φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

   το σημερινό σημείωμα το αφιερώνω στον Γ.Γ.

    Εάν περνάμε πιο καλά όταν είμαστε σε παρέα και τρώμε και πίνουμε και γλεντάμε παρά μόνοι μας σε μια σπηλιά στο βουνό, τότε μας επιτρέπεται να παρατηρήσουμε ότι η ελευθερία είναι εξάρτηση. Η επισήμανση αυτή μας επιτρέπει να παρατηρήσουμε επίσης ότι δεν υπάρχει ελευθερία, όπως την εννοούμε, ως απουσία δεσμεύσεων και περιορισμών, για την κρυστάλλωση της οποίας την ευθύνη φέρνει ο αγγλικός κτητικός ατομικισμός (του Χομπς εννοώ,  με τη θεωρία του για την ελευθερία των κινήσεων του ατόμου)·  η ελευθερία είναι μια έννοια που περιγράφει μια μετάβαση από μια εξάρτηση στην άλλη – ακόμα κι αν το δούμε το θέμα ετυμολογικά: η ελευθερία, που σημαίνει ερχομός (ελεύσομαι, Ελευσίνα, Ειλήθυια, η θεά του τοκετού)  είναι η γέννα, η γέννηση, η οποία ασφαλώς είναι μετάβαση από μια εξάρτηση στην άλλη, από την ενδομήτρια ζωή στη ζωή στην κοινωνία.

     Ο έρωτας είναι εξάρτηση, σε εξωφρενικό βαθμό μάλιστα. Εννοώ ότι δεν μπορούμε να συγχωρέσουμε στον άλλον ότι αυτός ευθύνεται για την μεγάλη ευτυχία που βιώνουμε, χωρίς τον οποίο θα είμαστε πολύ δυστυχισμένοι. Άρα ο έρωτας είναι ελευθερία, σε εξωφρενικό βαθμό μάλιστα. Ο έρωτας είναι η ελάχιστη εξάρτηση, άρα η ελάχιστη ελευθερία. Η πολλή εξάρτηση, δηλαδή η πολλή ελευθερία, μας κουράζει, μας εξουθενώνει κι ο έρωτας μας ενθουσιάζει ακριβώς γι αυτό: περιορίζει στο ελάχιστο την εξάρτηση, άρα και την ελευθερία. Ό,τι όμως χάνουμε σε έκταση και σε ποσότητα, το έχουμε σε ένταση και σε ποιότητα.

     Τα παιδιά δεν ερωτεὐονται διότι δεν είναι άνθρωποι, είναι προάνθρωποι που προσπαθούμε να τα κάνουμε ανθρώπους, να εξαρτηθούν για να γίνουν ελεύθερα, να μάθουν δηλαδή να βάζουν όρια στην ελευθερία τους και την επιθυμία τους. Οι ερωτευμένοι είναι ένας συνδυασμός παιδικότητας και κοινωνικότητας. Είναι προφανής αταβισμός, επιστροφή στην κατάσταση της ανθρωπογένεσης. Οι ερωτευμένοι γίνονται προάνθρωποι και κάνουν ένα ταξίδι για να γίνουν άνθρωποι. Μόλις γίνουν, ο έρωτας εξαφανίζεται – ή θα χωρίσουν ή θα κάνουν παιδιά. Η τρίτη κατάσταση, η παράταση,  είναι πολύ νοσηρή και αποτρόπαια.

 

Continue reading →

     φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

     Δεν νομίζω να υπάρχει όν πάνω στον πλανήτη που να διαθέτει μνήμη σαν κι αυτήν του ανθρώπου. Η μνήμη είναι μια εγγενής ικανότητα που κληρονομείται και με την άσκηση και την καλλιέργεια γίνεται δεξιότητα. Είμαστε βέβαιοι ότι οι μακρινοί πρόγονοι μας, πριν από 2 εκ. χρόνια,  δεν είχαν την μνήμη που έχουμε εμείς σήμερα: όσο απελευθερώνονταν τα μπροστινά μας άκρα από το έδαφος, όσο πιο πολύ τα χρησιμοποιούσαμε, όσο πιο πολύ συνεργαζόμασταν μεταξύ μας, τόσο πιο πολύ ελεύθερα και ανεμπόδιστα κυκλοφορούσαν οι γνώσεις μεταξύ μας, που πολλαπλασιάζονταν συνεχώς, τόσο αναπτύσσονταν ο εγκεφαλός μας,  τόσο αναπτύσσονταν η μνήμη. Η μνήμη που διαθέταμε συνέβαλε καθοριστικά στην ανθρωπογένεση (ομιλία και επίγνωση του θανάτου)  και η ανθρωπογένεση με τη σειρά της  έδωσε τεράστια ώθηση στην παραπέρα ανάπτυξη της μνήμης. 

   Η μνήμη είναι ένας αποθηκευτικός χώρος στον εγκέφαλο, ένας χώρος όπου αποθηκεύονται γνώσεις (και πληροφορίες)·  ανάπτυξη της μνήμης σημαίνει αύξηση του αριθμού των συνδέσεων των νευρώνων. Όσο πιο πολλές γνώσεις αποθηκεύεις, τόσο μεγαλώνει ο χώρος, τόσο αυξάνει ο αριθμός των συνδέσεων. Πρόκειται για μια διαδικασία του εγκεφάλου που αφορά σχέσεις – θα γνωρίζετε πως όλα είναι διαδικασίες και σχέσεις.

     Πώς καλλιεργείται και ασκείται η μνήμη; Όπως κάθε άλλη ικανότητα και δεξιότητα του ανθρώπου: με την καθημερινή, ενεργητική αλληλεπίδραση του ενός με τον άλλον, με την ομαδική συμβίωση. Μόνο με αυτόν τον τρόπο και με κανένα άλλον καλλιεργούνται και αναπτύσσονται οι δεξιότητες του εγκεφάλου και της ψυχής, νοουμένης ως το πλέγμα των ιστορικά καθορισμένων σωματικών, κοινωνικών, πνευματικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων του ανθρώπου. Όταν ἐφυγα από το χωριό μου, το 1969, σε ηλικία 11 ετών, όπως όλοι και όλες, έτσι κι εγώ γνώριζα τα μέλη και των 250 οικογενειών του χωριού, σχεδόν χίλιοι κάτοικοι. Τους ήξερα με το μικρό τους όνομα. Ο δε πατέρας μου, και δεν ήταν μόνος, γνώριζε και το έτος γέννησης των περισσότερων κατοίκων, γνώριζε κι αυτούς που είχαν πεθάνει και τους είχε γνωρίσει, είχε ζήσει μαζί τους! Σε μια ομαδική συμβίωση, θες δε θες, η μνήμη σου θα αναπτυχθεί, θα καλλιεργηθεί.

     Αναρωτιέμαι και σκέφτομαι και γίνονται έρευνες: σε τι κατἀσταση βρίσκεται σήμερα η ικανότητα/δεξιότητα της  μνήμης; Σήμερα: 2014, μετά από πολλούς αιώνες καπιταλισμού, δύο αιώνες σχεδόν βιομηχανικού καπιταλισμού, 50 χρόνια καπιταλιστικής πληροφορικής, 15 χρόνια καπιταλιστικού κινητού τηλέφώνου, πολύ λιγότερα κινητού διαδικτύου, mobil internet; Στη δεκαετία του εβδομήντα και του ογδόντα είχαμε ατζέντα με ονόματα και τηλέφωνα, ο καθένας μας όμως και η καθεμία θυμόταν πάρα πολλά τηλέφωνα! Είχα γνωρίσει έναν υπάλληλο αποθήκης βιβλίου που θυμόταν 11.000 τίτλους βιβλίων! Τώρα;

   Την κατάσταση της μνήμης σήμερα του Υποτελούς, όχι του Κυρίου, θα το εξετάσουμε αυτό το ζήτημα ένα πρωινό, την συνοψίζω σε δύο λέξεις: νόσος Άλτσχάιμερ.

 

Continue reading →

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

   Φίλες, όχι φίλοι, από όλον τον πλανήτη, εννοείται, από Χόλιγουντ, Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Βόλο, με  τηλεφωνούν και με πιέζουν να γράψω το σημείωμα που προανήγγειλα με θέμα την ιστορία της ανεκτικότητας προς τις εξωσυζυγικές ερωτικές εμπειρίες.  Θα σε απογοητεύσω, καλή μου Τζούλια Ρόμπερτς, θα σε απογοητεύσω, καλή μου Νικόλ Κίντμαν – ο τίτλος του σημειώματος δεν είναι παρά μια δική μου επιθυμία να διάβαζα ένα βιβλίο με αντικείμενο την ιστορία της ανεκτικότητας προς τις εξωσυζυγικές ερωτικές εμπειρίες. Δεν παραξενεύομαι που τηλεφωνούν μόνο φίλες γιατί ξέρω, σε αντίθεση με τον Φρόιντ,  τι θέλουν οι γυναίκες. Μου το έχουν πει οι ίδιες γιατί με αγαπούν ως γυναίκα με αρχίδια.  Θα μείνει μυστικό μεταξύ μας , καλές μου φίλες, δεν θα σας προδώσω στο άξεστο και βάναυσο φύλο των ανδρών που το μυαλό τους το έχουν μόνο στο μουνί, ενώ εμείς όχι στον πούτσο! Αλλά, καλοί μου άνδρες, εάν σας έκλειναν εσάς στο μπουκάλι, τί θα κάνατε, με βουλωμένη την τρύπα; Ή θα τον παίζατε ή θα το κάνατε με τον φαλλό, με συγχωρείτε, με τον φελλό ήθελα να γράψω. 

      Όταν μια χήρα κάποτε έκλαιγε πάνω στον τάφο του άνδρα της, όλοι, οι άνδρες εννοώ,  νόμιζαν ότι έκλαιγε επειδή τον αγαπούσε, τον έχασε και έμεινε μόνη. Τί νομίζουν όμως οι γυναίκες; Άνδρες και γυναίκες δεν θλίβονται για τον ίδιο λόγο και με τον ίδιο τρόπο – άλλη μια ένδειξη του αβυσσαλέου και αγεφύρωτου  μεταξύ τους χάσματος. Η χήρα όμως κλαίει, θα μας πουν οι γυναίκες, γιατί δεν έχει πια έναν άνδρα να τον βασανίζει. Το δίλημμα που θέτει η γυναίκα στον άνδρα είναι: ή γλειφομούνι προκοπής ή βασανισμός μέχρι θανάτου. Κι επειδή οι άνδρες δεν μπορούν να κάνουν το πρώτο, είναι παντελώς  ανίκανοι, δεν ξέρουν καν που βρίσκεται η κλειτορίδα, αναπόφευκτα υποπίπτουν στην κατάσταση του θύματος  κακοποίησης από τις μαινάδες συζύγους. Θα πεθάνεις, μαλάκα, εάν δεν ικανοποιήσεις το πλάσμα από το οποίο προέρχεται η ζωή.

 

Continue reading →

     φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Πριν πολλά χρόνια, έγινε στην Αθήνα ένα έγκλημα πάθους που όσοι το άκουσαν και το διάβασαν δεν θα το ξεχάσουν μέχρι να πεθάνουν. Μια κοπέλα, γύρω στα είκοσι, αραβωνιασμένη, ήθελε να βγει, να πάει να χορέψει, αλλά ο αραβωνιαστικός της δεν την άφηνε. Επέμενε, τσακώθηκαν, την σκότωσε, την έκανε κομμάτια και μετά πέταξε τα τεμάχια στον κάδο των σκουπιδιών. Ο δράστης πήγε φυλακή, και μέσα εκεί διάβασε κι έγινε ψυχοθεραπευτής! Μα την Παναγία. Ονομάζεται Φραντζής, το όνομα του δεν το θυμάμαι. Να ένα άλλο έγκλημα πάθους: Πριν λίγους μήνες, πάλι στην Αθήνα,  ένας φοιτητής πέταξε από το μπαλκόνι του πέμπτου ορόφου τη φίλη του γιατί επέμενε να συνεχίζει να δουλεύει σε κωλόμπαρο.

   Πολλά εγκλήματα πάθους γίνονται, φίλες και φίλοι , και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη και στον κόσμο όλον, κάθε μέρα, κάθε μήνα, κάθε χρόνο. Σχεδόν όλα γίνονται σε πατριαρχικές κοινωνίες, ποιμενικής προέλευσης,τόσο του δυτικού πολιτισμού όσο και του ισλαμικού. Πολύ λιγότερα γίνονται στη κινέζικη πατριαρχική κοινωνία. Δεν μας παραξενεύει λοιπόν η διαπίστωση ότι τα θύματα είναι σχεδόν πάντα γυναίκες. Φαίνεται πως είναι η ορατή πλευρά ενός ακήρυκτου, διάχυτου και μοριακού κοινωνικού πολέμου μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας. Κι ενώ στις δυτικές κοινωνίες και στην κινέζικη, το Κράτος τιμωρεί τους δράστες, στις ισλαμικές χώρες είναι το ίδιο, σε συνεργασία με τους δυνάμει δράστες,  που αναλαμβάνει αν διεκπεραιώσει τον φόνο (με λιθοβολισμό ή με απαγχονισμό).

   Τα εγκλήματα πάθους εγείρουν πληθώρα ερωτημάτων και ζητημάτων. Πάντα γίνονταν, σε όλες τις κοινωνίες του παρελθόντος;  Υπάρχουν κάποιες εποχές όπου παρατηρείται έξαρση;  Υπάρχει το ενδεχόμενο να πάψουν να γίνονται; Γιατί η προοπτική της εξάλειψής τους δεν είναι μέρος του προγράμματος των κομμάτων, δεξιάς και Αριστεράς;  Εάν η εξάλειψη των εγκλημάτων πάθους είναι ένας από τους σκοπούς της κοινωνικής επανάστασης,  μπορεί να πραγματοποιηθεί άμεσα και γρήγορα;  Μπορεί να εξαλειφθούν τα εγκλήματα πάθους,  αν δεν εξαλειφθεί η πατριαρχία και η πυρηνική οικογένεια;  Είναι δυνατόν να εξαλειφθούν;  Είναι από τη φύση τους ζηλιάρηδες, παθολογικά ή μή, οι άνδρες και οι γυναίκες;  Εάν ο άνθρωπος δεν είναι μονογαμικός, γιατί γίνονται εγκλήματα πάθους;  Μπορούμε να εξηγήσουμε και να αντιμετωπίσουμε τα εγκλήματα πάθους καταφεύγοντας στην ταξική πάλη;  Παρατηρείται ή όχι η συρρίκνωση της πατριαρχίας, που μετράει μερικές χιλιετίες ζωής και ύπαρξης;  Πόσο γρήγορα μπορεί να εξαλειφθεί η πατριαρχία;  Είναι δυνατόν οι κοινωνίες να αλλάξουν γρήγορα;  Μπορεί μια κοινωνία να αλλάξει κατά τη διάρκεια μιας 70χρονης, 80χρονης ζωής του ανθρώπου;  Εάν οι κοινωνίες αλλάζουν τόσο αργά, γιατί ελπίζουμε και πιστεύουμε σε επαναστατικά οράματα, γιατί αγχωνόμαστε και πιέζουμε καταστάσεις, με αποτέλεσμα να απελπιζόμαστε και να παραιτούμαστε; 

 

Continue reading →

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

      Δεν γνωρίζουμε και ίσως να μην το μάθουμε ποτέ, όπως και πολλά άλλα.  Δεν γνωρίζουμε, σε αυτήν την περίπτωση,  σημαίνει ότι δεν υπάρχει μια γενικά αποδεκτή θεωρία, από τις δύο που έχουν προταθεί. Δύο γνωρίζω εγώ· το ότι υπάρχουν κι άλλες είμαι υπερβέβαιος, κι αν κάποιος φίλος, φίλη  γνωρίζει κάποια ή κάποιες άλλες θα του/της είμαστε ευγνώμονες που θα μας την/τις μάθει.  Δεν είμαι ειδικός, ούτε ανθρωπολόγος ούτε ηθολόγος, θα  τολμήσω όμως να εκθέσω τη δική μου γνώμη, με τον κίνδυνο, λόγω άγνοιας, να έχει ήδη διατυπωθεί. Έχω το δικαίωμα και την κάβλα να το κάνω και θα το κάνω.

   Θα εκθέσω εικασία, την οποία όμως θα επιχειρήσω να στηρίξω σε κάποιες βεβαιότητες, γνωρίζοντας ότι περνώντας από βεβαιότητα σε βεβαιότητα δεν καταλήγουμε πάντα σε μια άλλη βεβαιότητα, πολύ συχνά όμως καταλήγουμε. Η πρώτη βεβαιότητα: η υπερανάπτυξη του πέους του άνδρα δεν είναι μια ιδιοτροπία της φύσης, μια ιδιαιτερότητα ή μια τυχαιότητα –  έγινε τόσο μεγάλο για κάποιο λόγο, τον οποίο και αναζητούμε.

     Ας διασαφηνίσουμε ότι το ανθρώπινο αρσενικό διαθέτει το μεγαλύτερο πέος σε σύγκριση με τα άλλα πρωτεύοντα όχι με όλα τα άλλα θηλαστικά. Ας δούμε όμως πρώτα τις διακυμάνσεις του μεγέθους του πέους και τις δύο θεωρές που γνωρίζω και μετά θα εκθέσω την άποψή μου.

Continue reading →

   Θα το γράψω μεθαύριο, πρώτα η Ζωή, και θα το αφιερώσω στον φίλο Πέτρο Τσαχαλίδη

      φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

     Στο ερώτημα ποιο είναι το άθροισμα της απείρου σειράς   ν=1-1+1-1+1-1. . .  έχουν διατυπωθεί τρεις απαντήσεις: το 0, το 1 ενώ ο μέγας Euler απεφάνθη ότι δεν είναι ούτε το μηδέν ούτε το ένα αλλά το 1/2!  Ποια απάντηση είναι η σωστή, φίλες και φίλοι, ποια από τις τρεις να επιλέξουμε;

   Προτείνω να μην επιλέξουμε καμία γιατί και οι τρεις είναι λάθος. Όχι, όχι, δεν είναι λάθος: στο ερώτημα που παρέθεσα δεν υπάρχει, δεν μπορεί να υπάρξει  απάντηση, οπότε αυτό που εκλαμβάνουμε ως απαντήσεις δεν είναι απαντήσεις. Γιατί όμως δεν υπάρχει, δεν μπορεί να υπάρξει απάντηση; Δεν μπορεί να υπάρξει απάντηση διότι το ερώτημα έχει συγκροτηθεί και διατυπωθεί με τρόπο αντιφατικό, καταγράφει μια ανεπίλυτη αντίφαση: δεν μπορεί να υπάρξει άθροισμα απείρου σειράς, οι έννοιες άθροισμα και άπειρος σειρά είναι ασύμβατες, το άθροισμα είναι πεπερασμένο, η άπειρος σειρά είναι άπειρος· το ερώτημα είναι α-νόητο, οπότε δεν μπορεί να υπάρξει και απάντηση. Το ερώτημα πρέπει να πάει στο συνεργείο να αλλάξει κυλινδροπίστονο, μιας όμως και δεν επιδέχεται επισκευή καλύτερα να πάει για ανακύκλωση.

    Είμαι βέβαιος ότι αντιληφθήκατε που το πάω, για να μιλήσω το ποιμενικό ιδιόλεκτο (το ιδιόλεκτο, ουδέτερο!). Μήπως το ερώτημα του τίτλου του σημερινού σημειώματος είναι α-νόητο; Εάν είναι α-νόητο, δεν μπορεί να υπάρξει απάντηση. Υπάρχει κάποια ανεπίλυτη αντίφαση που δεν μας επιτρέπει να διατυπώσουμε κάποια απάντηση;  Ασφαλώς και υπάρχει, φίλες και φίλοι, αλλά το σημαντικό δεν είναι αυτό – υπάρχει κάτι ακόμα πιο σημαντικό, κάτι που τονίζει ακόμα πιο πολύ το α-νόητον του ερωτήματος. Βέβαια, έχουν διατυπωθεί απαντήσεις – οι εξής δύο, ως προς το πρώτο σκέλος του ερωτήματος: έχει σκοπό, δεν έχει σκοπό. Αυτοί που λένε ότι έχει σκοπό, επικαλούνται πολλούς –  αύριο θα εξετάσουμε την απάντηση του Hegel (Χέγκελ,  Έγελος)· οι άλλοι απλά υποστηρίζουν ότι δεν έχει σκοπό και είμαι ένας από αυτούς, μέχρι που κατανόησα ότι το ερώτημα είναι α-νόητον. Παρόλο όμως που το κατανόησα, υποκύπτω στον πειρασμό να μην αδιαφορήσω και να συμμετάσχω στη συζήτηση, να εκθέσω τα επιχειρήματά μου περί της ανυπαρξίας σκοπού στην Παγκόσμια Ιστορία. 

 

Continue reading →

     φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Δεν ξέρω αν σκέφτεστε και φαντάζεστε ενδεχόμενα σαν αυτά που σκέφτομαι και φαντάζομαι κι εγώ: να ζήσουμε και να δούμε πόλεις να εγκαταλείπονται μέσα σε λίγες ώρες και μέρες, πόλεις να καίγονται σα λαμπάδες πασχαλιάτικες. Τα σκέφτομαι και τα φαντάζομαι, δεν το κρύβω ούτε φοβάμαι να τα εκφράσω – οι συνέπειες με αφήνουν αδιάφορο. Πρώτα όμως τα σκέφτομαι και μετά τα φαντάζομαι, τα αναπαριστάνω, τα βλέπω σα να βλέπω ειδήσεις στην τηλεόραση. 

    Τα παραπάνω ενδεχόμενα είναι πορίσματα, συμπεράσματα σκέψης. Επειδή δεν είμαστε αφελείς, το  στοιχείο της προσδοκίας και της βούλησης είναι πανταχού παρόν: θα ήθελα να δω πόλεις να εγκαταλείπονται, θα ήθελα να δω πόλεις να καίγονται. Δεν είμαι (πια) σαδιστής, ενώ η χαιρεκακία μου έχει ελαττωθεί τόσο πολύ που μετά βίας λέω ότι υπάρχει – μα την Παναγία. Αυτό που θέλω κι επιθυμώ είναι να ζούμε όλοι και όλες ευχάριστα και χωρίς στερήσεις – εάν ζουν οι άλλοι και οι άλλες έτσι, θα ζω κι εγώ. Εάν οι άλλοι δυστυχούν, αναπότρεπτα θα δυστυχώ κι εγώ.

     Οι πόλεις θα εγκαταλειφτούν και θα καούν γιατί πλέον οι κάτοικοί τους θα υποφέρουν τόσο πολύ που η μόνη λύση θα είναι η φυγή και η πυρπόληση.

 

Continue reading →