φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Η κατανόηση ενός πολέμου, η επισήμανση δηλαδή των σκοπών των εμπόλεμων στρατοπέδων και του ιστορικού πλαισίου μέσα στο οποίο αυτός διεξάγεται, είναι μια δυσχερής, απαιτητική διανοητική εργασία. Η διαπίστωση αυτή δεν ισχύει μόνο για το παρόν αλλά και για το παρελθόν, η απόσταση από το οποίο θα βοηθούσε το έργο των ιστορικών. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Πελοποννησιακός πόλεμος μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης στα τέλη του 5ου π. Χ. αιώνα – οι διαμάχες μεταξύ των ιστορικών δεν έχουν παύσει και δεν παύσουν.
ΥΠΑΡΧΟΥΝ δύο τρόποι να κατανοήσουμε έναν πόλεμο. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον πρώτο τρόπο ως μια προσέγγιση που είναι γνωστή ως αστυνομική αντίληψη της ιστορίας. Σύμφωνα με αυτήν η εστίαση γίνεται στα πρόσωπα και στις επιδιώξεις τους, τις φιλοδοξίες τους. Ο πόλεμος γίνεται μόνο επειδή τον θέλει κάποιος – εάν δεν υπήρχε ο Περικλής, δεν θα γινόταν ο Πελοποννησιακός πόλεμος· εάν δεν υπήρχε ο Χίτλερ, ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος δεν θα γινόταν. Είμαστε όμως βέβαιοι ότι οι προαναφερθέντες πόλεμοι θα γίνονταν ακόμα κι αν δεν υπήρχαν αυτά τα πρόσωπα. Ο δεύτερος τρόπος ερευνά την ευρύτερη οικονομική, κοινωνική, πολιτική και στρατιωτική συγκυρία και επιχειρεί να εντοπίσει τις σχέσεις του διεξαγόμενου πολέμου με αυτή τη συγκυρία, την οποία και τροποποιεί στη συνέχεια. Ο τρόπος αυτός δεν αρνείται την ιδιαίτεση συμβολή κάποιων πρωταγωνιστών, δεν παύει όμως να δέχεται ότι ακόμη και η σκέψη και η δράση των ιδιοφυών πολιτικών περιορίζονται από παράγοντες που δεν μπορούν να ελέγξουν, να υπερβούν. Η σκέψη και η δράση των αντιπάλων, το απρόβλεπτο και η τύχη είναι κάποιοι από αυτούς.