“πώς να εξοντώσουμε τον πλεονάζοντα πληθυσμό, με πόλεμο ή με την κλιματική αλλαγή;”

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ μοτίβο της εξόντωσης του πλεονάζοντος πληθυσμού μετά από απόφαση του κυρίαρχου, του ισχυρότερου επουράνιου θεού (του ισχυρού επίγειου Κυρίου, δηλαδή), και της επιβίωσης του ανθρωπίνου είδους, που αναδεικνύεται ανίκητο, έλκει την καταγωγή του στην ακκαδική εκδοχή του  σουμεριακού Έπους του Γκιλγμαμές. Θα το συναντήσουμε και σε άλλα βαβυλωνιακά και ασσυριακά κείμενα, καθώς και στη Βίβλο και στην αρχαία ελληνική επική ποίηση. Η τελευταία του εμφάνιση θα γίνει στις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου (Α 163-312). Σήμερα θα ασχοληθούμε με το ζήτημα της εξόντωσης του πλεονάζοντος και άχρηστου και επικίνδυνου πληθυσμού, μελετώντας αυτά τα κείμενα. Πρόκειται για μια συντομευμένη και επικαιροποιημένη μορφή του 23ου κεφαλαίου του βιβλίου, ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΓΡΙΦΟΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Για να μην επαναλαμβάνομαι: τα κείμενα των αγροτικών κρατών της δυτικής Ασίας – συνειδητά δεν χρησιμοποιώ τους όρους Εγγύς και Μέση Ανατολή, Ανατολία και Εύφορη Ημισέληνο κοκ.  – έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά από το πρωτότυπο και είναι δημοσιευμένα στο ΑΝΕΤ και εκεί θα παραπέμπω (Ancient Near Eastern Textes, Relating to the Old Testament, ed. James B. Pritchard, τρίτη έκδοση, 1969, Πρίνστον, Νιου Τζέρσεϊ ). Ας δούμε όμως πρώτα ποιος είναι ο πλεονάζων, ο άχρηστος και ο επικίνδυνος πληθυσμός. Σε ποιες κοινωνίες απαντάται;

Continue reading

η φωλιά, ο καταυλισμός, το χωριό, η πόλη

                                                       ΔΕΚΑΤΟ ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

 

                  η φωλιά, ο καταυλισμός, το χωριό, η πόλη

 

Θα είχα τη φωλιά μου λερωμένη, εάν παρέλειπα να σας αφηγηθώ την ιστορία της συμβίωσης των προανθρώπων και των ανθρώπων. Θα αρχίσω από τότε, πριν έξι εκατομμύρια χρόνια,  που ήμασταν μεταξύ των ζώων που ζούσαν χωρίς φωλιά και αφού αφηγηθώ πώς βρεθήκαμε να ζούμε σε ολιγομελείς ομάδες και σε καταυλισμούς, πώς χτίσαμε κατοικίες και χωριά, πώς εμφανίστηκαν οι πόλεις, και αφού περιγράψω και προσπεράσω το παρόν,  δηλαδή τα πολλά και οξυμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πόλεις και τον μετασχηματισμό τους σε φυλακή, θα φτάσω  στην κομβική εικοσαετία 2050-2070 –  σε μία από τις κρισιμότερες εικοσαετίες της ιστορίας του ανθρώπινου είδους, τότε που, όπως προβλέπω, πολλές πόλεις θα εγκαταλειφθούν αιφνίδια, μέσα σε λίγες μέρες,  και μαζικά. Εάν ζω, το 2050 θα είμαι ενενήντα ετών, και εσείς,  φίλη αναγνώστρια και φίλε αναγνώστη, που είστε τριάντα ετών, το 2050 θα είστε πενήντα πέντε ετών και το 2070 εβδομήντυα πέντε ετών. Σας εύχομαι ολόψυχα να ζήσετε  να τη ζήσετε αυτή την εικοσαετία.

Continue reading

έρωτας: κοινωνική αντικοινωνικότητα ή αντικοινωνική κοινωνικότητα;

“εγώ κι εσύ, εσύ κι εγώ, μόνοι πάνω στη γη, μόνοι πάνω στη γη”

(στίχος από έντεχνο τραγούδι – Βαγγέλης Γερμανός)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΝ δεν κάνω λάθος, και νομίζω ότι δεν κάνω, μόνο οι άνθρωποι ερωτεύονται, κανένα άλλο ζώο. Ένα ζευγάρωμα που διαρκεί καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής δεν είναι έρωτας –  τα περιστέρια δεν είναι μια ζωή μαζί επειδή είναι ερωτευμένα, ο έρωτας έχει μικρή χρονική διάρκεια. Ούτε η μονογαμία έχει κάποια σχέση με τον έρωτα. Είναι ένα ακόμα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα του ανθρώπου, ένα από τα πολλά. Η διαπίστωση ότι μόνο οι άνθρωποι ερωτεύονται, μας ωθεί να αναρωτηθούμε εάν ερωτεύονταν και τα προηγούμενα είδη: ερωτεύονταν οι homines erecti, οι homines habiles, τα είδη που προηγήθηκαν αυτών; Δεν το γνωρίζουμε και δεν υπάρχει τρόπος για να το μάθουμε.  Ας κάνουμε όμως μια απόπειρα, ποιος ξέρει, κάτι μπορεί να σκεφτούμε και να μάθουμε. Θα προτείνω μια θεωρία, μια υπόθεση δηλαδή, για να τη σκεφτούμε, να την ελέγξουμε.

ΠΡΟΤΕΙΝΩ να εξετάσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η οποία είναι πολύ παράξενη! Γιατί; Γιατί είναι μια σύνθεση αντιθετικών και αντιφατικών στοιχείων, τα οποία δεν είναι δυνατόν να αρθούν μέσω της σύνθεσης. Το πρώτο χαρακτηριστικό είναι η μικρή του διάρκεια –  δεν ξεπερνά ποτέ τους δεκαοχτώ μήνες, το πολύ. Μετά, κι αυτό είναι το δεύτερο χαρακτηριστικό, ή χάνεται τελείως ή μετεξελίσσεται σε κάτι άλλο –  σε αγάπη, φιλία, οικογένεια και γέννηση παιδιών. Υπάρχουν όμως κι άλλα ενδεχόμενα: ο φόνος ή το φάγωμα του άλλου/της άλλης –  αυτό είναι το τρίτο χαρακτηριστικό. Πριν δυο τρεις δεκαετίες ένας γιαπωνέζος φοιτητής στο Παρίσι είχε σκοτώσει τον έρωτά του, την είχε κομματιάσει, την είχε βάλει στην καταψυξη και την έτρωγε σιγά σιγά. Αν θυμάμαι καλά, βρέθηκε το μισό κορμί της. Γνωρίζουμε γιατί γίνεται ο φόνος ή το φάγωμα: για να μην φύγει ποτέ, για να είναι πάντα μαζί μας!

Continue reading

όταν θα πεθαίνουμε πριν τα 65, δεν θα υπάρχουν γηρατειά, γέροι και γριές

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΡΙΝ καταπιαστώ με το σημερινό θέμα, θα ήθελα να στρέψουμε το βλέμμα μας σε ένα φαινόμενο το οποίο σχετίζεται άμεσα με την προσεχή εξάλειψη των γηρατειών. ΘΑ γνωρίζετε ότι αυξάνεται δραματικά σε όλες τις κοινωνίες της υφηλίου, πολύ περισσότερο στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες,  ο αριθμός των ανθρώπων, και μάλιστα των παιδιών, που πάσχουν από μυωπία. Είναι βέβαιο, βεβαιότατο, ότι η τάση αυτή θα επιταχυνθεί τις προσεχείς δύο, τρεις δεκαετίες, με αποτέλεσμα η πλειονότητα των ανθρώπων να είναι μύωπες –  και πολλοί να τυφλωθούν μερικώς.  Η μυωπία είναι μια σιωπηλή επιδημία: οδεύουμε ολοταχώς προς της τύφλα μας, προς τη συλλογική τυφλαμάρα μας. Η μυωπία ή η μερική τύφλωση, θα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του homo decedens, του ανθρώπου που αποχωρεί. Είναι βέβαιο ότι ο αριθμός αύξησης της εμφάνισης μυωπίας θα επιταχυνθεί  διότι οι συνθήκες που προκαλούν τη μυωπία όχι μόνο παραμένουν αμετάβλητες αλλά και επιδεινώνονται. Με την επιταχυνόμενη αύξηση της επέκτασης της μυωπίας θα επιταχυνθεί και η αύξηση των κερδών της βιομηχανίας της μυωπίας: γυαλιά, φακοί επαφής, υγρά, χειρουργικής επεμβάσεις, κολλύρια και άλλα. Η μυωπία συμφέρει: διαιωνίζει και ενισχύει τον καπιταλισμό, όπως άλλωστε κάθε μορφή καταστροφής ανθρωπίνων οργάνων και ικανοτήτων.  Ο homo decedens θα διαιωνίσει την ακατάπαυστη πρωταρχική συσσώρευση.

Continue reading

η Σελήνη και ο Αρης είναι τόποι του Τέλειου: εκεί δεν υπάρχει θάνατος – γι’ αυτό θέλετε να μετοικίσετε εκεί!

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ εξετάσουμε σήμερα τρία ενδεχόμενα που αφορούν όχι μόνο το μέλλον του δυτικού  πολιτισμού και των καπιταλιστικών κοινωνιών του αλλά και το μέλλον του πλανήτη. Θα δούμε δηλαδή αν μας επιτρέπεται ή όχι να αποκλείσουμε τα παρακάτω τρία ενδεχόμενα. Θα ήταν παράλογο να υποστηρίξουμε ότι μια μέρα, δεν ξέρουμε πότε, δεν θα υπάρχει άγρια φύση; Ότι δεν θα υπάρχει χλωρίδα και πανίδα, ούτε στη στεριά ούτε στη θάλασσα,  αλλά μόνο καλλιεργήσιμη γη και εκτρεφόμενα ζώα – θηλαστικά, έντομα, ερπετά και ψάρια; Θα ήταν εξ ίσου παράλογο να εικάσουμε ότι μια μέρα δεν θα υπάρχει καλλιέργεια της γης και εκτροφή ζώων αλλά η τροφή που θα καταναλώνουμε θα είναι συνθετική και θα παράγεται σε μεγάλα χημικά εργοστάσια, σε μεγάλες τροφοβιομηχανίες, όπως παράγονται τα φάρμακα στις μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες; Και ένα τρίτο: θα τα καταφέρουμε και θα φύγουμε από αυτόν τον αφιλόξενο, ανάλγητο, ελαττωματικό πλανήτη και να μετακομίσουμε επιτέλους στον φιλόξενο δορυφόρο μας και στον συγκλονιστικό πλανήτη του θεού του πολέμου;

Η κοινωνική και φυσική πραγματικότητα της εποχής μας μάς παρακινεί να διατυπώσουμε καταφατικές απαντήσεις: η τάση της καταστροφής της άγριας φύσης είναι κάτι παραπάνω από σαφής, η παραγωγή συνθετικής τροφής βρίσκεται μεν στα σπάργανα της αλλά η αντικατάσταση της φυτικής και ζωικής τροφής έχει αρχίσει ήδη με την ευρεία κατανάλωση χημικών συμπληρωμάτων τροφής (βιταμίνες, ιχνοστοιχεία) και θα ολοκληρωθεί με την παραγωγή και ζωικής και φυτικής τροφής, ενώ τα σχέδια για την εγκατάσταση κάποιων λίγων, αρχικά,  και τυχερών ανθρώπων στη Σελήνη και στον Άρη προβάλλονται καθημερινά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στα μέσα δηλαδή της διαιώνισης και της ενίσχυσης της απομάκρυνσης και της εγώτητας. Αναμένεται, προσδοκάται ότι σε λίγα χρόνια, στη δεκαετία του 2030,  αυτοί οι λίγοι και οι τυχεροί  θα ζουν στη Σελήνη ή και στον Άρη.

Continue reading

η συγκρότηση της προανθρώπινης κοινωνίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ  η κοινωνία προϋπήρχε του ανθρώπου, του homo sapiens, τότε ο άνθρωπος είναι δημιούργημα της προανθρώπινης κοινωνίας. Μέσα στα πλαίσια της προανθρώπινης κοινωνίας ο προάνθρωπος έγινε άνθρωπος. Πώς όμως ο προάνθρωπος έγινε άνθρωπος, ποιο ήταν, με άλλα λόγια, το sui generis, το διαφοροποιό γνώρισμα του ανθρώπου; Η γλώσσα, η λεκτική επικοινωνία –  αυτή είναι η γνώμη μου. Ο προάνθρωπος επικοινωνούσε και σκεφτόταν, ασφαλώς, αλλά δεν μιλούσε. Στο σημείο αυτό θα θέσουμε ένα θεμελιώδες ερώτημα, στο οποίο η απάντηση είναι γνωστή και γενικά αποδεκτή, δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία από κανέναν και καμμία: θα μιλούσε ο προάνθρωπος εάν δεν περπατούσε όρθιος, εάν δεν είχε αποκτήσει τη δίποδη βάδιση; Όχι, κατά κανένα τρόπο! Διότι η δίποδη βάδιση, η όρθια στάση επέφερε τις αλλαγές εκείνες (φωνητικά όργανα) που μας επέτρεψαν να παραγάγουμε μια μεγάλη ποικιλία διαφορετικών έναρθρων ήχων, φθόγγων – σύμφωνα και φωνήεντα. Η συσχέτιση ήχου και σημασίας, σημαίνοντος και σημαινομένου, δημιούργησε τις πρώτες λέξεις, ο συνδυασμός και η συνεργασία των λέξεων την πρόταση και ο συνδυασμός των προτάσεων το κείμενο, την έκφραση των συναισθημάτων, την ολοκληρωμένη διατύπωση σκέψεων, την εκτόνωση του άγχους, την επιτέλεση –  πιθανόν και άλλα.

Continue reading

η γένεση του αγροτικού κράτους (1): ο ορισμός του κράτους και τα ερωτήματα που εγείρονται

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΔΩ και μερικές δεκαετίες υπάρχει ένας διεθνής προβληματισμός για τη διαδικασία γένεσης του πρώτου κράτους στη Μεσσοποταμία κατά τη διάρκεια της τέταρτης και τρίτης προ Χριστού χιλιετίας (4000-2000). Δεν υπάρχει, ακόμα, πιθανόν να μην υπάρξει και ποτέ, μια γενικά αποδεκτή θεωρία. Αυτό δεν είναι και πολύ μεγάλο πρόβλημα, κάθε άλλο. Ο καθένας και η καθεμιά μπορεί ελεύθερα να διατυπώσει την αφήγησή του. Διότι, φίλες και φίλοι, μη κοροϊδευόμαστε, περί αφήγησης πρόκειται. Διαθέτουμε κάποιες γραπτές και αρχαιολογικές μαρτυρίες  αλλά τα κενά είναι πολλά και ο μόνος τρόπος να τα γεμίσουμε είναι η φαντασία μας –  δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Ας ξεχάσουμε την αντικειμενικότητα, και γι΄ αυτό το ζήτημα και για πολλά άλλα (ανθρωπογένεση, η γλώσσα, η παραγωγή της τροφής, η πατριαρχία, ο πόλεμος). Οι θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για τη γένεση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας από τη μια και του κράτους από την άλλη είναι πολλές, είναι αδύνατο όμως να αποφύγουν κάποια κοινά στοιχεία. Το πρώτο μεγάλης διάρκειας κράτος εμφανίστηκε στις αγροτικές κοινότητες της νότιας Μεσοποταμίας, προϋποθέτει τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ουδείς και ουδεμία σκέφτηκε να αποσυνδέσει αυτά τα δύο φαινόμενα. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει κράτος μόνιμο και σταθερό, μεγάλης διάρκειας, εάν δεν υπήρχαν αγροτικές κοινότητες –  πρόκειται για βεβαιότητα. Το κράτος όμως δεν εμφανίστηκε σε όλες τις περιοχές όπου υπήρχουν αγροτικές κοινότητες, και όπου και όταν  τελικά συγκροτήθηκε,  οι αγροτικές κοινότητες είχαν μια ιστορία πολλών χιλιετιών. Τι έπρεπε να υπάρχει για να συγκροτηθεί το κράτος; Το κομβικό όμως ερώτημα είναι άλλο: η συγκρότηση του πρώτου κράτους ήταν ένας ομολογημένος, συνειδητός σκοπός, σαφής επιδίωξη κάποιας ομάδας ανθρώπων ή ήταν ένας θεσμός που προέκυψε χωρίς να το επιδιώξουν οι άνθρωποι, ένα μη επδιωκόμενο αποτέλεσμα;

Continue reading

το δένδρο της γνώσης και η δενδρολατρεία

“Η φωτοσύνθεση δεν είναι τίποτα άλλο παρά η κοσμική διεργασία ρευστοποίησης του σύμπαντος, μία από τις χειρονομίες μέσω των οποίων συστήνεται το ρευστό του κόσμου: το στοιχείο που του δίνει πνοή και τον διατηρεί σε μια κατάσταση δυναμικής έντασης.”

Εμανουέλε Κότσια (Η ζωή των φυτών: μια μεταφυσική της κράσης)

” Θα έρθει μια μέρα που μόνο μια θρησκεία θα υπάρχει στον πλανήτη: η δενδρολατρεία. Ή δεν θα υπάρχει τίποτα.”

Αθανάσιος Δρατζίδης

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΙ γιορτάζουμε, τι λατρεύουμε τα Χριστούγεννα; Τη γέννηση του Χριστού ή το χριστουγεννιάτικο δέντρο; Θα αποκλείατε το ενδεχόμενο να λατρεύουμε κάτι αλλά να μην το ξέρουμε  ή να λατρεύουμε κάτι αλλά να μην λατρεύουμε αυτό, να  λατρεύουμε κάτι άλλο; Να υπάρχει μια επιφανειακή, κύρια και κυρίαρχη λατρεία και γιορτή που ο ρόλος της είναι να κρύβει μια άλλη, μια απωθημένη, υποφώσκουσα, παραγκωνισμένη αλλά πανταχού παρούσα και αδύνατον να εξαλειφθεί;

Continue reading

ταχύτητα και παγκόσμια ιστορία (1)

“η ταχύτητα είναι το πεπρωμένο της Δύσης”

Πολ Βιριλιό (Paul Virilio)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ η ταχύτητα είναι το πεπρωμένο της Δύσης, εάν δεν μπορεί να υπάρξει καπιταλισμός και δυτικός πολιτισμός χωρίς την ταχύτητα και την διαρκή αύξησή της, εάν η ταχύτητα καταστρέψει και τον μεν και μαζί με αυτόν και τον δε, να συμβάλει δηλαδή καθοριστικά στην κατάρρευσή τους, τότε  εύλογα θα εγερθεί το κρίσιμο ερώτημα: εάν η παρακμή των κοινωνιών διαδραματίζεται με ρυθμό που καθορίζεται και από τις ταχύτητες που γνωρίζουν και χρησιμοποιούν, μήπως οι δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες καταρρεύσουν με τις ταχύτητες που γνωρίζουν και χρησιμοποιούν, δηλαδή, αιφνίδια και ταχύτατα; Μήπως η αιφνίδια και ταχεία κατάρρευση θα είναι ένα μεγα-ατύχημα, όπως υποστηρίζει ο θεωρητικός της ταχύτητας, ο Βιριλιό, ένα δηλαδή αρνητικό θαύμα, αφού το θαύμα είναι θετικό ατύχημα; 

Continue reading