σκέψεις για το τέλος του γλειψίματος και του γλειφομουνιού

τρελαίνομαι όταν βλέπω ιδρωμένη γυναίκα· θέλω να την πλύνω με τη γλώσσα μου

Αθανάσιος Δρατζίδης (1959-2069)

 

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ γλείφουμε πια . Σταματήσαμε, εδώ στον δυτικό πολιτισμό, να γλείφουμε εδώ και πολύ καιρό. Δεν γλείφουμε κόκαλα, δεν γλείφουμε τα δάχτυλά μας, δεν γλείφουμε τις πληγές μας, δεν γλείφουμε το σώμα των άλλων. Αναρωτιέμαι εάν ο άνθρωπος που δεν γλείφει είναι άνθρωπος. (Ο γλείφτης άνθρωπος, ο κόλακας, δεν είναι ο άνθρωπος ο γλείφων). Απαντώ: και είναι και δεν είναι. Ενώ είναι, τείνει να μην είναι. Θα θεωρήσετε πως είναι υπερβολικό να υποστηρίζουμε ότι το γλείψιμο των κοκάλων και των δαχτύλων μας έκανε ανθρώπους. Μας έκανε ανθρώπους και το γλείψιμο –  των κοκάλων, των δαχτύλων, του σώματος των άλλων. Πρώτα γλείφαμε και μετά μιλήσαμε. Εάν δεν γλείφαμε με τέτοια συχνότητα και τέτοια μανία, δεν θα μιλούσαμε. Ποιος, ποια δεν είναι βέβαιος, βέβαιη ότι πρώτα γλείψαμε μουνί (δεν ξέρω για τον πούτσο) και μετά μιλήσαμε;

ΤΟ  γλείψιμο είναι μια ηδονική πρακτική –  εννοώ το γλείψιμο των κοκάλων. Ήταν και είναι ηδονική γιατί ενισχύει τη ζωή –  με το γλείψιμο αποσπούσαμε και τα τελευταία ίχνη κρέατος από τα κόκαλα. Όταν αρχίσαμε να το ψήνουμε, όχι πριν. Πριν δούλευαν τα δόντια, με το ψήσιμο η γλώσσα. Μια πολύ σημαντική στιγμή της ανθρωποποίησης, αυτής της διαδικασίας των 3 εκ. ετών, ήταν η μετάβαση από τη σημαντικότητα των δοντιών σε αυτήν της γλώσσας και των χειλιών, συνέπεια της χρήσης της φωτιάς και του μαγειρέματος της τροφής. Το γλείψιμο των κοκάλων έφερε αναπόφευκτα το γλείψιμο των δαχτύλων, των δικών μας και των άλλων. Αυτό ήταν το δεύτερο στάδιο. Το τρίτο ήταν το γλείψιμο του άλλου, της άλλης.

Continue reading →

η πιο σύντομη ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ που έχει γραφτεί ποτέ

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΥΤΟΣ θα είναι ο τίτλος μιας Παγκόσμιας Ιστορίας που σκέφτομαι να γράψω κάποτε – σε πέντε χρόνια, πάνω κάτω. Εάν δεν προλάβω, ας μείνει αυτή η ακόμα πιο σύντομη εκδοχή –  πιο σύντομη δεν γίνεται. Η συντομία, καμιά τριακοσαριά σελίδες,  δεν θα είναι το μόνο χαρακτηριστικό της. Θα υπάρχουν άλλα δύο. Σήμερα θα διαγράψω ένα αδρό σχεδιάγραμμα αυτής της Ιστορίας.

ΘΑ καταργήσω την έννοια της προϊστορίας. Η έννοια αυτή είναι δημιούργημα αστών ιστορικών, που δυστυχώς υιοθετούν κι άλλα ρεύματα ιστοριογραφίας, όπως η μαρξιστική. Η διάκριση μεταξύ Ιστορίας και προϊστορίας γίνεται με κριτήριο τη γραφή ή την εμφάνιση του κράτους,  που είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη γραφή. Υποτίθεται ότι με τη γραφή διαθέτουμε γραπτές μαρτυρίες κι έτσι μπορούμε να γράψουμε την Ιστορία. Ποια Ιστορία;  Την ιστορία των κρατών, των πολέμων, των μεγάλων προσωπικοτήτων, των μεγάλων ανδρών δηλαδή, των πόλεων και των κατακτητικών πολιτισμών; Θα θέσω το ερώτημα, πότε αρχίζει η παγκόσμια Ιστορία, και θα απαντήσω. Η παγκόσμια Ιστορία αρχίζει όταν αρχίζει η ανθρωποποίηση, όχι η ανθρωπογένεση. Η τελευταία είναι μια στιγμή της πρώτης, η οποία είναι μια μακρά περίοδος, μια μακρόχρονη διαδικασία, διάρκειας 2-3 εκ, ετών. Άλλωστε, η Ιστορία είναι ερμηνεία, δεν είναι επιστήμη· η Παγκόσμια Ιστορία, η Ιστορία γενικά,  δεν γράφεται με λεπτομέρειες και η ερμηνεία δεν χρειάζεται λεπτομέρειες.

Continue reading →

από την τροφοσυλλογή και το κυνήγι στην παραγωγή της τροφής (γεωργία, κτηνοτροφία)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η μετάβαση από την τροφοσυλλογή και το κυνήγι στην παραγωγή της τροφής (γεωργία, κτηνοτροφία) είναι ένα ζήτημα για το οποίο δεν υπάρχει μια γενικά αποδεκτή θεωρία. Η μετάβαση αυτή συνέβη σε πολλές περιοχές του πλανήτη (Κίνα, βόρειο Πακιστάν, Κεντρική και Νότια Αμερική και αλλού), η πρώτη όμως χρονολογικά έγινε στη σημερινή Μέση Ανατολή (Ιράκ, νότια ανατολική Τουρκία, Συρία, Λίβανο, Παλαιστίνη, Ιορδανία, δυτικό Ιράν). Εδώ, η  μετάβαση διήρκεσε τουλάχιστον τέσσερις χιλιετίες. 

ΟΙ σημαντικότερες σήμερα θεωρίες είναι τέσσερις. Είναι η θεωρία των οάσεων (V.G. Childe), της πυρηνικής ζώνης (R. Braidwood), της περιθωριακής ζώνης (L. Binford, Νέα Αρχαιολογία) και της συμβολικής επανάστασης (J. Cauvin). Σύμφωνα με την πρώτη, οι άνθρωποι και τα φυτά και τα ζώα που εξημερώθηκαν συναντήθηκαν σε οάσεις εν μέσω εκτεταμένων ερημικών περιοχών, αποτέλεσμα δραματικών περιβαλλοντικών αλλαγών λόγω αλλαγής του κλίματος. Ήταν η σπάνη των πόρων και η αύξηση του πληθυσμού που εξανάγκασαν τον άνθρωπο να καλλιεργήσει φυτά και να εκθρέψει ζώα. Η δεύτερη διατείνεται ότι  η μετάβαση έγινε σε μια περιοχή όπου συνυπήρχαν πολλά ζώα και πολλά φυτά και ήταν το αποτέλεσμα μακροχρόνιου πειραματισμού. Η τρίτη υποστηρίζει ότι ό,τι και η πρώτη, με τη διαφορά ότι οι άνθρωποι δεν εγκλωβίστηκαν σε οάσεις αλλά ότι οι ίδιοι κατοίκησαν περιοχές όπου υπήρχε σπάνη πόρων (χλωρίδα και πανίδα) με αποτέλεσμα να στραφούν στην παραγωγή της τροφής, αποτέλεσμα της εντατικοποίησης της εξασφάλισης διατροφικών πλεονασμάτων.  Η τέταρτη εικάζει ότι η παραγωγή της τροφής ήταν το αποτέλεσμα μιας συμβολικής και θρησκευτικής επανάστασης, με κύριο σημείο την συνειδητοποίηση της κυριαρχίας πάνω στη φύση. Θα την διαβάσουμε στο βιβλίο του Ζακ Κοβέν, Γέννηση των θεοτήτων, γέννηση της Γεωργίας (εκδ. ΠΕΚ. μετ. Σοφία Πρέβε).

Continue reading →

το ρομπότ, τα drones, η διαφήμιση και η διαμαρτυρία

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΑ drones είναι ένα σημείο συνάντησης, σύγκλισης δύο επιθυμιών του Κυρίου. Η μία είναι εμφανής, η άλλη καλυμμένη. Η πρώτη είναι εμφανής γιατί έχει εκπληρωθεί. Η δεύτερη δεν έχει εκπληρωθεί –  και δεν πρόκειται. Η πρώτη είναι ένα παυσίπονο, μια παρηγοριά για τη δεύτερη. Ποιες όμως είναι αυτές οι επιθυμίες;

Η πρώτη είναι η επιθυμία απεξάρτησης του Κυρίου από τους Υποτελείς. Ο Κύριος υπάρχει και ζει γιατί συνάπτει μια σχέση με τους Υποτελείς, άλλοτε χρησιμοποιώντας βία κι άλλοτε την πειθώ, τη συναίνεση –  ή και τα δύο μαζί. Η βία όμως έχει το προβάδισμα. Είναι προϋπόθεση, χωρίς αυτήν δεν μπορεί να υπάρξει η κυριαρχική σχέση. Το ότι συνάπτει σχέση το φέρει βαρέως. Τον ενοχλεί πολύ η σύναψη των σχέσεων αλλά δεν μπορεί να κάνει απολύτως τίποτα. Κάθε σχέση, κάθε εξάρτηση δηλαδή,  είναι περιορισμός της ισχύος Του. Και εδώ βρίσκεται μια κομβική αντίφαση: επιθυμεί την διαρκή αύξηση της ισχύος του εντός μιας σχέσης!

Continue reading →

αριστερή ευθυμία

Η προσφάτως ανακαλυφθείσα και αναγνωρισμένη αριστερή μελαγχολία (Λεβί, Τραβέρσο και άλλοι) δεν με αγγίζει – πένθησα την ήττα και τις αποτυχίες την δεκαπενταετία 1978-1993. Έκτοτε διατελώ εν αριστερή ευθυμία. Να γιατί:
Ο αντίπαλος ζει με τον τρόμο της επανάστασης – το μέγεθος των θυμάτων μιας κατεσταλμένης εξέγερσης δείχνει το μέγεθος του τρόμου Του – 35.000 τουφέκισε στο Παρίσι το 1870-71! Άλλους 10.000 εξόρισε στις αποικίες – συνολικά το 1/10 του παρισινού πληθυσμού. Περνάει τη ζωή του μέσα στον φόβο – να μην χαίρομαι; Χαίρομαι!
Ο αντίπαλος ζει μέσα στο άγχος: γνωρίζει ότι εξαρτάται από εμάς, ότι δεν μπορεί αν ζήσει χωρίς εμάς! Να μην χαίρομαι; Χαίρομαι!

Continue reading →

μάναααα!

στον Παύλο από τη Βέροια και στον Θόδωρα Μπασιάκο

 

Μίλησα όταν ήμουν τεσσάρων χρονών. Πριν κλείσω τα τέσσερα, θα ήταν καλοκαίρι, πάνω κάτω, του 1962. Η μάνα μου έκλαιγε, έκλαιγε κάθε μέρα. Έβλεπε τα παιδιά των άλλων γυναικών να μιλάνε και η καρδιά της γινόταν χίλια κομμάτια από τον πόνο και τη στεναχώρια, από το μαράζι. Άκουγα –  άκουγα. Έβλεπα και άκουγα μα δε μίλαγα. Δεν ξέρω γιατί, δεν θα το μάθω ποτέ. Την κοίταζα στα μάτια, μου τα έλεγε όταν έγινα τριάντα, όταν άρχισα να τη γνωρίζω, μου μίλαγε, προσπαθούσε να με βοηθήσει να μιλήσω αλλά εγώ δεν έλεγα τίποτα. Την κοίταζα στα μάτια μόνο. Γέννησα μουγκό παιδί, σκεφτόταν και βούρκωνε και έκλαιγε στα κρυφά να μη τη δουν. Μετά όμως μίλησα. Και χάρηκε. Χάρηκε πολύ! Και έτσι άρχισε ένα μεγαλύτερο δράμα για τη μάνα μου. Μαρτύριο! Μιλούσα κι έλεγα ό,τι ένιωθα και ό,τι σκεφτόμουν. Το κουσούρι αυτό με κατέστρεψε τη ζωή. Κατέληξα να ζω την οικογένεια μου με το Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης σε ένα χωριό, παρέα με το αμπέλι, τις ντομάτες και τις κότες. Τα οποία δεν μιλούν, όπως γνωρίζετε. Πόσες φορές  αργότερα δεν καταράστηκε το στόμα μου! ‘ Τι στόμα είναι αυτό που έχεις;  Καλύτερα να γεννιόσουν μουγκός!’

Continue reading →

πώς σκέφτονται οι σχεδιαστές της στρατηγικής των ΗΠΑ

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΙΝΑΙ πολύ λίγοι οι Κύριοι (κάτοχοι κοινωνικού πλούτου και πολιτικοί ηγέτες κυρίως) που σκέφτονται –  οι περισσότεροι δεν θέλουν ή και δεν μπορούν. Κυριαρχία όμως χωρίς σκέψη είναι αδιανόητη: η Κυριαρχία αντιμετωπίζει προβλήματα, διλήμματα, δυσχέρειες, αποτυχίες, ήττες κι όλα αυτά χωρίς τη σκέψη δεν επιλύονται. Κάποιοι άλλοι σκέφτονται γι΄ αυτούς, προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, είναι υπηρέτες τους με άλλα λόγια, έναντι αμοιβής ή αξιωμάτων. Αυτοί που σκέφτονται λέγονται σύμβουλοι –  αναφέρομαι πολύ συχνά σε αυτούς. Η σχέση των Κυρίων με τους συμβούλους του παρουσιάζει πολλές διακυμάνσεις: κινείται μεταξύ του θαυμασμού και της απρόσκοπτης συνεργασίας, της δυσφορίας  και της ανοιχτής εχθρότητας. Ο Κύριος, ένας πρόεδρος των ΗΠΑ λόγου χάριν, επειδή δεν θέλει ή δεν μπορεί να σκέφτεται, αποφεύγει τους σχολαστικούς, δεν θα ακούσει κάποιον που κάνει αναφορές στον Αριστοτέλη, στον Χέγκελ ή στον Καντ, θέλει να του μιλάνε απλά· αποφεύγει όμως και αυτούς που μιλάνε περισσότερο ευθέως από ό,τι αντέχει το αυτί τους, αποφεύγει δηλαδή αυτούς που δεν είναι αρκούντως διπλωμάτες. Στην πρώτη περίπτωση κουράζεται και βαριέται, στη δεύτερη ενοχλείται γιατί θίγεται η νοημοσύνη του! (Να τα διαβάζουν αυτά, και άλλα πολλά που θα γράψω, αυτοί που θέλουν να γίνουν σύμβουλοι).

ΟΙ σύμβουλοι υπάρχουν από τότε που υπάρχει η Κυριαρχία και ο Κύριος –  η Ιλιάδα μας λέει πολλά. Και είναι όλοι άνδρες, δεν ανέχεται ένας Κύριος να τον συμβουλεύει μια γυναίκα, ακόμα κι αν αυτός ο Κύριος είναι γυναίκα! (Η Θεοδώρα του Ιουστινιανού έπαιξε το ρόλο του συμβούλου –  και τι συμβούλου!)Η Γερουσία ήταν οι σύμβουλοι του βασιλιά, του αγού, του άρχοντα. Θα τους συναντήσουμε στη Ρώμη –  ο πάμπλουτος Σενέκας, είχε χιλιάδες δούλους, στωικός φιλόσοφος, ήταν και Κύριος και σύμβουλος αυτοκρατόρων. Στην Ιταλία της Αναγέννησης οι σύμβουλοι ήταν πάρα πολλοί· συμβούλους είχαν και όλοι οι βασιλιάδες οι επί κεφαλής  των απολυταρχικών Κρατών της δυτικής Ευρώπης, που εμφανίστηκαν τον 15ο αιώνα. Σήμερα οι σύμβουλοι είναι μιλιούνια. Διακρίνουμε τρεις κατηγορίες: οι σύμβουλοι των Υποτελών (πώς να κάνετε φίλους, πώς να γίνετε πλούσιοι, πώς να κρατήσετε τον άντρας σας, κτλ), οι σύμβουλοι των επιχειρήσεων και οι σύμβουλοι των πολιτικών: με αυτούς τους τελευταίους θα ασχοληθούμε σήμερα –  πιο συγκεκριμένα, με τους συμβούλους των διαμορφωτών της υψηλής στρατηγικής των ΗΠΑ.

Continue reading →

πλεονάζουσα ανθρωπότητα: εγκατάλειψη, εξόντωση ή παγκόσμιο εγγυημένο ελάχιστο εισόδημα, τοπικά καθορισμένο;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΝΩ μέχρι προ ολίγων μόλις δεκαετιών ο Κύριος, όποιος κι αν ήταν αυτός, δουλοκτήτης, φεουδάρχης ή καπιταλιστής, χρειαζόταν πολλούς υποτελείς για να παράγει πλούτο και να διεξαγάγει πολέμους, τώρα και στο μέλλον δεν θα τους χρειάζεται, δεν θα τους χρειάζεται όλους, λίγους. Είναι μία από τις πολλές μεγατάσεις της εποχής μας. Γνωρίζουμε πολύ καλά γιατί δεν θα τους χρειάζεται: ο παγκόσμιος πλούτος παράγεται από ολοένα και λιγότερα χέρια και μυαλά, ολοένα και πιο γρήγορα και στο μέλλον η διαδικασία αυτή θα ενταθεί σε έκταση και σε ένταση. Ένα από τα ιδιαίτερα γνωρίσματα του 21ου αιώνα θα είναι η διαρκής αύξηση του αριθμού των άχρηστων και περιττών, πλεοναζόντων πληθυσμών –  αυτοί είναι χαρακτηρισμοί του Κυρίου και των συμβούλων του.

Ο Κύριος αναγνωρίζει ότι υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα, δικό του πρόβλημα, το οποίο και θα επιδεινωθεί. Το πρόβλημα είναι η ίδια η ύπαρξη των πλεοναζόντων πληθυσμών: πώς θα το αντιμετωπίσει, ποιες λύσεις θα προκρίνει; Να εγκαταλείψει τους πλεονάζοντες πληθυσμούς στη τύχη τους, να τους εξοντώσει ή να τους παράσχει ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα;   Continue reading →

ο τρωικός πόλεμος δεν έγινε

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΑΣ προειδοποιώ ότι το κείμενο είναι πολύ μεγάλο (θα μπορούσε να γραφεί ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο) αλλά είμαι βέβαιος ότι όσοι και όσες θα κάνουν τον κόπο να το διαβάσουν θα το ρουφήξουν μέχρι την τελευταία γουλιά.

Ο τρωικός πόλεμος είναι ο πιο γνωστός πόλεμος του δυτικού πολιτισμού, μόνο που αυτός δεν έγινε. Εάν έγινε όπως μας τον αφηγείται η Ιλιάδα, τότε δεν έγινε: δεν θα μπορούσε να γίνει με αυτόν τον τρόπο. Σε αυτό το συμπέρασμα έχω καταλήξει και στο σημερινό σημείωμα θα εκθέσω τις σκέψεις μου και τα επιχειρήματά μου. Θα περπατήσουμε με πολύ προσεκτικά βήματα γιατί το έδαφος είναι βαλτώδες και δύσκολα βρίσκουμε σταθερά σημεία να πατήσουμε. Αυτά τα σταθερά σημεία προσπαθώ να βρω και πάνω τους να πατήσω.

Continue reading →

η γένεση της αρχαίας ελληνικής πόλεως

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΗΜΕΡΑ θα εκθέσω τη δική μου θεωρία για τη γένεση της αρχαίας ελληνικής πόλεως που επεξεργάζομαι πολλά χρόνια τώρα. Και γράφω ‘τη δική μου’ διότι δεν υπάρχει μια γενικά αποδεκτή θεωρία για τον σχηματισμό της πόλεως. Η Ιστορία, η ιστοριογραφία, θα το επαναλάβω άλλη μια φορά, δεν είναι επιστήμη, είναι ερμηνεία, όπως και η φιλοσοφία, η ύψιστη ερμηνεία. Εάν ήταν επιστήμη, όπως η βιολογία, θα υπήρχε μια ομοφωνία. Ομοφωνία όμως δεν υπάρχει, αν και οι πηγές είναι ίδιες για όλους και όλες. Και δεν υπάρχει διότι υπάρχει διαφορετική μεθοδολογία και διαφορετική ιδεολογία –  χωρίς ιδεολογία δεν υπάρχει ερμηνεία. Πολλοί υποστηρίζουν ότι γράφουν χωρίς ιδεολογία αλλά αυτό είναι μύθος. Διότι και ο εμπειρισμός και ο θετικισμός έχουν τη δική τους ιδεολογία. Η οποία αντανακλά μεν την πραγματικότητα αλλά και την διαστρεβλώνει και την σχηματίζει.

Η μόνη ομοφωνία που υπάρχει στο υπό εξέταση ζήτημα είναι ότι δεν έχουμε καταφέρει ακόμα να σχηματίσουμε μια γενικά αποδεκτή εικόνα για τον σχηματισμό της πόλεως. Όποιος ασχολείται με το ζήτημα αυτό, οφείλει να το δηλώσει και να το ξεκαθαρίσει. Το κάνει ο Βόλφγκανγκ Σούλερ στην ‘Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας’ (σελ. 155): Δεν γνωρίζουμε παρά ελάχιστα πράγματα ειδικότερα . . .  για τις κινητήριες δυνάμεις που οδήγησαν στην δημιουργία της πόλεως. . .. Το κάνει και ο Φρανσουά ντε Πολινιάκ (Η γέννηση της αρχαίας ελληνικής πόλης, σελ. 23): .. τα αίτια και οι διαδικασίες που οδήγησαν στο σχηματισμό της πόλης  . . .  εξακολουθούσαν να περιβάλλονται από αβεβαιότητα. . . .

Continue reading →