φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ  η κοινωνία προϋπήρχε του ανθρώπου, του homo sapiens, τότε ο άνθρωπος είναι δημιούργημα της προανθρώπινης κοινωνίας. Μέσα στα πλαίσια της προανθρώπινης κοινωνίας ο προάνθρωπος έγινε άνθρωπος. Πώς όμως ο προάνθρωπος έγινε άνθρωπος, ποιο ήταν, με άλλα λόγια, το sui generis, το διαφοροποιό γνώρισμα του ανθρώπου; Η γλώσσα, η λεκτική επικοινωνία –  αυτή είναι η γνώμη μου. Ο προάνθρωπος επικοινωνούσε και σκεφτόταν, ασφαλώς, αλλά δεν μιλούσε. Στο σημείο αυτό θα θέσουμε ένα θεμελιώδες ερώτημα, στο οποίο η απάντηση είναι γνωστή και γενικά αποδεκτή, δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία από κανέναν και καμμία: θα μιλούσε ο προάνθρωπος εάν δεν περπατούσε όρθιος, εάν δεν είχε αποκτήσει τη δίποδη βάδιση; Όχι, κατά κανένα τρόπο! Διότι η δίποδη βάδιση, η όρθια στάση επέφερε τις αλλαγές εκείνες (φωνητικά όργανα) που μας επέτρεψαν να παραγάγουμε μια μεγάλη ποικιλία διαφορετικών έναρθρων ήχων, φθόγγων – σύμφωνα και φωνήεντα. Η συσχέτιση ήχου και σημασίας, σημαίνοντος και σημαινομένου, δημιούργησε τις πρώτες λέξεις, ο συνδυασμός και η συνεργασία των λέξεων την πρόταση και ο συνδυασμός των προτάσεων το κείμενο, την έκφραση των συναισθημάτων, την ολοκληρωμένη διατύπωση σκέψεων, την εκτόνωση του άγχους, την επιτέλεση –  πιθανόν και άλλα.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΔΩ και μερικές δεκαετίες υπάρχει ένας διεθνής προβληματισμός για τη διαδικασία γένεσης του πρώτου κράτους στη Μεσσοποταμία κατά τη διάρκεια της τέταρτης και τρίτης προ Χριστού χιλιετίας (4000-2000). Δεν υπάρχει, ακόμα, πιθανόν να μην υπάρξει και ποτέ, μια γενικά αποδεκτή θεωρία. Αυτό δεν είναι και πολύ μεγάλο πρόβλημα, κάθε άλλο. Ο καθένας και η καθεμιά μπορεί ελεύθερα να διατυπώσει την αφήγησή του. Διότι, φίλες και φίλοι, μη κοροϊδευόμαστε, περί αφήγησης πρόκειται. Διαθέτουμε κάποιες γραπτές και αρχαιολογικές μαρτυρίες  αλλά τα κενά είναι πολλά και ο μόνος τρόπος να τα γεμίσουμε είναι η φαντασία μας –  δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Ας ξεχάσουμε την αντικειμενικότητα, και γι΄ αυτό το ζήτημα και για πολλά άλλα (ανθρωπογένεση, η γλώσσα, η παραγωγή της τροφής, η πατριαρχία, ο πόλεμος). Οι θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για τη γένεση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας από τη μια και του κράτους από την άλλη είναι πολλές, είναι αδύνατο όμως να αποφύγουν κάποια κοινά στοιχεία. Το πρώτο μεγάλης διάρκειας κράτος εμφανίστηκε στις αγροτικές κοινότητες της νότιας Μεσοποταμίας, προϋποθέτει τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ουδείς και ουδεμία σκέφτηκε να αποσυνδέσει αυτά τα δύο φαινόμενα. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει κράτος μόνιμο και σταθερό, μεγάλης διάρκειας, εάν δεν υπήρχαν αγροτικές κοινότητες –  πρόκειται για βεβαιότητα. Το κράτος όμως δεν εμφανίστηκε σε όλες τις περιοχές όπου υπήρχουν αγροτικές κοινότητες, και όπου και όταν  τελικά συγκροτήθηκε,  οι αγροτικές κοινότητες είχαν μια ιστορία πολλών χιλιετιών. Τι έπρεπε να υπάρχει για να συγκροτηθεί το κράτος; Το κομβικό όμως ερώτημα είναι άλλο: η συγκρότηση του πρώτου κράτους ήταν ένας ομολογημένος, συνειδητός σκοπός, σαφής επιδίωξη κάποιας ομάδας ανθρώπων ή ήταν ένας θεσμός που προέκυψε χωρίς να το επιδιώξουν οι άνθρωποι, ένα μη επδιωκόμενο αποτέλεσμα;

Continue reading →

“Η φωτοσύνθεση δεν είναι τίποτα άλλο παρά η κοσμική διεργασία ρευστοποίησης του σύμπαντος, μία από τις χειρονομίες μέσω των οποίων συστήνεται το ρευστό του κόσμου: το στοιχείο που του δίνει πνοή και τον διατηρεί σε μια κατάσταση δυναμικής έντασης.”

Εμανουέλε Κότσια (Η ζωή των φυτών: μια μεταφυσική της κράσης)

” Θα έρθει μια μέρα που μόνο μια θρησκεία θα υπάρχει στον πλανήτη: η δενδρολατρεία. Ή δεν θα υπάρχει τίποτα.”

Αθανάσιος Δρατζίδης

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΙ γιορτάζουμε, τι λατρεύουμε τα Χριστούγεννα; Τη γέννηση του Χριστού ή το χριστουγεννιάτικο δέντρο; Θα αποκλείατε το ενδεχόμενο να λατρεύουμε κάτι αλλά να μην το ξέρουμε  ή να λατρεύουμε κάτι αλλά να μην λατρεύουμε αυτό, να  λατρεύουμε κάτι άλλο; Να υπάρχει μια επιφανειακή, κύρια και κυρίαρχη λατρεία και γιορτή που ο ρόλος της είναι να κρύβει μια άλλη, μια απωθημένη, υποφώσκουσα, παραγκωνισμένη αλλά πανταχού παρούσα και αδύνατον να εξαλειφθεί;

Continue reading →

“η ταχύτητα είναι το πεπρωμένο της Δύσης”

Πολ Βιριλιό (Paul Virilio)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ η ταχύτητα είναι το πεπρωμένο της Δύσης, εάν δεν μπορεί να υπάρξει καπιταλισμός και δυτικός πολιτισμός χωρίς την ταχύτητα και την διαρκή αύξησή της, εάν η ταχύτητα καταστρέψει και τον μεν και μαζί με αυτόν και τον δε, να συμβάλει δηλαδή καθοριστικά στην κατάρρευσή τους, τότε  εύλογα θα εγερθεί το κρίσιμο ερώτημα: εάν η παρακμή των κοινωνιών διαδραματίζεται με ρυθμό που καθορίζεται και από τις ταχύτητες που γνωρίζουν και χρησιμοποιούν, μήπως οι δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες καταρρεύσουν με τις ταχύτητες που γνωρίζουν και χρησιμοποιούν, δηλαδή, αιφνίδια και ταχύτατα; Μήπως η αιφνίδια και ταχεία κατάρρευση θα είναι ένα μεγα-ατύχημα, όπως υποστηρίζει ο θεωρητικός της ταχύτητας, ο Βιριλιό, ένα δηλαδή αρνητικό θαύμα, αφού το θαύμα είναι θετικό ατύχημα; 

Continue reading →

---

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΓΡΑΨΑ χτες ότι η αναζήτηση (και στο google τώρα πια!) είναι μια κομβικής σημασίας δραστηριότητα, πρακτική του ανθρώπου, δεν θα ήταν μάλιστα υπερβολή να εικάσουμε ότι συνέβαλε καθοριστικά στη ολοκλήρωση της διαδικασίας της ανθρωπογένεσης/κοινωνιογένεσης. Δεν είναι πολλά αυτά προς τα οποία στρέφεται το ενδιαφέρον μας, η αναζήτησή μας: αντικείμενα, άνθρωποι, σχέσεις, ο εαυτός μας, εμπειρίες (απολαύσεις και κινδύνους), γνώσεις, το νόημα της ζωής (μας) –  δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι άλλο, μπορεί και να υπάρχει όμως. Τώρα τελευταία, εδώ και κάνα δύο χρόνια αναζητώ την αναζήτηση, θέλω να μάθω γι΄αυτή τη σύνθετη δραστηριότητα και να σκεφτώ περί αυτής.  Ένα από τα ερωτήματα που διατύπωσε το φιλαράκι μου ο εγκέφαλος είναι η σχέση της γένεσης της γλώσσας, της λεκτικής επικοινωνίας, της ομιλίας,  με την αναζήτηση. Να ποιο είναι το ερώτημα: μήπως η γλώσσα μας βοήθησε στην αναζήτηση; Θα ήμουν πολύ πιο σαφής, εάν πρόσθετα και το ερώτημα: τι αναζητούσαμε, τι είχαμε ανάγκη, τι χρειαζόμασταν και επινοήθηκε η γλώσσα για να μας βοηθήσει να το βρούμε;  Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ 1979 ανακαλύφθηκαν στην κεντρική Κίνα,  στην επαρχία Henan, στη θέση Pingliangtai, τα ερείπια μιας νεολιθικής αγροτικής κοινότητας του 2300 π. Χ. Αυτές τις μέρες δημοσιεύτηκαν κάποια από τα αποτελέσματα των ανασκαφικών ερευνών και τράβηξαν την προσοχή όχι μόνο  αρχαιολόγων και ιστορικών αλλά και πολιτικών φιλοσόφων. Ο Αλέξανδρος Σχισμένος έκανε ένα σχόλιο στο fb, το οποίο παραθέτω για να το σχολιάσω –  περιέχει πολλές ανακρίβειες, υπερβολές και αυθαίρετες ερμηνείες:

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλη σας μέρα

ΣΗΜΕΡΑ, και τις επόμενες δύο μέρες,   θα διαβάσετε τη συντομότερη ιστορία της ανθρωπογένεσης/κοινωνιογένεσης και του ανθρώπινου γένους  που μπορεί να γραφεί, όπως βέβαια εγώ την αντιλαμβάνομαι και την προσλαμβάνω: δεν είναι η ιστορία, είναι μια ιστορία, μη παρεξηγηθούμε, πρωινιάτικα, ακόμα δεν αρχίσαμε. Συντομότερη δεν μπορεί να υπάρξει –  η παράθεση και μόνο των λέξεων (εννοιών) αναπαράσταση, εξάρτηση, αποθήκευση, πάνω στις οποίες θα στηριχτώ, δεν είναι αφήγηση.

ΠΡΙΝ αρχίσω το παραμύθι μου θα διευκρινίσω ότι δεν θα μεταχειριστώ ποτέ τη λέξη και την έννοια εξέλιξη –  θα τη διαβάσετε μόνο σε αυτή την επεξηγηματική παράγραφο και ποτέ πια (never more). Η έννοια της εξέλιξης υποδηλώνει ότι όχι μόνο αλλάζουμε προς το καλύτερο αλλά και ότι οι αλλαγές γίνονται για να πραγματοποιηθεί κάποιος σκοπός. Σκοπός όμως δεν υπάρχει –  ούτε στο σύμπαν ούτε στη ζωή ούτε στη φύση ούτε στην κοινωνία, άρα δεν υπάρχει εξέλιξη. Ήταν εξέλιξη που κάποτε περπατούσαμε με τα τέσσερα και μετά με τα δύο; Αλλαγή ήταν. Γιατί να χαρακτηρίσουμε εξέλιξη τη λεκτική επικοινωνία (γλώσσα); Αλλαγή ήταν. Να μια άλλη αλλαγή και καθόλου εξέλιξη: κάποιοι στην κοινωνία κάποτε διατύπωσαν επιθυμίες και έθεσαν σκοπούς –  λόγου χάριν, θέλω να γίνω αθάνατος και να ειμαι πάντα νέος (Ιλιάδα Θ 539, είην αθάνατος και αγήρως ήματα πάντα) ή προέβλεψαν ένα τέλος (εσχατολογία της Παλαιάς Διαθήκης και του χριστιανισμού), στο οποίο θα αναστηθούν οι νεκροί, θα κατατροπωθεί ο θάνατος δηλαδή. Οι έννοιες της εξέλιξης και της προόδου αποκτούν νόημα μόνο κάτω από τη σκιά του σκοπού και του προσδοκώμενου τέλους.

Continue reading →