σκέψεις στα έγκατα της γης (1)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΤΑΝ επισκέπτομαι την Αθήνα, περνάω από το Δίπορτο, μια υπόγα με καλό φαγητό και καλή ρετσίνα, πίσω από τη Βαρβάκειο, στην οδό Θεάτρου· από ένα μπιστρό, απέναντι από τη πύλη του Αδριανού, χωμένο σε ένα στενάκι· και κατεβαίνω στα έγκατα της γης, στο Μοναστηράκι. Κατεβαίνω μια μεγάλη κυλιόμενη σκάλα, μετά άλλη μία, εξίσου μεγάλη, και μετά μια τρίτη, μικρότερη. Θα πρέπει να βρίσκομαι πάνω από 50 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της πόλης.

ΦΟΒΑΜΑΙ κάθε φορά που κατεβαίνω. Έχω την εντύπωση ότι μπαίνω σε τάφο, ότι κατεβαίνω στον Άδη. Είναι μια εμπειρία θανάτου – το μετρό είναι μια αναβίωση, κατά κάποιο τρόπο, των Ελευσίνιων μυστηρίων. Θα βγω ζωντανός; Αν κοπεί το ρεύμα, αν γίνει σεισμός κι εγκλωβιστώ εκεί μέσα, στα έγκατα της γης; Αν ήμουν ποντικός ή σκουλήκι, θα τη έβγαζα καθαρή – αλλά δεν είμαι, είμαι άνθρωπος. Είμαι άνθρωπος όμως εκεί κάτω στα έγκατα της γης; Αυτό το ερώτημα διατυπώνω εκεί στα έγκατα της γης, αυτή τη σκέψη κάνω – κι άλλες πολλές.

Continue reading →

γιατί μας αρέσει να βλέπουμε πορνό; αυτός που βλέπει πορνό είναι άνθρωπος ή cyborg;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΜΑΣ αρέσει να βλέπουμε τους άλλους να . . ., πώς να το πω κομψά, αφού αποκλείσω την απαίσια έκφραση ‘κάνω έρωτα’; Να συνευρίσκονται ερωτικά, να γαμιούνται; Αισθάνομαι ότι και οι δύο αυτές επιλογές μου είναι ανεπαρκείς – θα διατηρήσω το γαμιούνται. Όταν λέω να βλέπουμε εννοώ να βλέπουμε όχι αληθινούς, όχι πραγματικούς αλλά, για να σκεφτούμε και να μιλήσουμε νιτσεϊκώς, ζωντανούς ανθρώπους, ζωντανά, ζεστά κορμιά – όχι εικόνες. Θα έρθουμε και στις εικόνες- οι οποίες είναι και αληθινές και πραγματικές.

ΕΑΝ μας αρέσει, γιατί; Μας αρέσει, φίλες και φίλοι, μας αρέσει πολύ. Ο Λέβι Στρος στους Θλιβερούς Τροπικούς διηγείται ότι σε μια φυλή τροφοσυλλεκτών της Βραζιλίας τα ζευγάρια που ήθελαν να γαμηθούν απομακρύνονταν λίγα μέτρα από τον καταυλισμό κι εκεί έβγαζαν τα μάτια τους – αυτή αν είναι απαίσια, τσομπαναραίικης καταγωγής έκφραση – η σεμνοτυφία της Ιλιάδας και της Οδύσσειας μας το επιβεβαιώνει με τον καλύτερο τρόπο. Αμέσως τα παιδιά έτρεχαν πίσω από τους θάμνους για να δουν – μιμούμενα κινήσεις, γελώντας και σχολιάζοντας. Το περιστατικό αυτό συμπυκνώνει, συνοψίζει μια πρακτική που ήταν κοινή σε όλους τους πολιτισμούς για πολλές δεκάδες, εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Τα παιδιά εξοικειώνονταν με το γαμήσι και επιπλέον μάθαιναν.

Continue reading →

το μουνί το λένε Γιώτα και τον πούτσο Παναγιώτα: καρναβάλι και κομμουνισμός

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ το καρναβάλι είναι ημέρα ελευθερίας, κι αν αυτή τη μέρα εκείνο που ακούγεται πιο καθαρά είναι το λαϊκό γέλιο, το γέλιο του πλήθους, το καρναβάλι είναι μια επικίνδυνη και γόνιμη μέρα, είναι μια μέρα κομμουνισμού, είναι μια κομμουνιστικότητα. Όποιος, όποια ψάχνει να βρει κομμουνιστικότητες, να τις ζήσει και να τις μελετήσει, όχι μόνο δεν θα προσπεράσει το καρναβάλι σφυρίζοντας αδιάφορα αλλά θα κοντοσταθεί, κι αν έχει μάτια, αφτιά, χέρια, στόμα και μύτη ανοιχτά κι ελεύθερα, σκέψη ανοιχτή και ελεύθερη, θα πάρει πολλή δουλειά για το σπίτι.

ΤΟ καρναβάλι είναι η μόνη διαδήλωση που δέχομαι – είναι διαδήλωση, με όλη τη σημασία της λέξης. Εάν επρόκειτο να δεχτώ άλλη διαδήλωση, θα τη δεχόμουν μόνο εάν ήταν καρναβαλική. Εάν κάποτε δεν θα υπάρχει καρναβάλι πάνω στη Γη, αυτό θα είναι ένδειξη απύθμενης κατάπτωσης του ανθρωπίνου γένους – το καρναβάλι είναι μία από τις κορωνίδες του ανθρώπινου πολιτισμού. Θα δούμε σήμερα τι διαδηλώνεται, τι εκφράζεται συλλογικά τη μέρα του καρναβαλιού.

Continue reading →

η ηδονή του Κυρίου: η κάμψη της βούλησης του αντιπάλου (> Υποτελής)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η δυτική γραμματεία, λογοτεχνία και φιλοσοφία κυρίως, καταγράφει μια διπλή αμφιθυμία του Κυρίου προς τους Υποτελείς. Η πρώτη: θα ήθελε και να υπάρχουν και να μην υπάρχουν. Θα ήθελε να υπάρχουν διότι χωρίς αυτούς θα φάει τ’ αρχίδια του και θα ψοφήσει μέσα στη βρόμα· θα ήθελε να μην υπάρχουν διότι η εξάρτησή του από αυτούς τον ενοχλεί, τον εξοργίζει. Η δεύτερη: θα ήθελε να υπάρχουν όπως είναι αλλά θα ήθελε και να υπάρχουν αλλιώς, να είναι άλλοι. Θα ήθελε να είναι άλλοι, θα ήθελε να είναι υπάκουοι, αφοσιωμένοι, πιστοί· εάν ήταν όμως όπως τους θέλει, θα υπήρχε ένα μεγάλο πρόβλημα. Με αυτό το ζήτημα θα ασχοληθούμε σήμερα.

Continue reading →

ο Κύριος είναι γενναίος· Εκφοβιστική Τέχνη

φίλες και φίλοι, καλή σας μέσα

ΟΤΑΝ φοβόμαστε, όταν φοβόμαστε γιατί μας εκφοβίζουν άλλοι όχι η φύση, και είμαστε και δεν είμαστε άνθρωποι· ο Θεός και υπάρχει και δεν υπάρχει· ο Κένταυρος και υπάρχει και δεν υπάρχει. Πιθανόν αυτός ο τρόπος σκέψης να μας ξενίζει, να μας εκπλήσσει, να προκαλεί απορίες. Βρίσκεται στον αντίποδα ενός άλλου τρόπου σκέψης, ο πυρήνας του οποίου είναι η αναπαραγωγή, η διαιώνιση, η ενίσχυση της ταυτότητας, της μονοδιάστατης μονομέρειας, ο περιορισμός, η συρρίκνωση της πραγματικότητας, η επιβολή της ένδειας και της σπάνης, ο εξοβελισμός της έκπληξης – δεν είναι ο εμπλουτισμός, η επισήμανση εναλλακτικών εκδοχών, δεν είναι η διεύρυνση του ψυχικού, διανοητικού, συναισθηματικού και κοινωνικού ορίζοντα, η διεύρυνση της συνείδησης, η ενίσχυση της επινόησης και της δημιουργίας.

ΕΧΟΥΜΕ μάθει να σκεφτόμαστε ως εξής: το Α είναι Α και δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο (Αριστοτέλης). Αυτός ο τρόπος σκέψης δεν μπορεί να διανοηθεί ότι το Α είναι Α αλλά μπορεί και να είναι και κάτι άλλο από το Α – να είναι Α+ή Β· δεν μπορεί να διανοηθεί ότι το Α μπορεί να υπάρχει αλλά μπορεί και να μην υπάρχει. Και είμαστε βέβαιοι ότι αυτός ο τρόπος σκέψης (Α=Α) είναι ανθρώπινος, καθαρά ανθρώπινος, ότι είναι ο μοναδικός επειδή είναι φυσικός. Αυτός ο ίδιος ο τρόπος σκέψης δεν μας επιτρέπει να εικάσουμε, δεν μας επιτρέπει να τολμήσουμε να σκεφτούμε ότι είναι ένας τρόπος σκέψης που εμφανίστηκε κάποια στιγμή στην ιστορία, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και προϋποθέσεις, ότι κάποιοι άνθρωποι, κάποιοι συγκεκριμένοι άνθρωποι ήταν αυτοί που τον επινόησαν, τον επέβαλαν. Το ότι υπάρχει μέχρι σήμερα και θα υπάρχει για πολύ ακόμα, αν και οι ρωγμές του τον καθιστούν ετοιμόρροπο, είναι γιατί αυτός ο τρόπος σκέψης είναι ένα πολύ αποδοτικό εργαλείο, ένα πολύ αποτελεσματικό μέσο, ένα πολύ τρομακτικό όπλο αναπαραγωγής, διαιώνισης και ενίσχυσης της Κυριαρχίας. Διότι αυτοί που πρώτοι τον επινόησαν, τον επέβαλαν και τον διέδωσαν ήταν Κύριοι, ήταν οι γαιοκτήμονες δουλοκτήτες στην αρχαία Ελλάδα, πολλοί εκ των οποίων ήταν φιλόσοφοι, ποιητές, ιστορικοί, δραματουργοί.

ΑΣ εξετάσουμε, πολύ σύντομα, πριν καταπιαστούμε με το σημερινό μας θέμα, τη λέξη γενναίος. Ποιος είναι γενναίος; Για ποια γέννα πρόκειται; Ποια ήταν η αρχική σημασία του επιθέτου, ποια η σημασιολογική του εξέλιξη;

Continue reading →

λαϊκατζής (τα εβρά) ή Μπαμπινιώτης (τα ευρώ); euro: το ευρώ, το ευρό, το γιούρο, το έουρο, η ευρώ ή το εβρό; ( αυγό ή αβγό;)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ είναι λίγοι και λίγες αυτοί και αυτές που απορούν ή ενοχλούνται που γράφω το εβρό και το κλίνω ως ουδέτερο (του εβρού – τα εβρά, των εβρών) και δεν ακολουθώ την ορθογραφία το ευρώ και δεν το εκλαμβάνω ως άκλιτο (του ευρώ, τα ευρώ, των ευρώ). Σε πρόσφατο σχόλιο ο φίλος Ιωάννης Τζανάκος (δεν έχουμε φάει και πιει μαζί – ακόμα) με υπενθύμισε ότι κάποιοι από κάποιο λακανικοκαταστασιακό μπλογκ, δεν θυμάμαι ποιο ακριβώς είναι (αθέμιτα;) θεωρούν ότι γράφω εβρό για να υπαινιχθώ ότι είναι κατασκεύασμα των Εβραίων, άρα είμαι αντισημίτης. Δεν είναι οι μόνοι που πασχίζουν να βρουν κάποιο παραπάτημα, όπως νομίζουν, για να μου τη πέσουν. Και πάντα βρίσκουν! Κι όταν βρίσκουν, είμαι αναγκασμένος να αντιμετωπίσω την ανθρώπινη βλακεία, η οποία όχι μόνο είναι ακαταμάχητη αλλά και επικίνδυνη – ο βλάκας είναι μια ζωντανή βόμβα, αλίμονο σε όποιους και όποιες είναι εκεί κοντά.

ΘΑ νομίζετε ότι η γραφή το εβρό είναι μια υπερβολή, προς την οποία έχω μια κλίση, καθώς με γοητεύει, ή μια πρόκληση, η οποία επίσης με γοητεύει. Ναι, η γραφή είναι υπερβολική και προκλητική, το παραδέχομαι και θα εξηγήσω γιατί την δέχομαι- θεωρώ ότι η σωστή γραφή είναι το ευρό, του ευρού – τα ευρά, των ευρών. Αλλά, φίλες και φίλοι, η γραφή το εβρό είναι αποτέλεσμα και σκέψης και επιχειρημάτων και ήρθε η ώρα να τα παραθέσω.

ΟΙ αμφιβολίες μου και οι σκέψεις μου γύρω από την ορθογραφία και την κλίση του ονόματος του νομίσματος άρχισαν όταν μια μέρα, λίγους μήνες μετά την υιοθέτηση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, ένας λαϊκατζής μου είπε: δόσμου 2 εβρά και φύγε. Άκουσα εβρά όχι ευρά.

Continue reading →

συλλογή Ma της Πύλου: ενδείξεις ένδειας, ανυπακοής ή ένδειας και ανυπακοής;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΤΑΝ διατυπώνουμε μια υπόθεση, καλή ώρα για την κατάρρευση του μυκηναϊκού πολιτισμού, δεν την διατυπώνουμε βασιζόμενοι στη φαντασία, στη διαίσθηση ή στην επιθυμία μας αλλά στα στοιχεία που διαθέτουμε. Σήμερα θα μελετήσουμε αδρομερώς τις πινακίδες της συλλογής Ma της Πύλου και λεπτομερειακά μία από αυτές, την Ma 123.

Η συλλογή Ma αποτελείται από 18 πινακίδες. Το κύριο χαρακτηριστικό της συλλογής είναι η παρουσία σε όλες τις πινακίδες έξι ιδεογραμμάτων, που το κάθε ένα από αυτά δηλώνει κάποιο παραγόμενο προϊόν, δεν ξέρουμε όμως ή δεν είμαστε βέβαιοι ποιο είναι αυτό. Από τα προϊόντα αυτά, τρία υπολογίζονται σε τεμάχια και τρία σε βάρος. Είναι προϊόντα που καταβάλλονται από οικισμούς, από κοινότητες ως φόρος σε είδος στα ανάκτορα. Αυτός που τα καταβάλλει δεν είναι πρόσωπα αλλά οικισμός – έχουμε δηλαδή επιβολή φόρου σε είδος σε κοινότητα, κατά συνέπεια, κοινοτική, συλλογική καταβολή του φόρου. Οι πινακίδες της συλλογής μας πληροφορούν με σαφήνεια ότι αυτοί που συνεισφέρουν στην συγκέντρωση του φόρου που πρέπει να καταβληθεί δεν είναι πρόσωπα αλλά άλλες, μικρότερες ομάδες, συλλογικότητες. Θα εξετάσουμε πρώτα τη δομή των κειμένων των πινακίδων για να αποκτήσουμε μια γενική πρώτη εικόνα.

Continue reading →

οι τρεις θεωρίες για την κατάρρευση του μυκηναϊκού πολιτισμού

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ γιατί και πως κατέρρευσε ο μυκηναϊκός πολιτισμός παραμένει μυστήριο, και θα παραμένει για πολύ ακόμα ή και για πάντα: δεν υπάρχει και πιθανόν να μην υπάρξει μια γενικά, από κοινού αποδεκτή θεωρία – εννοώ υπόθεση, εικασία. Η δυσχέρεια που αντιμετωπίζουμε δεν εξηγείται μόνο με την έλλειψη στοιχείων αλλά και με τον τρόπο που ερμηνεύουμε αυτά που διαθέτουμε: τα υλικά κατάλοιπα (αρχαιολογία), τα αρχεία των μυκηναϊκων διοικητικών κέντρων (πήλινες πινακίδες) και η προφορική παράδοση (ηρωική ποίηση και μυθολογία/θρησκεία).

ΟΤΑΝ λέμε κατάρρευση εννοούμε την αδυναμία ενός πολιτισμού να αναπαραχθεί με τον τρόπο που αναπαράγονταν. Η κατάρρευση μπορεί να είναι σταδιακή ή σχετικά αιφνίδια, βίαιη ή μη. Δεν είμαστε και πολύ βέβαιοι ποια από αυτά τα ενδεχόμενα ισχύουν αλλά τα διαθέσιμα στοιχεία μας ωθούν να υποστηρίξουμε ότι η κατάρρευση του μυκηναϊκού πολιτισμού ήταν βίαιη και μικρής διάρκειας – μετά άρχισε μια μακράς διάρκειας αποσύνθεση και μια επίσης μακράς διάρκειας μεταβατική περίοδος, κατά την οποία εμφανίσθηκαν τα πρώτα σπέρματα ενός νέου πολιτισμού. Για να κατανοήσουμε την κατάρρευση του μυκηναϊκού πολιτισμού θα πρέπει να σχηματίσουμε μια ευκρινή εικόνα του βασικού του χαρακτηριστικού, του τρόπου δηλαδή με τον οποίο αναπαράγονταν. Φως στην κατανόηση της κατάρρευσης θα ρίξει και ο πολιτισμός που ακολούθησε· θα είναι όμως αμυδρό μιας και για αυτόν τον πολιτισμό δεν υπάρχει μια γενικά αποδεκτή υπόθεση.

Continue reading →

25% ανεργία στη Γερμανία, μπορούμε να το φανταστούμε;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΧΑΙΡΟΜΑΙ που τους τελευταίους μήνες συνομήλικοί μου και μεγαλύτερης ηλικίας άνδρες και γυναίκες ανακαλύπτουν την Κακιά Σχολή· μου δίνεται η ευκαιρία να θυμηθώ ότι το 1969, όταν μεταναστεύσαμε στην Αθήνα, στα αστικά λεωφορεία κάπνιζαν οι επιβάτες, ακόμα και τον χειμώνα, με τα παράθυρα κλειστά – ήταν φρίκη, πυκνή ομίχλη καπνού νικοτίνης, ήμουν έντεκα χρονών! Το θυμάστε; Θυμάστε που όταν θέλαμε να πιούμε νερό πηγαίναμε σε όποιο καφενείο βρίσκαμε μπροστά μας, ζητάγαμε ένα ποτήρι νερό και μας έδιναν, το θυμάστε; Στις επαρχιακές πόλεις μάλιστα υπήρχε ένας μεγάλος δίσκος πάνω στον πάγκο του καφενείου με πολλά ποτήρια γεμάτα, έπινες ένα χωρίς να ρωτήσεις, και δύο αν δίψαγες πολύ, το άφηνες και έφευγες. Σήμερα, αν θες να πιεις νερό, θα το αγοράσεις. Το νερό έγινε εμπόρευμα.

ΟΛΑ, τα πάντα στις καπιταλιστικές κοινωνίες γίνονται εμπορεύματα. Στη Νέα Υόρκη υπήρχε ένα εμπόρευμα που το έλεγαν nothing box, ένα κουτάκι άδειο που δεν είχε καμιά απολύτως χρήση, το αγόραζες για να το αγοράζεις – εμπόρευμα για το εμπόρευμα, όπως λέμε τέχνη για την τέχνη. Έρχεται όμως κάποια στιγμή που δεν υπάρχει κάτι που να μην έχει εμπορευματοποιηθεί, εκτός κι αν επινοούνται κάποια λίγα εμπορεύματα που είναι όμως απλά βελτιωμένες εκδοχές άλλων υπαρκτών εμπορευμάτων (κινητά με mobil internet, tablets, κτλ). Όταν η εμπορευματοποίηση αναπόφευκτα σταματήσει σε μια κοινωνία, τότε παύει να επεκτείνεται εσωτερικά ο καπιταλισμός και ακολουθεί αναπόφευκτα η στασιμότητα και μετά, και πάλι αναπόφευκτα, η συρρίκνωση, με την αποεμπορευματοποίηση να είναι μία από τις συνέπειές της και μία από τις ορατές εκφάνσεις της.

ΑΠΟ τότε που εμφανίστηκε, ας πούμε πριν 4 αιώνες, μέχρι το 1975 ο καπιταλισμός επεκτείνονταν με ορμή, τα πάντα γίνονταν εμπορεύματα. Για 30 ολόκληρα χρόνια, από το 1945 μέχρι το 1975, ο ρυθμός ανάπτυξης (επέκτασης) του παγκόσμιου καπιταλισμού ήταν 5% κάθε χρόνο! Παρόμοια περίοδος δυναμικής επέκτασης, εμπορευματοποίησης, ουδέποτε υπήρξε καθ΄όλη τη διάρκεια του καπιταλισμού! Από το 1975 όμως ο ρυθμός επέκτασης του καπιταλισμού μειώνεται συνεχώς – κατά την προσεχή πενταετία θα αγγίξουμε τη στασιμότητα, η οποία θα διαρκέσει κάποιες δεκαετίες, αλλά μπορεί να είναι και συντομότερη, και ακολούθως θα εισέλθουμε στη φάση της συρρίκνωσης. Εάν εξελιχθούν έτσι τα πράγματα, θα υπάρξει μια συνέπεια, που είναι ο εφιάλτης του Κυρίου καπιταλιστή: η ανεργία!

Continue reading →

πως μπορούμε να νικήσουμε: ανεργία, απεργία και εμμενής κομμουνισμός (1)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΙΜΑΙ άνεργος (οικοδόμος) πάνω από τέσσερα χρόνια, πάνω από τρία η γυναίκα μου η Τασούλα. Η ανεργία και η βεβαιότητα ότι δεν πρόκειται να ξαναβρούμε δουλείά στην Αλεξανδρούπολη, όπου ζούσαμε, μας ανάγκασε να μετακομίσουμε σε χωριό, στην Καστανούσα, μεταξύ των λιμνών Δοϊράνης και Κερκίνης, στους πρόποδες του Μπέλες. Εδώ δεν έχουμε ενοίκιο, κόβουμε ξύλα από το δάσος για να ζεσταθούμε και να μαγειρέψουμε, ψήνουμε και μαγειρεύουμε στον ξυλόφουρνο, παράγουμε ένα πολύ μεγάλο μέρος της τροφής μας, φίλοι και φίλες έρχονται φορτωμένoι τσάντες με τρόφιμα που δεν μπορούμε να παράγουμε και φεύγουν με τις ίδιες τσάντες γεμάτες τρόφιμα που παράγουμε, κάποιες ψιλουδουλείτσες προκύπτουν, κάποιες μικρές οικονομικές βοήθειες μας έρχονται από φίλους, φίλες και συγγενείς, επιβιώνουμε και ζούμε όπως μπορούμε, με ό,τι έχουμε. Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε με αυτόν τον τρόπο και μάλλον θα συνεχίσουμε. Αλλά τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται.

ΔΕΝ σκέφτομαι μόνο εμάς, σκέφτομαι τα παιδιά μας, τα δικά μας και τα ξένα (αν μπορούμε να θεωρήσουμε τα άλλα παιδιά ξένα!), σκέφτομαι όλους τους ανέργους και καταλαβαίνω το δράμα τους γιατί το ζω, το ζούμε εδώ πέρα στην Καστανούσα. Δεν σκέφτομαι μόνο τους ανέργους στην Ελλάδα αλλά τους ανέργους σε όλο τον κόσμο. Στην Ολλανδία αντιμετώπισαν την ανεργία με την εφαρμογή της μερικής εργασίας (τετράωρης – 51% αυτή τη στιγμή!), στη Γερμανία την αντιμετωπίζουν με μεγάλα επιδόματα, 1000 εβρά το μήνα, αν δεν κάνω λάθος, για τρία χρόνια, και μετά βλέπουμε, αλλά αυτές τις λύσεις τις προκρίνουν ανεπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες με μεγάλη κερδοφορία. Τί θα κάνουν αν αύριο, μεθαύριο αυτή η κερδοφορία πάρει την κατηφόρα;

ΠΟΛΛΟΙ άνεργοι και άνεργες στις πόλεις και στα χωριά αντιμετωπίζουν την ανεργία με την οικονομική στήριξη φίλων και συγγενών αλλά αυτή δεν είναι λύση – οι δυνατότητες των συγγενών, και των γειτόνων συχνά, δεν είναι μεγάλες και οι γέροι συνταξιούχοι πεθαίνουν ή θα πεθάνουν μέσα στα επόμενα 10-15 χρόνια. Κάποιοι μεταναστεύουν μόνιμα ή προσωρινά σε χώρες της Ευρώπης ή αλλού. Το ότι με αυτούς τους τρόπους αντιμετωπίζεται σήμερα η ανεργία στην ελληνική κοινωνία δεν σημαίνει ότι θα μπορούμε να την αντιμετωπίζουμε και στο απώτερο μέλλον.

Continue reading →