φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ γνωρίζω, εάν, εκτός της νέας ελληνικής γλώσσας, η λέξη θεός  ως πρώτο συνθετικό χρησιμοποιείται με επιτατική ή/και μεγεθυντική σημασία σε άλλη ή άλλες γλώσσες.  Διακατέχομαι από την εντύπωση πως σε αυτή την περίπτωση η νέα ελληνική γλώσσα είναι μοναδική. Γνωρίζω όμως ότι στο αμερικάνικο πορνό οι γυναίκες πορνοστάρ όταν δουν  ή όταν υποστούν τη διείσδυση μεγάλου πέους, θεόπουτσας, κραυγάζουν επαναλαμβάνοντας Oh my God! Oh my God! Θα το έχετε παρατηρήσει. Εάν δεν βλέπετε πορνό, θα ήθελα να σας συμβουλεύσω να βλέπετε δύο δεκαπεντάλεπτα τη βδομάδα διότι βοηθάει πολύ στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου –  άσχετα τι κάνετε μετά, δεν είμαι αδιάκριτος. Η επιτατική και μεγεθυντική χρήση της λέξης θεός ως πρώτο συνθετικό δεν έχει μελετηθεί, όπως δεν έχουν μελετηθεί και οι τόσο συχνά εκσφενδονιζόμενες θρησκευτικές βρισιές, οι γνωστές χριστοπαναγίες και τα περίφημα  γαμοσταυρίδια (γαμώ το Θεό μου, γαμώ το Χριστό μου, γαμώ την Παναγία μου, γαμώ το Σταυρό μου, γαμώ το τσουβάλι με τους Αγίους). Δεν έχουν μελετηθεί διότι οι ακαδημαϊκοί μας δάσκαλοι και ερευνητές δεν ασχολούνται με γλωσσικά φαινόμενα που δεν παρουσιάζουν κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον. ‘Ετσι λένε. Άλλος όμως είναι ο λόγος: εάν κάνεις διδακτορική διατριβή με αντικείμενο την επιτατική και μεγεθυντική χρήση της λέξης θεός, και αφιερώσεις ένα εκτενές  κεφάλαιο στη μελέτη λέξεων σεξουαλικού περιεχομένου (θεόμουνο, θεοκόμματος, θεοπούτανο, θεογκόμενος) είναι βέβαιο ότι μια ζωή ή θα καθαρίζεις σκάλες στα Πατήσια ή θα κάνεις λάντζα σε σουβλατζίδικο στο Πέραμα. Πώς και πότε εμφανίστηκαν αυτά τα επίθετα, τα οποία λέγονται παρατακτικά,  στα οποία η λέξη θεός έχει μεγεθυντική ή/και επιτατική σημασία; Αυτό είναι το σημερινό μου θέμα.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ αεροσκάφος με το οποίο μετακινείται ο πρόεδρος των ΗΠΑ λέγεται Air Force One: δεν νομίζω πως θα ήταν ακυριολεξία εάν μεταφράζαμε τη φράση “Η πρώτη, η ανυπέρβλητη  ισχύς του ύψους και της πτήσης”, εφ΄όσον βέβαια ο air  δεν είναι ο αέρας που αναπνέουμε εμείς οι βροτοί, οι θνητοί, εδώ κάτω στα χαμηλά, στη Γη. Είναι ένα ιπτάμενο φούριο –  με καθιστικό, γραφείο, μπάνια, κρεβατοκάμαρες,  αίθουσα συνεδριάσεων, κουζίνα, τραπεζαρία –  και όπλα ασφαλώς, φρούριο είναι, δεν είναι παιδική χαρά! Επειδή είναι ιπτάμενο φρούριο, είναι απόλυτο φρούριο. Ένα τέτοιο ιπτάμενο φρούριο δώρισε στον Τράμπ, στις ΗΠΑ, η βασιλική οικογένεια του Κατάρ –  καλύτερο δώρο δεν υπάρχει, δεν μπορεί να υπάρχει (Boeing 747 -8 Jumbo). Γιατί όμως το προεδρικό ιπτάμενο αεροσκάφος είναι το απόλυτο φρούριο; Αν κατανοήσουμε τι είναι ένα φρούριο, θα κατανοήσουμε γιατί το ιπτάμενο φρούριο είναι ένα απόλυτο φρούριο. Και για να το κάνουμε αυτό πρέπει να μελετήσουμε το πρώτο ιστορικά φρούριο του δυτικού πολιτισμού, του αρχαίου ελληνικού κόσμου: είναι η πόλις. Η αρχική σημασία της λέξης είναι “φρούριο”. Η πόλις είναι ένας πόλος, γύρω από τον οποίο διεξάγεται ο πόλεμος. Η Ιλιάδα δεν μας αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας. Η ακρόπολις της Αθήνας είναι το φρούριο που βρίσκεται σε ψηλό και απόκρημνο βραχώδη λόφο.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ έχετε δει, φαντάζομαι άσπρο άλογο. Εάν είναι πολύ άσπρο, θα πούμε ότι είναι “πιο άσπρο κι από το χιόνι”. Μας πρόλαβε όμως ο συνθέτης της Ιλιάδας,  ένας από τους τέσσερις, κατά τη γνώμη μου, που περιέγραψε τα άλογα των Θρακών, συμμάχων των Τρώων, ως “λευκότεροι [ίπποι] χιόνος (Κ 437). Δεν ήταν μόνο πιο άσπρα από το χιόνι αλλά και ταχύτατα, έτρεχαν σαν τον άνεμο (θείειν δ΄ ανέμοισιν ομοίοι, Κ 437). Είναι πολλά τα λευκά, τα άσπρα, στην Ιλιάδα: τα πανιά των καραβιών ( Α 480), οι χιονισμένες κορυφές των βουνών (Β 735), το αλεύρι (Λ 639  Σ 560), τα οστά (Π 347   Ψ 252  Ω 793), τα αρνιά (Γ 103), τα δόντια (Ε 291  Κ 263  Λ 416), το γάλα (Δ 434 Ε 902)  κι άλλα. Και σήμερα όλα αυτά άσπρα είναι. Διαβάζουμε όμως ότι και ο ήλιος είναι λευκός (Ξ 185), το νερό Ψ 282), η ασπίδα του Δηϊφόβου (Χ 294). Στην Οδύσσεια, η αίγλη (η λάμψη, το φως του ήλιου, της σελήνης , του χαλκού, ζ 45), η γαλήνη (η λάμψη της θάλασσας και η ηρεμία των ανέμων, κ 94) είναι λευκές, ενώ στο Ομηρικό ύμνο 23 και η θάλασσα είναι λευκή (15). Αντιλαμβανόμαστε ότι σε όλες αυτές τις περιπτώσεις το επίθετο λευκός δεν σημαίνει άσπρος – σημαίνει ” λαμπρός”. Λευκό είναι ακόμα το δέρμα του ανθρώπου: χρόα λευκόν (Λ 572), τα χέρια (λευκώ πήχεε, Ε 314) ενώ η Ήρα και η Ανδρομάχη είναι ασπροχέρες (λευκώλενος). Το δέρμα του ανθρώπου είναι άσπρο; Όχι, είναι λευκόν! Είναι λαμπρόν, λάμπει –  ειδικά των αθανάτων, πανίσχυρων δηλαδή, θεών και της συζύγου του ισχυρού Έκτορος.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΚΟΙΤΑΖΟΜΑΙ στον καθρέφτη να δω εάν είμαι λευκός, άσπρος, εάν όντως ανήκω στη λευκή φυλή,  αλλά παρατηρώ και διαπιστώνω, έκπληκτος και  έντρομος, ότι δεν είμαι! Oh my God, αναφωνώ, όπως και οι Αμερικάνες όταν τον έχουν βαθιά μέσα τους –  δεν έχει σημασία πού ακριβώς. Τι είμαι, τι χρώματος είμαι; Μαύρος δεν είμαι, ερυθρόδερμος δεν είμαι, κίτρινος δεν είμαι, λευκός σαν το γάλα δεν είμαι – τι στο καλό είμαι; Φεύγω από τον καθρέφτη και πάω στην υδρόγειο σφαίρα. Την ανάβω να βλέπω καλύτερα και τι να δω! Μια γεωγραφική απόφυση της αχανούς Ασίας, ένα ακρωτήριο, έχει το θράσος να αυτοαποκαλείται ήπειρος! Ήπειρος όμως δεν είναι! Λευκή φυλή δεν είμαστε, ήπειρος δεν είναι –  γιατί λέμε ότι είμαστε λευκοί και λευκές, γιατί λέμε ότι η Ευρώπη είναι ήπειρος; Δεν είναι αλήθεια, είναι ψέμμα, άρα είναι προπαγάνδα, προπαγάνδα του δυτικού πολιτισμού, του ποιμενικού δυτικού πολιτισμού, όχι του κομμουνιστικού (κοινοτικού, ελευθεριακού) δυτικού πολιτισμού. Αλλάζω οπτική γωνία, τέρμα τα δίφραγκα –  τα πράγματα θα τα βλέπω τώρα πια κι από δω και πέρα όχι από την οπτική γωνία του ποιμενικού δυτικού πολιτισμού αλλά από αυτήν του κομμουνιστικού δυτικού πολιτισμού. Για να δούμε πού θα μας βγάλει αυτός ο δρόμος:  θα είναι γόνιμος, θα είναι δημιουργικός, θα είναι επικίνδυνος. Θα είναι περιπετειώδης και συναρπαστικός και συγκλονιστικός.

Continue reading →

“Η χειρονομία της φωτογραφικής πράξης προϋποθέτει ασφαλώς μια τελική απόφαση: το πάτημα του κουμπιού  – όπως τελικά ο Αμερικανός πρόεδρος θα πατήσει το κόκκινο κουμπί.” 

Vilem Flusser (Προς μια φιλοσοφία της φωτογραφίας, σ. 40)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η σχέση μου με το κουμπί είναι μια σχέση παράφορου πάθους (ύπαρξη σχισμής) και ανυπόφορης απέχθειας (ανυπαρξία σχισμής). Αυτή τη σχέση θα σας αποκαλύψω σήμερα, αφού διευκρινίσω ότι θα εντάξω στην κατηγορία του κουμπιού και τους πολλούς και ποικίλης μορφής και λειτουργικότητας διακόπτες –  τους on και off των μηχανημάτων, τους οικιακούς της ηλεκτροδότησης, τη σκαλδάλη των όπλων, το πεντάλ του αυτοκινήτου. Πολύ συχνά τους λέμε κουμπιά –  έχω καταλάβει γιατί αλλά αρνούμαι να το δεχτώ ( άλλη μια μεταφορά που με πληγώνει βάναυσα).

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΑ υλικά κατάλοιπα (ερείπια) από μάρμαρο που έχουν διασωθεί από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό είναι ελάχιστα, είναι ένα πάρα πολύ μικρό μέρος του υλικού πολιτισμού των αρχαίων ελληνικών πόλεων των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Ο υλικός αυτός πολιτισμός περιλαμβάνει ναούς, θησαυρούς (θησαυροφυλάκια, χώροι τοποθέτησης και φύλαξης πολύτιμων αναθημάτων), ταφικά μνημεία (κυρίως επιτύμβιες ενεπίγραφες στήλες και ανάγλυφες παραστάσεις), επιγραφές, αγάλματα, θέατρα, γυμνάσια (γυμναστήρια) και μερικώς στάδια και τείχη. Γιατί έχουν διασωθεί ελάχιστα; Μήπως τα έφθειρε ο αέρας και το νερό με το πέρασμα του χρόνου; Όχι, το μάρμαρο είναι πολύ σκληρό και ανθεκτικό δομικό υλικό. Άλλη είναι η απάντηση. Ένα πολύ μικρό μέρος από αυτά, όχι μόνο αγάλματα, επιγραφές και επιτύμβιες και αναθηματικές στήλες αλλά και θέατρα και πόλεις ολόκληρες επιχωματώθηκαν, για πολλούς και διαφόρους λόγους, και τώρα, εδώ και πάνω από δύο αιώνες δηλαδή,  η αρχαιολογική σκαπάνη τα φέρνει στην επιφάνεια και στο φως της δημοσιότητας. Έχουν διασωθεί κάποιοι, ελάχιστοι, μεγάλοι ναοί, με ποικίλους βαθμούς καταστροφής και φθοράς, κυρίως λόγω σεισμών. Τι έγιναν όλα τα άλλα  μαρμάρινα μνημεία, τον αριθμό των οποίων δεν μπορούμε να φανταστούμε; Ήταν πάρα πολλά, αναρίθμητα! Έγιναν ασβέστης και οικοδομικά υλικά, από το 300 μ. Χ. μέχρι το 1850 μ. Χ.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η κατασκευή και η ρίψη της ατομικής βόμβας ήταν η εκπλήρωση επιθυμίας που έχει διατυπωθεί έμμεσα στην Ιλιάδα, στη Βίβλο των επιθυμιών του δυτικού πολεμιστή, του ήρωα Κυρίου. Μετά από τρεις χιλιάδες χρόνια τα κατάφερε. Υπήρξαν τρεις σταθμοί της διαδικασίας κατασκευής της ατομικής βόμβας: η επινόηση των πυροβόλων (1300 μ. Χ., όταν ο Ντάντε άρχισε να γράφει τη Θεία Κωμωδία, όταν τελείωνε μια εποχή –  φεουδαρχία – και άρχιζε μια άλλη – ο εμπορικός καπιταλισμός), η βιομηχανική επανάσταση (τέλη 18ου αιώνα) και η επανάσταση στη Φυσική (τέλη 19ου-αρχές 20ού). Η κατασκευή της ατομικής βόμβας υπήρξε ένα κομβικό χρονικό γεγονός, ένα από τα μεγαλύτερα του δυτικού πολιτισμού και της παγκόσμιας ιστορίας: εισροή γνώσεων και κοινωνικών σχέσεων, επεξεργασία, εκροή γεγονότων και σχέσεων. Πώς όμως και γιατί, από ποιους διατυπώθηκε η επιθυμία κατασκευής ενός βλήματος που θα είναι όσο γίνεται περισότερο εξοντωτικό και καταστροφικό; Ποιες ήταν οι συνέπειες (κοινωνικές, στρατιωτικές και πολιτικές) της εκπλήρωσης αυτής της επιθυμίας; Με αυτά τα ζητήματα θα καταπιαστούμε σήμερα, 78 χρόνια μετά τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι (6 και 9 Αυγούστου 1945) .

Continue reading →