που σκεφτόμαστε και αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο – ένα πολύ χαρακτηριστικό και εντυπωσιακό παράδειγμα.

 

Continue reading →

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Ήμασταν οχτώ γύρω από το τραπέζι – οι τρεις γιατροί. Αφού είπαμε πολλά και διάφορα, ρωτάω την παρέα:  θα προτιμούσατε να ζείτε σε μια Θεσσαλονίκη χωρίς σκουπιδιάρηδες ή χωρίς γιατρούς; Επειδή οι συνδαιτυμόνες αργούσαν να απαντήσουν, προφανώς όχι μόνο δεν είχαν σκεφτεί περί του ζητήματος αλλά και δεν περίμεναν να διατυπωθεί το ερώτημα, το διατύπωσα κάπως διαφορετικά: υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στη σπανακόπιτα της μάνας μου και στη θεωρία της σχετικότητας του Άινστάιν; 

   Ενοχλητικά και προκλητικά και ασεβή και αλαζονικά και υπερφίαλα ερωτήματα, φίλες και φίλοι.  Όλα αυτά τα επίθετα είναι αυτού που ενοχλείται, όχι δικά μου. Εμένα το χόμπι μου και η ευχαρίστησή μου είναι να σκέφτομαι, να φέρνω στο προσκήνιο ερωτήματα και να διεγείρω πάθη, να λαδώνω τα γρανάζια της σκέψης, να φέρνω σε δύσκολη θέση τους μη σκεπτόμενους ή αυτούς που θεωρούν εαυτούς σκεπτόμενους. Η  κοινωνία βέβαια με πληρώνει με απομόμωση αλλά δεν πειράζει, πέντε δέκα είκοσι φίλες και φίλοι τις κλείνουν τις πληγές. Είναι ενοχλητικά ερωτήματα διότι είναι ασεβή· και είναι ασεβή διότι φέρνουν στο προσκήνιο τα προνόμια, δηλαδή τα πορνόμια. Διότι όσοι και όσες εξασφαλίζουν προνόμια είναι πόρνες, κοινωνικές πόρνες: οι πουτάνες είναι αγγελούδια μπροστά τους.

  Continue reading →

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

   Διατυπώνω τέσσερα ερωτήματα· τα ερωτήματα αυτά θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε το παρελθόν, το παρόν και κατά κάποιο τρόπο το μέλλον μας – ομιλώ ως Υποτελής Παραγωγός και απευθύνομαι όχι μόνο (σε λίγους φίλους και λίγες φίλες )Υποτελείς Παραγωγούς αλλά σε όσους και όσες προβληματίζονται και σκέφτονται τον κομμουνισμό και την επανάσταση,  τους οποίους άλλους γνωρίζω κι άλλους δεν γνωρίζω. Θα έλεγα ότι τα τέσσερα αυτά ερωτήματα συγκροτούν μια μέθοδο διερευνητικής προσέγγισης της Ιστορίας μας, ανάλυσης της κοινωνικής μας κατάστασης και διαύγασης του μέλλοντος. Οι απαντήσεις που θα διατυπωθούν θα είναι πολλές και ποικίλες αλλά αυτό ουδόλως είναι πρόβλημα,  τουναντίον: είναι ένδειξη ελευθερίας και ευρύτητας πνεύματος.

     Άλλο είναι το πρόβλημα: η αδιαφορία  να απαντηθούν τα ερωτήματα ή ακόμα, πολύ σημαντικό, η αδιαφορία να ελεγχθούν τα ίδια τα ερωτήματα εάν θεωρηθεί ότι μεθοδολογικά και επιστημολογικά δεν στέκουν – δεν έχω καμιά αντίρρηση να διατυπωθούν αλλιώς ή να διατυπωθούν και άλλα. Γιατί θα υπάρξει αδιαφορία;

    Θα υπάρξει αδιαφορία και γύρισμα της πλάτης για δύο λόγους. Ο πρώτος: τα ερωτἠματα είναι πολύ ενοχλητικά, πάρα πολύ ενοχλητικά και αυτό δεν συγχωρείται – είναι πολύ κουραστικό να σκέφτεσαι αλλιώς, να αναθεωρείς, να επανεξετάζεις, το διανοητικὀ και πνευματικό κόλλημα είναι βολικό και ο άνθρωπος, το ξέρουμε, τείνει προς το βόλεμα και την αποφυγή της κούρασης και της δυσκολίας, σωματικής και πνευματικής. Ο δεύτερος λόγος: αυτός που ρωτάει εμπεδώνει μια σχέση στην οποία, ως αναλαμβάνων την πρωτοβουλία της διατύπωσης του ερωτήματος, εμφανίζεται ως αρχ-ηγός(άγει ο αρχός, αυτός που κάνει την αρχή είναι ο ηγέτης), διαμορφώνει τον πόλο του Κυρίου κι αυτός που απαντάει εμφανίζεται ως Υποτελής. Εάν δηλαδή, λόγου χάριν, η ομάδα Πλατύπους ή η ομάδα  του  περιοδικού  Blaumachen απαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα,  που εγώ ο Αθανάσιος Δρατζίδης διατυπώνω, τότε θα θεωρήσουν ότι εγώ περιέρχομαι στην κατάσταση του Κυρίου και αυτοί  υποβιβάζονται στην κατάσταση του Υποτελούς.  Θα θεωρήσουν ότι εγώ προβάλλω αξιώσεις Κυριαρχίας και η αδιαφορία στο να απαντηθούν τα ερωτήματα συνιστούν αντίσταση και εξέγερση κατά ενός φιλόδοξου και κρυψίνου τύπου που θέλει να γίνει αρχηγός και Κύριος με όποιον τρόπο μπορέσει.

      Το ζήτημα αυτό είναι ένα από τα τέσσερα ερωτήματα που διατυπώνω και θα το δούμε σε όλο του το μεγαλείο μία από τις επόμενες μέρες. Δεν ξέρω εάν είναι το πιο ενοχλητικό ερώτημα, είναι πάντως πολύ ενοχλητικό και μου αρέσει πάρα πολύ. Σήμερα θα ασχοληθούμε με ένα από τα τέσσερα ερωτήματα – αυτό που αφορά το μέλλον, τον κομμουνισμό, μια δίκαιη κοινωνία, μια χειραφετημένη κοινωνία, δεν ξέρω, ας την πούμε όπως θέλει ο καθένας και η καθεμία να την πει. Όπως και να την πούμε όμως, το ερώτημα παραμένει ως έχει και πρέπει να απαντηθεί. Το ερώτημα του σημερινού σημειώματος μπορούμε να το διατυπώσουμε και με άλλον τρόπο, πιο οικείο: είναι δυνατόν να καταργηθεί η εργασία, ο καταμερισμός της εργασίας πλήρως και απολύτως, και η ανθρώπινη εργασία να γίνει ελεύθερη ανθρώπινη δραστηριότητα;  Θα φτἀσουμε ποτέ στο σημείο να περιμένουμε πότε να ξημερώσει να πάμε να καθαρίσουμε τις κοπριές των αγελάδων στους κομμουνιστικούς στάβλους;

Continue reading →

     φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

   Έχουμε διακρίνει, φίλες και φίλοι, τους Υποτελείς Πᾳραγωγούς σε δύο μεγάλες κατηγορἰες, με κριτήριο τη δυνατότητα νικηφόρας διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου: τους Υποτελείς που είναι ενταγμένοι στην παραγωγή και τους Υποτελείς που είναι διωγμένοι από την παραγωγή ή συμμετέχουν περιστασιακά και προσωρινά. Έχοντας κατά νου ότι η απεργία είναι ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου, μας επιτρέπεται να υποστηρίξουμε ότι μόνο οι Υποτελείς της παραγωγής μπορούν να νικήσουν τον Κύριο καπιταλιστή – η πιο μεγαλειώδης νίκη τους ήταν η καθιέρωση του οχτάωρου, η δραστική μείωση του χρόνου εργασίας στα τέλη του 19ου αιώνα.

     Το προλεταριάτο που δεν είναι ενταγμένο στην παραγωγή (άνεργοι, συνταξιούχοι),  ή είναι ψιλοενταγμένο ( το σκόρπιο προλεταριάτο), δεν μπορεί να απεργήσει, άρα δεν μπορεί να νικήσει τον Κύριο ημών.  Είναι αναγκασμένο, το κάνει ήδη από τα μέσα  του 19ου αιώνα και θα το κάνει αλλά όχι για πολύ ακόμα,  να διαμαρτύρεται στους δρόμους, άλλοτε ειρηνικά (πορείες, διαδηλώσεις, συλλαλητήρια)  κι άλλοτε βίαια (λεηλασίες, εμπρησμοί, καταστροφές, ταραχές, εξεγέρσεις ) και να ικετεύει, να διεκδικεί, να απαιτεί και να επαιτεί, και πάλι άλλοτε ειρηνικά κι άλλοτε βίαια.

   Αυτή είναι η κοινωνική και πολεμολογική συνθήκη που επέτρεψε τον Μαρξ να εμφανίσει το συγκεντρωμένο σε μεγάλες καπιταλιστικές μονάδες παραγωγής βιομηχανικό προλεταριάτο ως σωτήρα και Μεσσία. Ναι, πολεμολογικά και θεωρητικά μιλώντας,  μόνο το βιομηχανικό προλεταράτο μπορεί να νικήσει τον Κύριο και να επιλύσει τα οξύτερα  προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Υποτελείς. Θα μπορούσε το βιομηχανικό προλεταριάτο να μειώσει το χρόνο εργασίας ώστε κι αυτό να μην γαμιέται στη δουλειά κι εμείς οι άνεργοι να δουλεύουμε όλοι και όλες και να ξεκουράσουμε και το ταλαιπωρημένο προλεταράτο ή να καθιερώσει τον ελάχιστο εγγυημένο σανό (μισθό, εισόδημα) ώστε να εξασφαλίσουμε την κάλυψη των βασικών αναγκών. Εμείς, άνεργο και σκόρπιο προλεταριάτο,  δεν μπορούμε ούτε τη μείωση του χρόνου εργασίας να επιβάλουμε ούτε τον ελάχιστο μισθό να καθιερώσουμε.

Continue reading →

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

   Για τέταρτη φορά, από τον Μάιο του 2010, διατυπώνω και πάλι τα ερωτήματα: Μπορούμε να νικήσουμε την κυβέρνηση, τα τσιράκια του καπιταλιστή ημών Κυρίου; Για τέταρτη, τουλάχιστον, φορά επαναλαμβάνω: ΟΧΙ, δεν μπορούμε. Όταν την άνοιξη του 2010 και μέχρι τον Φεβρουάριο του 2012 ο όχλος και η νεκροζώντανη Αριστερά κραύγαζαν στους δρόμους ότι τα μέτρα δεν θα περάσουν, εγώ, ο γραφικός και ο μαλάκας έγραφα: τα μέτρα θα περάσουν.   Τα μέτρα πέρασαν και πέρασαν μέτρα τέσσερις φορές – η τέταρτη την 3οή Μαρτίου 2014· άλλη μια νίκη, η τέταρτη νίκη, από τον Μάιο του 2010,  της κυβέρνησης που συντονίζει την επίθεση του κατά συρροή νικητή (serial winner) Κυρίου καπιταλιστή της παραγωγής και του χρήματος κατά των Υποτελών Παραγωγών, των αυταπασχολούμενων και των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων παραγωγικών, μεταποιητικών και εμπορικών επιχειρἠσεων.

     Γιατί ήμουνα τόσο βέβαιος ότι θα μέτρα θα περάσουν; Την βεβαιότητα μου την εξασφάλιζε η διατύπωση ενός άλλου ερωτήματος και η απάντηση σε αυτὀ: Ποιός θα  μπορούσε, και πώς,  να σταματήσει, να ανακόψει την νικηφόρα επέλαση της κυβέρνησης, ποιός θα μπορούσε να ακυρώσει τις αποφάσεις του  καπιταλιστή Κυρίου ημών; Εάν δεν θυμάστε την απάντηση,

Continue reading →

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα   

    το σημερινό σημείωμα το αφιερώνω στον γιούργκο    

    Εάν κάποια στιγμή θελήσετε να διαβάσετε κάποιο ενδιαφέρον βιβλίο της κοινωνικής ανθρωπολογίας, εάν δεν το έχετε διαβάσει, θα σας πρότεινα ένα βιβλίο που περιγράφει πως μια εξισωτική, κομμουνιστική κοινωνία κυνηγών – τροφοσυλλεκτών μπορεί να μετεξελιχθεί σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, από μέρα σε μέρα,  σε μια κοινωνία άκρως ανταγωνιστική και εγωιστική, σε μια κοινωνία που έχει εξαλειφθεί σχεδόν κάθε στοιχείο κοινωνικότητας. Πρόκειται για το βιβλίο του ανθρωπολόγου Κόλιν Τερνμπουλ (Colin M. Turnbull) The Mountain People (Λονδίνο, 1974, β΄ εκδοση –  15 εβρά κοστίζει). Ο συγγραφέας αφηγείται την  ιστορία μιας κυνηγητικής-τροφοσυλλεκτικής φυλής της βόρειας Ουγκάντας, τη φυλή Ικ, την οποία έδιωξαν από τις περιοχές που ζούσαν με αποτέλεσμα να βρεθεί η φυλή αντιμέτωπη με το φάσμα της πείνας και των αναπόφευκτων ασθενειών. Οι πεινασμένοι , ασθενείς και εξουθενουμένοι κυνηγοί-τροφοσυλέκτες ξέχασαν εν μια νυκτί κάθε πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης και πρόκριναν την ικανοποίηση του ατομικού και μόνο συμφέροντος, προσπαθώντας να αποκομίσουν σε βάρος των άλλων, κυρίως κρυφά, όσο περισσότερα μπορούσαν. Θα έλεγα ότι περιήλθαν σε μια προανθρώπινη κατάσταση, στην κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει και εμείς στις καπιταλιστικές κοινωνίες.    

    Έγραψα πιο πάνω ότι στις νέες συνθήκες που εξαναγκάστηκαν να ζουν οι Ικ εξαλείφθηκε σχεδόν κάθε στοιχείο κοινωνικότητας και τόνισα το σχεδόν. Εάν εξαφανίζονταν κάθε στοιχείο κοινωνικότητας, δεν θα υπήρχε  πια κοινωνία. Η διαπίστωση αυτή ισχύει για κάθε κοινωνία που προκρίνει το ατομικό σύμφέρον και τον εγωισμό/ανταγωνισμό έναντι της συνεργασίας και αλληλεγγύης, ισχύεει και για τις καπιταλιστικές κοινωνίες. Τί είναι λοιπόν αυτό το σχεδόν;  Αυτό το σχεδόν είναι η ελάχιστη κοινωνικότητα που αποτρέπει τη διάλυση μιας κοινωνίας. Αυτή την ελάχιστη κοινωνικότητα την αποκαλώ εμμενή κομμουνισμό. Σήμερα θα ήθελα να εκθέσω συνοπτικά τις απόψεις που κυκλοφορούν σχετικά με τον κομμουνισμό με κριτήριο τα εξής ερωτήματα: υπήρξε κομμουνισμός;  Υπάρχει;  Θα υπάρξει; Κυκλοφορούν τρία μοντελάκια.

 

Continue reading →

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Έφτασε στα χέρια μου το πρώτο τεύχος του περιοδικού Πλατύπους (Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος 2013) που εξέδωσε η ομώνυμη πολιτική ομάδα, η βασική επιδίωξη της οποίας είναι η πρακτική ανασυγκρότηση μιας μαρξιστικής Αριστεράς. Στο οπισθόφυλλο του περιοδικού διαβάζουμε τα εξής: Η Αριστερά είναι νεκρή!  Ζήτω η Αριστερά!

Continue reading →

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα   

    Θα κάνω, και δεν θα σταματήσω ποτέ να κάνω,  μια ακόμα απόπειρα να διασκεδάσω τους φόβους, τις επιφυλάξεις, τις ενστάσεις που προκαλούν το άκουσμα και το διάβασμα  της λέξης κόμμα.  Εάν μπορούσα να μεταχειριστώ κάποια άλλη λέξη,  θα το έκανα αλλά υπάρχει άλλη λέξη;  Θα μπορούσα να μεταχειριστώ τον όρο ομοσπονδία συμβιωτικών ομάδων,  αλλά κι αυτή δεν θα ήταν κόμμα;  Θα ήταν. Γιατί λοιπόν να παίζουμε με τις λέξεις;  Όταν λοιπόν λέω κόμμα εννοώ μια ομοσπονδία συμβιωτικών ομάδων, πάσης φύσεως συμβιωτικών ομάδων, που έχουν σαφή επίγνωση ότι ανά πάσα στιγμή ενδέχεται να σκάσει μύτη ο ηγέτης και το θύμα –  ο ηγέτης που θα προσπαθήσει να γίνει Κύριος και το θύμα που θα άρει της αμαρτίες της ομάδας.  Αυτό το κόμμα είναι ένα κόμμα που δεν είναι κόμμα. Χωρίς μέλη, συνδρομές, αφισοκολλήσεις, συνέδρια, Κεντρική Επιτροπή, οργανώσεις βάσεις, τοπικές οργανώσεις, ιεραρχία, γραφειοκρατία, θυσίες, στρατωνισμούς, ασκητισμό, ακτιβισμό. Μπορεί να υπάρξει ένα τέτοιο κόμμα; Γιατί πρέπει να συγκροτηθεί, πώς; Από ποιούς;  Ποιοί θα πάρουν την πρωτοβουλία της συγκρότησης;  Ποιές θα είναι οι κομβικές, οι πυρηνικές επιδιώξεις  αυτής της ομοσπονδίας συμβιωτικών ομάδων; Τί θα συμβεί εάν δεν συγκροτηθεί κι αν δεν σταθεί στο ύψος των περιστάσεων; 

   Continue reading →

     Την απάντηση στο ερώτημα αυτό, φίλες και φίλοι,  τη γνωρίζουν οι φοιτητές της Ιατρικής και οι γιατροί· εμείς όμως δεν είμαστε ούτε φοιτητές Ιατρικής ούτε γιατροί, άρα δεν γνωρίζουμε. Λάθος!  Γνωρίζουμε αλλά δεν γνωρίζουμε ότι γνωρίζουμε.    

    Πώς γίνεται να γνωρίζουμε χωρίς να γνωρίζουμε ότι γνωρίζουμε; Εάν σας πω την απάντηση, θα αναφωνήσετε, ναι, ναι, αυτό είναι το χρώμα της ανθρώπινης σάρκας. Δεν θα σας τη πω όμως· το θέμα είναι να ψάξουμε μαζί να τη βρούμε – η αλήθεια, η αναζήτηση της γνώσης  δεν είναι απόφανση, είναι διαδικασία – απλά χρειάζεται κάποιος συντονισμός, τον οποίο στη προκειμένη περίπτωση αναλαμβάνω εγώ. Θα μου πείτε, μα γιατί να μας ενδιαφέρει το χρώμα της σάρκας μας; Μα από περιέργεια!  Όχι μόνο αυτό. Κατά τη διαδικασία αναζήτησης θα προκύψουν κι άλλα ερωτήματα κι άλλες γνώσεις, χρήσιμες και χρησιμοποιήσιμες – και μη. Το περιττό, φίλες και φίλοι, δεν είναι άχρηστο. Τα περιττώματα των χορτοφάγων ζώων είναι περιττά γι αυτά αλλά τι νόστιμες ντομάτες που τρώμε! Μιας και ζούμε τον κομμουνισμό, δεν μπορεί να μην φέρουμε στην επιφάνεια το περιττό – ο κομμουνισμός είναι η επικράτεια του φαινομενικώς περιττού.  Continue reading →