φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ μπορώ να γνωρίζω πόσοι και ποιοι δεν θα ήθελαν να έχουν πολυτελή κατοικία, ένα εξοχικό στη θάλασσα, ένα στο βουνό, μια Μερσέντες και μια Πόρσε, να φορούν ρούχα οίκων μόδας, να έχουν σκάφος, να κάνουν πολυτελείς διακοπές, συχνά ταξίδια, να τρώνε στα καλύτερα εστιατόρια κι άλλα πολλά να κάνουν. Όλα αυτά, η υλική ευημερία,  είναι μόνο μία πτυχή της επιθυμίας-  υπάρχουν άλλες δύο. Υπάρχει και η κοινωνική άνοδος, η κοινωνική ανέλιξη, η αύξηση της κοινωνικής ισχύος, η δυνατότητα και η ικανότητα να επηρεάζει κάποιος τη λήψη των όποιων αποφάσεων και, η τρίτη πτυχή,  η αναγνωρισιμότητα, η φήμη, η δόξα. Να σε αναγνωρίζουν όπου κι αν πας, όπου κι αν βρίσκεσαι, να μιλούν για σένα. Η αναγνωρισιμότητα αυτή είναι η σημερινή εκδοχή του αρχαιοελληνικού κλέους: όλοι και όλες να μιλούν, να αναφέρονται σε σένα, να σε επικαλούνται συχνά. Αν και δεν μπορώ να γνωρίζω πόσοι και ποιοι είναι, είμαι βέβαιος ότι είναι πολύ λίγοι και πολύ λίγες.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΙ θα γινόταν εάν δεν υπήρχε, στη σημερινή ταξική κοινωνία, κρατική αστυνομία και κρατική απονομή της δικαιοσύνης; Θέτω το ερώτημα διότι κάποιοι και κάποιες ζητούν τη διάλυση της κρατικής αστυνομίας, κατά συνέπεια, και της κρατικής απονομής της δικαιοσύνης, ζουν με αυτό το όραμα και το ιδεώδες. Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα θα πρέπει, πρώτον,  να εξετάσουμε, εάν υπήρξαν κοινωνίες χωρίς αστυνομία και απονομή δικαιοσύνης και, δεύτερον, τι θα γινόταν, εάν στη σημερινή κοινωνία δεν υπήρχε αστυνομία και απονομή δικαιοσύνης, λαϊκή ή κρατική. Θα πρέπει ακόμα να εξετάσουμε και τις διαθέσεις των υποτελών τάξεων και στρωμάτων: θα ήθελαν ή όχι να υπάρχει αστυνομία και απονομή δικαιοσύνης; Μπορούμε, και πώς, να καταργήσουμε το νομοθετικά κατοχυρωμένο  δικαίωμα της κρατικής αστυνομίας να σκοτώνει, ως κατέχουσα το μονοπώλιο της βίας,  και της κρατικής απονομής της δικαιοσύνης να τιμωρεί όποιον και όποια αντιστέκεται και στρέφεται κατά των συμφερόντων των ιδιοκτητών και του κράτους; Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ κάηκε και δεν θα καεί η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και άλλες πολλές επαρχιακές πόλεις, όπως το 2008, όταν δολοφονήθηκε στα Εξάρχεια ο 15χρονος μαθητής Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος. Γιατί; Μήπως επειδή ο 16χρονος πατέρας Κώστας Φραγκούλης μπορεί να μην πεθάνει; Όχι, δεν είναι αυτός ο λόγος. Νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο και δεν ξέρω ποια είναι αυτή η κλωστή από την οποία κρέμεται η ζωή του Κάλο, μάλλον θα είναι η κλωστή της ζωής. Εάν, ο μη γένοιτο, κοπεί η κλωστή, θα γίνει ό,τι έγινε τον Δεκέμβριο του 2008; Εάν δολοφονηθεί αύριο 15χρονος μαθητής από κάποιον αστυνομικό, θα συμβεί κάποια εκτεταμένη εξέγερση, όπως το 2008; Τι λέτε; Εγώ λέω ότι ελάχιστοι, μερικές εκατοντάδες, και πολλοί είναι,  θα βγουν στους δρόμους να διαμαρτυρηθούν. Γιατί; Τι άλλαξε από το 2008;

Continue reading →

αν η γιαγιά μου είχε αρχίδια, θα ήτανε παππούς

με τις πορδές δεν βάφονται αυγά

νεοελληνικές παροιμίες

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΣΟΙ και όσες δεν έχουν αυταπάτες και ψευδαισθήσεις γνωρίζουν ότι η ακρίβεια θα είναι μακράς διάρκειας, τόσο μακράς ώστε δεν θα ήταν υπερβολή να την χαρακτηρίζαμε διαρκή. Δεν θα είναι μόνο μακράς διάρκειας αλλά και κατά περιόδους θα αυξάνεται. Γνωρίζουν επίσης ότι οι μισθοί και τα μεροκάματα δεν θα αυξηθούν – ή, εάν αυξηθούν, η αύξηση θα είναι μικρή. Γνωρίζουν, γνωρίζουμε,   και την κοινή αιτία, τόσο της διάρκειας και της αυξητικής τάσης της ακρίβειας όσο και της μη αύξησης των μισθών: η μείωση της ενέργειας που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε. Τα ορυκτά καύσιμα τελειώνουν και η μετάβαση στη χρήση άλλων μορφών ενέργειας σε μεγαλύτερη, ή έστω σε ίση, ποσότητα με τη σημερινή φαίνεται ιδιαίτερα δυσχερής, αν όχι ανέφικτη. Η εξέλιξη αυτή αφορά τις προσεχείς πέντε δεκαετίες.

Continue reading →

“Είμαι το τυχερό παιχνίδι των απατεώνων και το μεγαλείο της μεγαλοπρέπειας. Είμαι η νίκη, η περιπέτεια και η δύναμη του ισχυρού”

Μαχαμπαράτα, Μπαγκαβάντ-Γκιτά (κεφ. δέκατο [Η δόξα του Απόλυτου], στ. 36)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΛΙΓΟ πριν αρχίσει η καθοριστικής σημασίας μάχη του Κουρουξέτρα, στην πεδιάδα (ξέτρα) Κούρου, κοντά στο σημερινό Δελχί, ο Κρίσνα (σημαίνει “μελαμψός”), το Υπέρτατο Ον, το Υπέρτατο Πρόσωπο, η Αιτία των αιτιών, μία από τις ενσαρκώσεις (αβατάρα) του θεού Βίσνου, απαντά στις ερωτήσεις του Αρτζούνα (“Αργυρόχρωμος”), του αρχηγού της μίας παράταξης, των Πάνταβα, πριν πάρει τα ηνία του άρματος του Αρτζούνα. Η συνομιλία αυτή είναι ένα πολύ μικρό μέρος των 180.000 στίχων της Μαχαμπαράτα (οι στίχοι της Ιλιάδας είναι 15.963), και είναι γνωστή με το όνομα Μαγκαβάντ-Γκιτά (Θείο Τραγούδι, Θεϊκή Δοξολογία, Θεϊκός Ύμνος). Ο Άρτζουνα μεταξύ των πολλών άλλων ζητά να μάθει ποιος είναι ο Κρίσνα και πώς μπορεί να τον γνωρίσει. Μία από τις απαντήσεις που δίνει ο Κρίσνα είναι η προμετωπίδα του σημερινού κειμένου.

ΔΕΝ υπάρχει καμία απολύτως αμφιβολία ότι ο ινδουιστής πάμπλουτος  πρωθυπουργός της Βρεταννίας Ρίσι (σημαίνει “σοφός”) Σούνακ γνωρίζει απέξω κι ανακατωτά την Μαγκαβάντ-Γκιτά κι έχει διαβάσει την Μαχαμπαράτα στα νιάτα του. Να σημειώσω ότι η Μαχαμπαράτα είναι για τους ινδουιστές  ό,τι είναι για μας τους δυτικούς η Ιλιάδα: είναι πολύ εντυπωσιακό πόσα κοινά σημεία έχουν η ινδουιστική και η δυτική κυριαρχία, τα οποία και θα εξετάσουμε στο κοντινό μέλλον. Είμαι επίσης βέβαιος ότι μεταξύ των πολλών στίχων που τον εντυπωσίασαν τα μάλα είναι και ο στίχος που παρέθεσα. Θα τον παραθέσω άλλη μια φορά, διότι φωτογραφίζει έξοχα τον νέο σοφό πρωθυπουργό:

Είμαι το τυχερό παιχνίδι των απατεώνων και το μεγαλείο της μεγαλοπρέπειας. Είμαι η νίκη, η περιπέτεια και η δύναμη του ισχυρού.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΔΩ και λίγους μήνες παρατηρείται στη Γερμανία μια νέα κοινωνική πρακτική, κοινωνική συμπεριφορά: οι συνταξιούχοι, άνδρες και γυναίκες, αφήνουν την κατάρα της μονήρους ευδαιμονίας, τη φρίκη της αυτάρκους μακαριότητας και ζουν ομαδικά, από 3 έως και 7, στο ίδιο σπίτι, ο καθένας, η καθεμία με το δωμάτιο του/της και περνώντας τον περισσότερο χρόνο στους κοινόχρηστους χώρους της κουζίνας και του σαλονιού. Η ομαδική συμβίωση ήταν, και συνεχίζει να είναι,  πολύ συνηθισμένη πρακτική στις μεγάλες γερμανικές πόλεις, κυρίως μεταξύ των αζευγάρωτων ανδρών και γυναικών ή των ζευγαριών. Στο σπίτι στο Βερολίνο που έζησα ένα κάποιο διάστημα συμβιώναμε τέσσερα “νοικοκυριά”: δύο ζευγάρια (το ένα με παιδί), ένας άντρας και μια γυναίκα.  Τέσσερα νοικοκυριά, ένα ψυγείο –  όχι τέσσερα νοικοκυριά, τέσσερα ψυγεία· ένα πλυντήριο, μία ηλεκτρική κουζίνα –  όχι τέσσερα πλυντήρια, τέσσερις κουζίνες. Ο ατομικισμός και ο εργενισμός αυξάνει την παραγωγή και την κατανάλωση, κατασπαταλά ενέργεια  και εργασία, και βέβαια αυξάνει την κερδοφορία –  η συλλογική ζωή, η ομάδική συμβίωση τα ελαχιστοποιεί όλα αυτά: ζήτω η μοναξιά και οι εργένηδες, βροντοφωνάζει ο καπιταλισμός, ζήτω η ομαδική συμβίωση διακηρύσσει η κοινωνική επανάσταση της συμβίωσης που εκκίνησε και θα κλιμακωθεί –  ειδάλλως δεν την βγάζουμε καθαρή.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ τα βίντεα που καταγράφουν τις διαδηλώσεις στο Ιράν παρατήρησα ότι πολλές γυναίκες φορούν μαντίλα –  μπορεί και οι περισσότερες, δεν ξέρω, μπορεί και να κάνω λάθος, δεν εχει όμως και μεγάλη σημασία. Ακόμα και το ένα τρίτο να είναι, είναι πολλές. Η παρατήρηση αυτή με έχει βάλει σε πολλές σκέψεις και προκάλεσε κάποια ερωτήματα. Γιατί άλλες δεν τη φορούν κι άλλες τη φορούν; Νομίζω ότι η απάντηση είναι πολύ απλή: άλλες φοβούνται, και δεν την βγάζουν, κι άλλες δεν φοβούνται. Γιατί όμως συμβαίναι αυτό, άλλες να φοβούνται κι άλλες όχι; Δεν περνάει καν από το μυαλό μου να κρίνω και να επικρίνω τις γυναίκες που φοβούνται.  Επικροτούμε και θαυμάζουμε τους ανθρώπους που δεν φοβούνται αλλά δεν μας επιτρέπεται κατά κανένα τρόπο να μέμψουμε τους ανθρώπους που φοβούνται. Επικαλούμενοι την αποφασιστικότητα θα μπορούσαμε να δώσουμε μια εξήγηση· με αυτόν τον τρόπο όμως εγκλωβιζόμαστε στην ίδια λογική –  γιατί κάποιες πιο αποφασισμένες από  κάποιες άλλες; Και ούτω καθ΄ εξής.

ΑΥΤΟ που είναι βέβαιο είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες που αφαιρούν τη μαντίλα κατά τη διάρκεια της διαδήλωσης θα την φορέσουν επιστρέφοντας στο σπίτι τους και στην καθημερινότητά τους. Μέσα στο σπίτι δεν την φορούν αλλά αν χτυπήσει το κουδούνι, θα πρέπει να τη φορέσουν για να πάνε να ανοίξουν την πόρτα. Δημόσια,  μόνο τώρα σε αυτές τις διαδηλώσεις τη βγάζουν –  όχι όλες. Σκέφτομαι ακόμα ότι, εάν το ισλαμικό καθεστώς αποδεχτεί το αίτημά τους, οι Ιρανές θα πετάξουν με μεγάλη χαρά τη μαντίλα και θα κυκλοφορούν στους δρόμους χωρίς αυτήν-  όχι όμως όλες. Ένας πολύ μεγάλος αριθμός θα συνεχίσει να τη φοράει για πολλές δεκαετίες ακόμα, όπως συμβαίνει και στην ελληνική και πολύ περισσότερο στην τούρκικη επαρχία. Εάν το αίτημα δεν γίνει αποδεκτό,  οι Ιρανές θα συνεχίσουν να κυκλοφορούν με τη μαντίλα στο κεφάλι. Νομίζω ότι το αίτημά τους δεν θα γίνει αποδεκτό.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΙ να έκανε άραγε ο Θεός πριν τη Δημιουργία του Κόσμου, πώς περνούσε τον χρόνο του; Σκέφτομαι ότι δεν ήταν απλά Ένας, ήταν και Μόνος. Δεν υπήρχε τίποτα άλλο να σχετιστεί μαζί του, να εξαρτηθεί, αφού κάθε σχέση είναι εξάρτηση, δέσμευση, όχι στιγμιαία ή εφήμερη αλλά μιας κάποιας διάρκειας, όπως είναι μια ερωτική σχέση, μια φιλική, μια σχέση συνεργασίας. Όταν δεν υπήρχε τίποτα, καμία σχέση, καμία διαδικασία, δεν υπήρχε καμία απολύτως αλλαγή, δεν υπήρχε παρελθόν και μέλλον, άρα ζούσε σ’ ένα αιώνιο παρόν. Όταν δεν υπάρχει τίποτα, δεν μπορεί να κάνει και τίποτα, δεν μπορεί να συνδυάσει, δεν μπορεί να δημιουργήσει, να επινοήσει. Σε τέτοιες συνθήκες ευρισκόμενος ο Θεός ήταν Απόλυτος, λυμένος από κάθε σχέση και εξάρτηση. Ο Θεός, ως Απόλυτος, ήταν Άσχετος.

Η έννοια του Απολύτου, που επινόησε η δυτική φιλοσοφία, είναι προϊόν της φαντασίωσης κατάργησης κάθε σχέσης και εξάρτησης, δέσμευσης. Είναι ένα ιδεώδες, ένας σκοπός. Κάθε ισχυρός Κύριος θα ήθελε να ήταν Απόλυτος, να μην εξαρτάται από τίποτα και από κανέναν. Μια εκδήλωση, σε έκπτωση, αυτής της φαντασίωσης είναι η επιθυμία της σωματικής αθανασίας, προς την εκπλήρωση της οποίας εργάζονται σκληρά τόσο οι υπερανθρωπιστές (βιολογική αθανασία) όσο και οι μετανθρωπιστές (ψηφιακή αθανασία).

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΤΟΝ “Φαίδωνα” ο Πλάτων περιγράφει την εκτέλεση της θανατικής ποινής που επιβλήθηκε στον Σωκράτη: θανάτωση με κατάποση κωνείου. Ο Σωκράτης δεν πόνεσε και η διάρκεια της θανάτωσης δεν ήταν μεγάλη. Τα κάτω άκρα του άρχισαν να παγώνουν, το πάγωμα ανέβαινε προς τα πάνω, μέχρι που έφτασε στην καρδιά. Θανατώνονταν οι δούλοι με κατάποση κωνείου; Όχι, σε καμία περίπτωση. Πώς εκτελούνταν οι δούλοι που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο;

Continue reading →