φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΝ και η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης (big bang) έχει γίνει γενικά αποδεκτή, υπάρχουν κάποιοι, λίγοι, αστροφυσικοί και κοσμολόγοι που δεν την δέχονται και προτείνουν άλλες θεωρίες. Δεν είμαι σε θέση να τις εκθέσω λεπτομερώς, δεν είμαι σε θέση να κρίνω, δεν είμαι σε θέση να υποστηρίξω  αυτή ή την άλλη θεωρία. Οι γνώσεις μου είναι ελάχιστες –  το ελάχιστες είναι ευφημισμός. Μου επιτρέπεται όμως να θέσω κάποια ερωτήματα και να διατυπώσω κάποιες παρατηρήσεις που αφορούν επιστημολογικά ζητήματα και ζητήματα της κοινωνιολογίας της γνώσης.

ΑΣ δούμε πρώτα τον όρο big bang, μεγάλη έκρηξη. Τι είναι αυτό το big, τι σημαίνει μεγάλη; Προφανώς υπάρχουν εκρήξεις διαφόρων μεγεθών –  υπάρχουν πολύ μικρές, μικρές, μέτριες, μεγάλες εκρήξεις. Μια έκρηξη μισού κιλού πυρίτιδας ή δυναμίτιδας  είναι μικρή σε σχέση με μια έκρηξη δέκα κιλών πυρίτιδας ή δυναμίτιδας. Η πρώτη ποσότητα δεν μπορεί να γκρεμίσει μια πολυκατοικία, η δεύτερη μπορεί. Η πρώτη μπορεί να κάνει κομμάτια ένα μικρό βράχο, η δεύτερη μπορεί να κονιορτοποιήσει ένα μικρό λόφο. Η πρώτη, η μικρή έκρηξη, παράγει μικρότερη ποσότητα ενέργειας από τη δεύτερη, τη μεγάλη. Η πρώτη είναι  λιγότερο ισχυρή από τη δεύτερη. Οι εκρήξεις λοιπόν έχουν σχέση με ισχύ και την παραγόμενη ενέργεια: οι έννοιες της ισχύος και της ενέργειας δηλώνονται με τις λέξεις πυρίτιδα και δυναμίτιδα (<δύναμις= ισχύς).

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟΝ  χρόνο, τις γυναίκες και τα παιδιά δεν μπορούμε να τα νικήσουμε, διατείνεται μια λαϊκή ρήση. Οι γυναίκες όμως, όχι όλες, και ολοένα και περισσότεροι άνδρες,  αλείφουν το πρόσωπό τους με αντιγηραντικές κρέμες θέλοντας και προσπαθώντας να νικήσουν το γήρας, τα γηρατειά. Δεν είναι ο μόνος τρόπος, υπάρχει και η πλαστική χειρουργική και οι ενέσεις και τα υπερτρόφιμα, και άλλα που δεν τα γνωρίζω,  αλλά εστιάζω στις αλοιφές γιατί ήταν ένας από τους δύο τρόπους να γίνει κανείς αγήρως και αθάνατος στην ηρωική ποίηση της αρχαϊκής περιόδου (Ησίοδος). Ο άλλος (Ιλιάδα, Οδύσσεια και ομηρικοί ύμνοι) ήταν τα υπερτρόφιμα νέκταρ (ποτό) και αμβροσία (φαγητό). Το νέκταρ είναι ο κύριος(-ταρ) του θανάτου (νεκ-) και η αμβροσία η έλλειψη (α-)  του θανάτου (βροτός: θνητός).

ΟΠΟΙΟΣ και όποια θέλει να νικήσει τα γηρατειά, θέλει να γίνει αθάνατος. Πίσω από τις αντιγηραντικές κρέμες καιροφυλακτεί η επιθυμία της σωματικής αθανασίας. Ένας από τους βασικούς λόγους που θα θέλαμε να είμαστε αθάνατοι είναι να  είμαστε πάντα νέοι, και όχι αθάνατοι αλλά γέροι πολλών αιώνων και πολλών χιλιετιών. Να είσαι αθάνατη και γριά δεν θα το ήθελε καμιά γυναίκα – ούτε άνδρας, αν και δεν είμαι και πολύ βέβαιος. Έτσι, οι αντιγηραντικές κρέμες δεν είναι τίποτα άλλο παρά η απόπειρα υλοποίησης της επιθυμίας που καταγράφεται στον λογότυπο αγήρως και αθάνατος (ή αθάνατος και αγήρως) που διαβάζουμε αρκετές φορές στην Ιλιάδα, την Οδύσσεια, τους ομηρικούς ύμνους και τον Ησίοδο.

ΟΙ Θ 538-540  είναι  από τους διασημότερους στίχους της Ιλιάδας. Εκεί, ο Έκτωρ εύχεται, επιθυμεί δηλαδή,  και λέει, γιατί εάν εγώ  (538, ει γάρ εγών ως/)  ήμουνα αθάνατος και αγέραστος για πάντα (539, είην αθάνατος και αγήρως ήματα πάντα), θα με τιμούσαν όπως τιμούν την Αθηνά και τον Απόλλωνα (540, τιοίμην δ΄ ως τίετ΄ Αθηναίη και Απόλλων). Πιο σαφής διακήρυξη της επιθυμίας να γίνει θεός ο ήρωας τσομπάνης πολεμιστής δεν υπάρχει. Διακήρυξη που διαυγάζει με τον καλύτερο τρόπο το φλέγον ζήτημα ποιοι ήταν οι θεοί. Ας δούμε τώρα πως μπλέκονται στα πόδια των αντιγηραντικών κρεμών η φιλοσοφία και η επιστήμη – και η πολιτική ασφαλώς.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΕΛΕΙΩΣΑ το ζύμωμα, καμιά δωδεκαριά φρατζόλες και σουμούνια (καρβέλια), έβαλα ξύλα στη σόμπα ν΄ ανέβει η θερμοκρασία (για τη ζύμωση της μπίρας, ανησυχώ, δεν βλέπω πολλές αφροζύμες στην επιφάνεια του κουβά) και κάθομαι να γράψω. Σήμερα θα σχολιάσω αυτό που είπε ο αθάνατος Andreas Lubitz σε φίλη του: eines tages wird jeder meinen namen kennen, μια μέρα όλοι θα γνωρίζουν το όνομά μου. Είμαι βεβαιότατος ότι το είπε –  και ποιος δεν το έχει πει ή δεν το είπε αλλά το σκέφτηκε;  Ποιος, ποια δεν το επιθύμησε; Εγώ; Εσύ; Ελάτε τώρα, ήρωες εσμέν, ήρωες εστέ, ήρωες εισίν.  Δεν το ένιωσε, δεν του πέρασε από το μυαλό, δεν το σκέφτηκε, δεν το επιθύμησε ο Φρόιδ, ο Μάρξ, ο Πικάσο, ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος, ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο Γιάννης Μακριδάκης; Είναι δυνατόν να ζεις σε  κοινωνία της δυτικής Κυριαρχίας και να μη το νιώσεις, να μη το σκεφτείς, να μη το επιθυμήσεις;

Η επιθυμία της διάκρισης είναι η κομβική επιθυμία του ήρωα. Η επιθυμία αυτή είναι το θεμέλιο της μεγαλομανίας, της δίδυμης αδερφής του ναρκισσισμού και του ατομικισμού. Είναι στη φύση του ανθρώπου να θέλει να ξεχωρίζει και να μιλούν όλοι γι΄ αυτόν;  Δεν το γνωρίζω, pablo. Εάν είναι, είναι βέβαιο ότι όλες σχεδόν οι κοινωνίες του παρελθόντος την έλεγξαν, θα έλεγα επιτυχώς, αυτή την επιθυμία και την περιόρισαν μέχρις και εξαλείψεως. Υπήρξαν όμως και κοινωνίες που όχι απλά αδιαφόρησαν, όχι απλά δεν την έλεγξαν αλλά την ενίσχυσαν με κάθε τρόπο, την έκαναν κομβική αξία, κεντρική συμπεριφορά: οι ποιμενικές κοινωνίες και όσες προήλθαν από αυτές. Καλή ώρα.

ΤΙ σημαίνει, φίλες και φίλοι, κλέος, δηλαδή φήμη;  Κλέος, κύδος, φήμη, δόξα είναι να μιλούν (καλώ, κλέος) για σένα, όσο πιο πολλοί, τόσο πιο μεγάλο το κλέος. Αφαίρεσε η Αντζολίνα τις ωοθήκες της, μην εμφανίσει καρκίνο (- και τη σκαπούλαρε, νομίζει), και η μισή ανθρωπότητα ασχολείται με το μουνί της. Ηρωίνη η Τζολί, μεγάλη ηρωίνη (:ηρωίδα). Ποια είναι η προέλευση του ποιμενικού κλέους; Θα την εκθέσω συνοπτικά: όσοι πιο πολλοί μιλούν για σένα, επειδή διακρίθηκες στον πόλεμο, τόσο πιο πολλές αξιώσεις επί της λείας έχεις το δικαίωμα να προβάλεις, τόσο πιο μεγάλο κομμάτι θα πάρεις, τόσο πιο πολύ θα αυξηθεί ο πλούτος και η ισχύς –  κι όλα αυτά για την επιβίωση, επαναλαμβάνω,  για την επιβίωση, όχι για τη ζωή. Ο κακομοίρης, ο bedauernswert, ο ήρωας, ο συγκυβερνήτης, ο αθάνατος   Andreas Lubitz για την επιβίωση αγωνιζόταν: αγόρασε δύο αυτοκίνητα, ένα για την έγκυο φίλη του, που τον παράτησε πριν ένα μήνα, μάλλον το αυτοκίνητο θα το πήρε μαζί της, έμεινε μόνος, διαδίδετο ότι θα χάσει τη δουλειά του, θα βρεθεί χρεωμένος και άνεργος –  τον πούτσο κλαίγανε, φίλες και φίλοι.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΤΑΝ επισκέπτομαι την Αθήνα, περνάω από το Δίπορτο, μια υπόγα με καλό φαγητό και καλή ρετσίνα, πίσω από τη Βαρβάκειο, στην οδό Θεάτρου· από ένα μπιστρό, απέναντι από τη πύλη του Αδριανού, χωμένο σε ένα στενάκι· και κατεβαίνω στα έγκατα της γης, στο Μοναστηράκι. Κατεβαίνω μια μεγάλη κυλιόμενη σκάλα, μετά άλλη μία, εξίσου μεγάλη,  και μετά μια τρίτη, μικρότερη. Θα πρέπει να βρίσκομαι πάνω από 50 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της πόλης.

ΦΟΒΑΜΑΙ κάθε φορά που κατεβαίνω. Έχω την εντύπωση ότι μπαίνω σε τάφο, ότι κατεβαίνω στον Άδη. Είναι μια εμπειρία θανάτου – το μετρό είναι μια αναβίωση, κατά κάποιο τρόπο, των Ελευσίνιων μυστηρίων. Θα βγω ζωντανός; Αν κοπεί το ρεύμα, αν γίνει σεισμός κι εγκλωβιστώ εκεί μέσα, στα έγκατα της γης; Αν ήμουν ποντικός ή σκουλήκι, θα τη έβγαζα καθαρή – αλλά δεν είμαι, είμαι άνθρωπος. Είμαι άνθρωπος όμως εκεί κάτω στα έγκατα της γης; Αυτό το ερώτημα διατυπώνω εκεί στα έγκατα της γης, αυτή τη σκέψη κάνω – κι άλλες πολλές.

Continue reading →