φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΠΟ όλα τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας που έχουν διασωθεί, αυτά που μας δυσκολεύουν μακράν πιο πολύ είναι οι κωμωδίες του Αριστοφάνη. Εάν μεταφράσουμε πιστά (φιλολογική μετάφραση), ο αναγνώστης ή ο θεατής δεν θα καταλάβει απολύτως τίποτα. Για δύο λόγους. Πρώτον, αγνοούμε πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής των αρχαίων Αθηναίων, των ανδρών και πολύ περισσότερο των γυναικών. Δεύτερον, και σημαντικότερο: η αττική κωμωδία είναι ένα σύμπαν υπαινιγμών, λογοπαιγνίων, υπονοουμένων, μεταφορών και παρομοιώσεων, περιορίζομαι σε αυτά, που άλλοτε μπορούμε κι άλλοτε δεν μπορούμε να το κατανοήσουμε, άρα και να το εκφράσουμε. Εάν αποκλείσουμε τη φιλολογική μετάφραση, δεν μπορούμε να κάνουμε κι αλλιώς, τότε υπάρχει μόνο μία άλλη επιλογή: η ερμηνεία και η διασκευή, λιγότερο ή περισσότερο ελεύθερες, με άλλα λόγια θα πρέπει να καταφύγουμε στον αναχρονισμό. Έτσι, κατά κάποιο τρόπο, ξαναγράφουμε την κωμωδία. Πόσο τολμηροί όμως θα είμαστε ως προς τη χρήση του αναχρονισμού; Αυτό είναι το κομβικό ερώτημα σχετικά με την αντιμετώπιση των δυσκολιών της μετάφρασης των κωμωδιών του Αριστοφάνη. Η δική μου θέση είναι η εξής: τόλμη χωρίς όρια! Μόνο εάν είμαστε πιο αθυρόστομοι και βωμολόχοι από τον Αριστοφάνη, θα μπορέσουμε να πιάσουμε το πνεύμα αυτού του πολύ μεγάλου συγγραφέα, αυτού του έξοχου καλλιτέχνη. Είναι τόσο μεγάλος που κάνει ό,τι θέλει –  θα τον κατανοήσουμε μόνο εάν κι εμείς κάνουμε ό,τι θέλουμε!

ΘΑ εκθέσω σήμερα δύο (μόνο) από τις καίριες μεταφραστικές επιλογές που έχω κάνει στους στίχους που διαβάσατε χτες για να κατανοήσετε τόσο τις ανυπέρβλητες δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο μεταφραστής όσο και την μεταφραστική στρατηγική που προκρίνω, με άλλα λόγια την μεταφραστική ιδεολογία μου.

Continue reading →

ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ

Τι να πω! Αν ήταν να πάνε να γλεντήσουν και να χορέψουν σε κάνα πανηγύρι ή σε κάνα ρεμπετάδικο, θα τσακιζόντουσαν να πάνε. Αν τις καλούσες σε πάρτι με ούζα και τρελίτσες, σα παλαβές θα τρέχανε, με τα τέσσερα, η μια πάνω στην άλλη. Τι να πω, τι να πω! Τον πούτσο και το γαμήσι έχουν στο μυαλό τους, τίποτα άλλο.   Πού στο διάολο είναι τώρα και δεν φαίνεται καμιά τους; Α, να, φάνηκε μια, [5] μία και μοναδική – η γειτόνισσά μου! Γεια σου, Κλεονίκη!

ΚΛΕΟΝΙΚΗ

Γειά σου και χαρά σου, Λυσιστράτη μου. Πολύ αναστατωμένη σε βλέπω – τι τρέχει;  Χαλάρωσε, κοπέλλα μου, χαλάρωσε, τι χολοσκάς;  Κατσουφιάζεις και ασχημαίνεις, το ξέρεις;

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ λάβουμε υπ΄ όψει μας τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις, η επόμενη κυβέρνηση θα είναι κυβέρνηση ΝΔ-Πασόκ. Εάν οι βουλευτές του Πασόκ δεν είναι αρκετοί, θα βρεθούν κάποιοι βουλευτές ή κάποιο μικρό κόμμα. Υπάρχουν τρόποι να εξαναγκαστούν –  ο εκβιασμός, η δωροδοκία, οι απειλές. Τα μικρά κόμματα γνωρίζουν ότι οι δεύτερες εκλογές θα βγάλουν κυβέρνηση ΝΔ-Πασόκ και εμφανίζονται ανυποχώρητα εκ του ασφαλούς. Και στις εκλογές του 2027, όταν το Πασόκ θα κατακρημνιστεί στο 3-5%, τη θέση του θα την πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Continue reading →

Για όλα φταίει το γκαζόν (Gazon Maudit)

(γαλλική κωμωδία – σχόλιο σχετικά με το ξεπέρασμα των καθημερινών εμπειριών, να τη δείτε, εάν δεν την έχετε δει)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Το πολιτικό φάσμα της Αριστεράς, συμπεριλαμβάνω και τους αναρχικούς όλων των τάσεων,  έχει πολωθεί σε δύο κόσμους: στην Αριστερά που όχι μόνο έχει αποδεχτεί την ήττα αλλά και που δεν πιστεύει ότι θα μπορέσει νικήσει τον αντίπαλο (το κεφάλαιο, το κράτος, την καπιταλιστική κυριαρχία και ο,τιδήποτε άλλο) –  ας την ονομάσουμε ρεαλιστική Αριστερά –  και στην Αριστερά που πιστεύει ότι θα μπορέσει μια μέρα να τον νικήσει είτε έχει αποδεχτεί την ήττα είτε όχι –  ας την ονομάσουμε νικοπαθή αγωνιστική Αριστερά. Η αποδοχή της ήττας από την ρεαλιστική Αριστερά και η αποδοχή της αδυναμίας για υπερίσχυση δεν είναι ηττοπάθεια, είναι ρεαλιστική αναγνώριση της κατάστασης: ο αντίπαλος είναι πιο ισχυρός και για να τον νικήσουμε πρέπει να γίνουμε εμείς πιο ισχυροί, αυτό όμως είναι ανέφικτο. Είναι ανέφικτη δηλαδή μια οργάνωση των υποτελών που θα είναι ισχυρότερη της οργάνωσης του κράτους. Εάν σε κάθε οργάνωση εμφανίζεται μια ηγετική ομάδα, μια μικροσκοπική άρχουσα τάξη, δεν θα εμφανιστεί και στη δική μας οργάνωση αυτή η ηγετική ομάδα; Το αδιέξοδο της ρεαλιστικής Αριστεράς εκφράζεται με πολλούς τρόπους- άλλοτε με παραίτηση και άλλοτε με φυγή, όπως είναι η αποχή από τις εκλογές. Το ευχάριστο είναι ότι η ρεαλιστική Αριστερά έχει εντοπίσει μια διέξοδο. Θα δούμε ποιο είναι.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΙΑΒΑΣΑ αυτές τις μέρες ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που εκδόθηκε πριν λίγους μήνες, το οποίο και σας το συνιστώ, θα μάθετε και θα σκεφτείτε πολλά, εάν βέβαια δεν το έχετε διαβάσει. Πρόκειται για το βιβλίο της McKenzie Wark (Μακένζι  Γουάρκ) Το κεφάλαιο πέθανε (Capital is Dead – εκδ. Τοποβόρος, μετ. Γιάννης Σιγλίδης). Πολλά από αυτά που γράφει τα έχει γράψει και στο Ένα μανιφέστο των χάκερ  (εκδ. Scripta, μετ. Νεκτάριος Καλαϊτζής, 2006). Το διάβασα απνευστί γιατί η συγγραφέας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν ζούμε σε καπιταλισμό αλλά σε κάτι χειρότερο, γιατί κάνει κάποιες σκέψεις που έχω κάνει κι εγώ, μόνο που εγώ υποστηρίζω ότι δεν ζούμε σε κάτι χειρότερο αλλά και σε κάτι καλύτερο. Η επιχειρηματολογία της είναι διαφορετική από τη δική μου. Θα παρουσιάσω το βιβλίο της σε λίγες μέρες, πριν το κάνω όμως θα εκθέσω για άλλη μια φορά τις δικές μου σκέψεις και τη δική μου επιχειρηματολογία.

Continue reading →

προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος

(Πιστεύω)

[το σημερινό κείμενο το αφιερώνω στον Χαράλαμπο Π. από το Περιστέρι]

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η προσδοκία της ανάστασης των νεκρών είναι η πιο πρωτότυπη ιδέα που έχει διατυπώσει ο άνθρωπος. Η ανυπέρβλητη πρωτοτυπία της ιδέας οφείλεται στην εξωφρενικότητά της, στον παραλογισμό της, δηλαδή στη βεβαιότητα περί της δυνατότητας της σωματικής (οντολογικής) ανάστασης και όχι απλά και μόνο ψυχικής.  Όταν οι Αθηναίοι άκουσαν τον Παύλο να τους λέει ότι μια μέρα θα αναστηθούν,  οι μεν εχλευαζον, οι δε είπον ακουσόμεθά σου πάλιν περί τούτου, άλλοι τον χλεύασαν κι άλλοι γοητεύτηκαν με την ιδέα και ενδιαφέρθηκαν να ζητήσουν κι άλλες πληροφορίες, οι οποίες δεν δόθηκαν. Αυτά που θα ρωτούσαν οι Αθηναίοι, τα ρωτάμε κι εμείς σήμερα: πότε θα αναστηθούμε; Πώς θα γίνει αυτό; Σε ποια ηλικία; 

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΤΟΝ ιστότοπο Αυτολεξεί διάβασα κείμενο της Ιωάννας Μαρίας Μαραβελίδη με τίτλο “Η αποχή στο προσκήνιο: τι σημαίνει η αναγνώρισή της”. Η συντάκτρια του κειμένου προτείνει το κοινωνικο σώμα να βγει στους δρόμους, να διαδηλώσει και να απαιτήσει, να διεκδικήσει την παρακάτω  πολιτειακή μεταρρύθμιση: αφού ο υπολογισμός των ποσοστών των κομμάτων που συμμετέχουν στις εκλογές να γίνεται με βάση τους εγγεγραμμένους και όχι τους ψηφίσαντες,  η κατανομή των εδρών να περιλαμβάνει και την αποχή, που είναι πάντα η συνήθης “νικήτρια” (τα εισαγωγικά της συντάκτριας). Έτσι, ένα κόμμα που παίρνει 33,5% με βάση τους ψηφίσαντες να υπολογίζεται ως 18,5% με βάση τους εγγεγραμμένους και, κατά συνέπεια, να καταλαμβάνει και τον αντίστοιχο αριθμό εδρών. Και επειδή η αποχή υπολογίζεται με βάση τους εγγεγραμμένους, εάν είναι 42%, να παίρνει το 42% των εδρών. Τι θα γίνονται αυτές οι έδρες, ποιοι θα κάθονται στα τα έδρανα της Βουλής; Δεν θα κάθεται κανένας και καμμία, θα είναι μάλλον κενά, προτείνει η συντάκτρια. Εάν αύριο, μεθαύριο χτυπήσει 52% η αποχή, στο 52% των εδράνων δεν θα κάθεται κανείς και καμία, θα είναι μάλλον κενά, άδεια.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΚΑΚΕΣ Τέχνες είναι η διατύπωση ενοχλητικών, άρα γόνιμων και επικίνδυνων,  ερωτημάτων, είναι η επισήμανση αθέατων όψεων των κοινωνικών φαινομένων, είναι η αλλαγή τρόπου σκέψης ως προς την κατανόηση αυτών των φαινομένων, είναι η εποικοδομητική διαφωνία, είναι η σύγκρουση που οδηγεί είτε στον χωρισμό είτε σε άλλο επίπεδο συνεργασίας. Σήμερα θα δούμε κάποιες αθέατες όψεις του ζητήματος της ιδιωτικοποίησης του νερού, δηλαδή του δικτύου ύδρευσης. Τι εννοούμε όταν λέμε “ιδιωτικοποίηση του νερού”; Μπορεί να υπαρξει ιδιωτικοποίηση του νερού, του δικτύου ύδρευσης;

Continue reading →