Κυριαρχία, ζωντανός κομμουνισμός, κοινωνικός πόλεμος και κοινωνικός πειραματισμός

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η ζωή, γράφει ο Ζορζ Κανγκιλέμ στο Το κανονικό και το παθολογικό, είναι ένας διαρκής, συνεχής πειραματισμός, είναι μια διαρκής επανεξέταση, κατάργηση, ακύρωση κανόνων και ταυτόχρονα μια διαρκής επινόηση νέων, με σκοπό άλλοτε την προσαρμογή σε νέα εμφανιζόμενα περιβάλλοντα κι άλλοτε στην διαμόρφωση αυτού του ίδιου του περιβάλλοντος. Έτσι, η ζωή είναι εγγενώς και εμμενώς κανονιστική: το κανονιστικό είναι το κανονικό.  Το μη κανονιστικό, η μη επανεξέταση και επινόηση κανόνων, είναι το παθολογικό.

ΑΝ και η φιλοσοφία του Κανγκιλέμ γονιμοποίησε τη σκέψη πολλών μαθητών του, και όχι μόνο,  κατά διαφόρους τρόπους, μου φαίνεται παράξενο η αδιαφορία τους προς την προβληματική του πειραματισμού της ζωής. Μπορεί να κάνω και λάθος, δεν ξέρω. Αναρωτιέμαι εάν η κοινωνική ζωή, και δεν περιορίζομαι μόνο στην περίοδο των δεκάδων χιλιάδων ετών όπου η κοινωνία αποτελείται από ολιγομελείς ομάδες, είναι συνέχεια της ζωής, οργανωμένη όμως σε άλλο επίπεδο, εάν η κοινωνική ζωή διατηρεί στοιχεία της ζωής, εάν δηλαδή το κανονικό είναι το κανονιστικό και στο επίπεδο της κοινωνικής ζωής, και απαντώ ότι είναι συνέχεια, ότι διατηρεί στοιχεία της ζωής. Η κοινωνική ζωή συνεχίζει αυτό που κάνει η ζωή: πειραματίζεται διαρκώς λόγω νέων δεδομένων, φυσικών και κοινωνικών, για να προσαρμοστεί σε ένα νέο περιβάλλον και, κατά συνέπεια, να διαμορφώσει ένα νέο, ιδιαίτερο περιβάλλον.

Continue reading

συμβιωτική, συνεργασιακή διαφωνία και ζωντανός κομμουνισμός

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΙ εργασίες στους κήπους έχουν περιοριστεί, αργεί να ξημερώσει, άρχισαν οι βροχές, οπότε επανέρχομαι να εμπλουτίσω και να διαιωνίσω τη μεταβατική κατάσταση στην οποία βρίσκομαι, εγώ και πολλές φίλες και πολλοί φίλοι και θα βρισκόμαστε όσο θα ζούμε και θα αναπνέουμε. Πολλά ζητήματα δεν είναι σαφή και δεν έχουν κατανοηθεί, από εμάς τουλάχιστον, οπότε οι έρευνες συνεχίζονται, νέα ερωτήματα εγείρονται, διατυπώνονται κάποιες απαντήσεις και οι απαντήσεις γεννούν νέα ερωτήματα –  αυτή είναι η μεταβατική κατάσταση.

ΒΙΩΝΟΝΤΑΣ αυτή τη μεταβατική κατάσταση δεν μας επιτρέπεται να υποστηρίξουμε ότι κατέχουμε την αλήθεια, οπότε δεν θέλουμε, και δεν μπορούμε να σας πείσουμε. Την αλήθεια την γνωρίζει και την κατέχει μόνο ο Κύριος, κι αυτός και θέλει και μπορεί να σας πείσει. Η σχέση της Αλήθειας με την Κυριαρχία είναι τόσο σαφής, όσο σαφής και η σχέση της Κυριαρχίας με την Πειθώ, κόρη του Πολέμου και μητέρα της Ρητορικής. Τα γράφω αυτά γιατί πολλές και πολλοί υποστηρίζουν ότι, ακόμα και υποσυνείδητα, ο  σκοπός μας είναι να πείσουμε. Τα γράφω ακόμα γιατί θεωρείται ότι η Αλήθεια είναι κάτι που κατέχεται  – μια γνώση, μια θεωρία, ένα δόγμα, ένα αξίωμα.

Continue reading

σύντομη εισαγωγή στη θαυματολογία: τα θαύματα είναι πολύ περισσότερα από τα ατυχήματα

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ το ατύχημα είναι ένα αρνητικό θαύμα, το θαύμα είναι θετικό ατύχημα. Το ατύχημα είναι αρνητικό θαύμα διότι δεν ενισχύει τη ζωή – το θαύμα είναι θετικό ατύχημα γιατί την ενισχύει. Κριτήριο λοιπόν του εάν ένα συμβάν είναι ατύχημα ή θαύμα είναι η ενίσχυση της ζωής. Το ατύχημα και το θαύμα είναι οι υλικές μορφές της έκπληξης, του μη αναμενόμενου, του απροσδόκητου. Δεν χρειάζεται να παραπέμψω σε ατυχήματα – τα ζούμε και τα βλέπουμε και τ΄ακούμε καθημερινά. Εκείνο που με απασχολεί είναι γιατί δεν ζούμε, δεν βλέπουμε και δεν ακούμε θαύματα. Δεν υπάρχουν; Μήπως είναι τόσα πολλά που δεν μπορούμε να τα δούμε; Μου φαίνεται πως η ήρθε η ώρα να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στο θαύμα – και έτσι να ξαναδούμε από άλλη οπτική γωνία, πέραν της αριστοτελικής, το ατύχημα. Παραθέτω έξι θαύματα και τα σχολιάζω: το νερό,  τα αμινοξέα, η ζωή, ο θάνατος, ο άνθρωπος, η τέχνη. Δεν είναι θαύματα; Ασφαλώς και είναι – εκθέτω ευθύς αμέσως την επιχειρηματολογία μου και καταλήγω: ζούμε μέσα σε ένα αέναο, διαρκές θαύμα με, συγκριτικά,  ελάχιστα ατυχήματα, εκ των οποίων τα περισσότερα συμβαίνουν στην ανθρώπινη κοινωνία. 

Continue reading

ανθρωπολογία της ηγεσίας: ο Κύριος διατάζει, ο ηγέτης ποτέ! (4)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ δεν θα υπήρχε το νερό, δεν θα υπήρχε ζωή, δεν θα υπήρχε φύση· και δεν θα υπήρχε νερό, εάν δύο άτομα υδρογόνου και ένα οξυγόνου δεν ενώνονταν, δεν συνεργάζονταν. Είναι βίαιος ο τρόπος με τον οποίον ενώνονται, συνεργάζονται; Πόσο θα ήθελα να μπορούσα να μεταχειριστώ ένα άλλο ρήμα αντί του συνεργάζομαι αλλά που να το βρω, που το πουλάνε να πάω να το αγοράσω; Πόση συνεργασία απαιτείται για να δημιουργηθούν άλλα μεγαλύτερα μόρια, όπως τα σάκχαρα –  τι σάκχαρα υπάρχουν στο Σύμπαν, πόσο γλυκό είναι! Και εδώ απαιτήθηκε βία; Είναι βία η έκρηξη μιας μαύρης τρύπας;  Θα είναι βία, θα είναι καταστροφή, θα είναι θάνατος, θα είναι απώλεια η απορρόφηση του ηλιακού μας συστήματος από μια μαύρη τρύπα μετά από δισ. χρόνια;

Ο,ΤΙ κι αν γίνεται, όπως κι αν το ονομάσουμε, –  βία ή θάνατο ή καταστροφή –  όπως κι αν γίνεται, γίνεται για να ενισχυθεί και συνεχιστεί η ζωή.  Γιατί δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε την εμφάνιση της ζωής; Πώς η ανόργανη ύλη έγινε οργανική, πώς κάποια μεγάλα μόρια, αποτέλεσμα ένωσης και συνεργασίας,  και ενώσεις μορίων έγιναν ζωντανά πλάσματα; Άρχισαν να αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον, να συνεργάζονται με αυτό. Εάν θέλουμε να διατυπώσουμε μια απάντηση,  γιατί δεν επιστρέφουμε στο υδρογόνο και το οξυγόνο και τον άνθρακα, να δούμε ότι το καθένα από αυτά και όλα τα άλλα, δεκάδες άλλα πρωτογενή υλικά, είναι ταυτόσημα με την δυνατότητα της ένωσης και της συνεργασίας, είναι το κύριο χαρακτηριστικό τους;  Ως ανεπανάληπτα, ανεπανάληπτη και ιδιαίτερη είναι η δυνατότητα συνεργασίας –  αυτός ο άνθρακας! Θα ήθελα να ήμουνα άνθρακας (C)! Είμαι άνθρακας.

Continue reading

ανθρωπολογία της ηγεσίας: ο Κύριος διατάζει, ο ηγέτης ποτέ! (3)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΡΙΤΟ σημείωμα σήμερα επί του ιδίου θέματος· εάν έχετε παραξενευτεί με τη συνέπειά μου, ομολογώ ότι  δεν ξέρω εάν θα σταματήσω στο εικοστό ή στο τριακοστό σημείωμα· διαβάζετε τα κεφάλαια ενός μικρού βιβλίου που γράφω και  που εσείς πρώτοι και πρώτες διαβάζετε, σε παγκόσμια αποκλειστικότητα. Θα αρχίσω με κάτι που μου συνέβη όταν ήμουν παιδί, κάτι που με έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση.

ΠΑΙΖΑΜΕ στις αυλές των σπιτιών κι όταν νύχτωνε, τρώγαμε στο σπίτι που έτυχε να παίζουμε. Έχω φάει σε πολλά σπίτια γιατί στις αγροτικές κοινότητες τα παιδιά των άλλων είναι και δικά μου παιδιά –  αφού τρώνε τα δικά μου, θα φάνε και τα άλλα. Κάποια στιγμή κατάλαβα ότι υπήρχαν μανάδες που μας γέμιζαν πάρα πολύ τα πιάτα κι άλλες που μας έβαζαν λίγο. Είχα συνειδητοποιήσει ακόμα ότι τις μανάδες που μας έβαζαν πολύ, δεν τις πολυσυμπαθούσα, ενώ αυτές που μου έβαζαν λίγο, μου ήταν πολύ συμπαθείς. Μα γιατί;  Γιατί να μου βάζουν τόσο πολύ φαΐ και να μην τις συμπαθώ; Το μυστήριο δεν άργησε να λυθεί. Όσο πιο πολύ φαΐ μου έβαζαν, τόσο λιγότερο έτρωγα· όσο λιγότερο μου έβαζαν, τόσο πιο πολύ έτρωγα.

ΚΙ άρχισα να σκέφτομαι: μήπως μου έβαζαν πολύ φαΐ για να μην τρώω πολύ (από το φαΐ τους); Μήπως μου έβαζαν λίγο για να φάω πολύ;

Continue reading

ανθρωπολογία της ηγεσίας: ο Κύριος διατάζει, ο ηγέτης ποτέ! (2)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΘΕΣΑ χτες το ερώτημα ότι κάποια στιγμή κάποιος από τους είκοσι φίλους μας, από είκοσι έως σαράντα ετών, που θα ζήσουν για πέντε χρόνια κάπου μακριά, σε ένα μεγάλο κτήμα, θα απευθυνθεί προς τους άλλους και θα τους ρωτήσει, διότι δεν υπάρχει κανένα απολύτως ενδεχόμενο να μην τεθεί το ερώτημα : Τα τρόφιμα μας αρκούν για ένα χρόνο, τι θα κάνουμε μετά; Πότε θα διατυπωθεί αυτό το ερώτημα;  Τη πρώτη μέρα ή μετά από πολλές;  Μήπως μετά από πολλές εβδομάδες ή και μήνες;  Ποιος θα το διατυπώσει;  Θα είναι γυναίκα ή άνδρας;  Τι ηλικίας θα είναι;  Θα έχει απάντηση στο ερώτημα που θα θέσει;  

ΘΑ απαντήσω τώρα, ευθύς αμέσως, σε όλα αυτά τα ερωτήματα και στη συνέχεια θα εκθέσω τα επιχειρήματά μου,  μόνο και μόνο για να σταματήσουν το διάβασμα όσοι και όσες ενοχληθούν, για να τους απαλλάξω από τον μόχθο και το άχθος της ανάγνωσης σκέψεων ενός ημίτρελου μαλάκα με περικεφαλαία.

Continue reading

ανθρωπολογία της ηγεσίας: ο Κύριος διατάζει, ο ηγέτης ποτέ! (1)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΥΠΟΘΕΣΗ εργασίας: δέκα αναρχικοί και δέκα αναρχικές, ηλικίας 20-40 ετών, όλοι και όλες άγνωστες μεταξύ τους, πάνε να ζήσουν για πολλά χρόνια, για πέντε ας πούμε,  σε ένα μεγάλο κτήμα όπου υπάρχουν είκοσι μικρά σπίτια και ένας μεγάλος κοινόχρηστος χώρος, με αποθήκες εργαλείων και τροφίμων, με χώρους ετοιμασίας τροφής και κοινής εστίασης. Φτάνουν λοιπόν μια μέρα και από εκείνη τη στιγμή αρχίζει ένα μεγάλο δράμα, το οποίο θα εκτυλιχτεί νοερά στη φαντασία μας. Το δράμα της συγκρότησης μιας κοινωνίας. Είμαι έτοιμος, ελπίζω να είστε κι εσείς, να το ζήσουμε. Κι όταν λέω δράμα εννοώ προβλήματα, πολλά προβλήματα, επιλύσιμα και ανεπίλυτα.

Continue reading

γαμώ το καντήλι σου! όταν ζούσαμε μέσα στο σκοτάδι

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η βρισιά γαμώ το καντήλι σου είναι ταυτόσημη με τις βρισιές γαμώ το σπίτι σου, την οικογένειά σου, το σόι σου, τη μάνα σου. Είναι βαριά βρισιά. Αν και λανθάνει ένας τόνος θρησκευτικής βρισιάς, δεν είναι. Διότι το καντήλι ήταν αναμμένο μπροστά στο εικόνισμα της Παναγίας με τον Χριστό μωράκι (και σπανιότατα μπροστά στον πάσχοντα Εσταυρωμένο) όχι για να βλέπουμε το εικόνισμα αλλά για να μπορούμε να κινούμαστε μέσα στο σπίτι όταν έχουμε μικρά παιδιά. Εάν υπήρχε πολύ λάδι, τότε άναβε και χωρίς να υπάρχουν παιδιά. Όταν δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα.

ΘΑ συγκρίνω σήμερα τη ζωή μέσα στο σκοτάδι της νύχτας με τη ζωή μέσα στο φως το ηλεκτρικό. Κάποτε οι άνθρωποι ζούσαν μέσα στο σκοτάδι. Οι νύχτες του χειμώνα ήταν, και παραμένουν, μακρές, οι άνθρωποι όμως δεν κοιμόντουσαν με τις κότες. Άναβαν το καντήλι (ή τη λάμπα), έτρωγαν, το έσβηναν και ξάπλωναν να κοιμηθούν. Μέσα στο πηχτό σκοτάδι, ξαπλωμένη η οικογένεια μιλούσε, γελούσε, έπαιζε, έλεγε παραμύθια, ιστορίες. Τους έπαιρνε ο ύπνος και ξυπνούσαν νωρίς, μόλις χάραζε. Ακόμα και πριν χαράξει, και τότε συνέχιζαν να μιλάνε. Ζώντας μέσα στο σκοτάδι, ο φόβος του σκοταδιού δεν υπήρχε, ο φόβος αυτός είναι αποτέλεσμα του ηλεκτρικού φωτός.

Continue reading

γιατί με αρέσει να βλέπω και να ακούω τις γυναίκες να κατουράνε

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΧΕΤΕ δει αγελάδα να κατουράει;  Υποθέτω πως όχι. Δεν πειράζει, σας συγχωρώ. Κατουράει για πολλή ώρα και μεγάλη ποσότητα. Τόση ώρα ώστε οι μάνες με μωρά στις κοινότητες των κτηνοτρόφων Ζουλού, στη Νότια Αφρική, από τις οποίες κατάγονταν και ο Νέλσον Μαντέλα, έτρεχαν, δεν ξέρω αν τρέχουν ακόμα, να πλύνουν τα μωρά τους. Ο Πεταλούδας, ο περιβόητος δραπέτης, στην απομόνωση έπινε το κάτουρό του και έτρωγε κατσαρίδες. Έζησε. Το έχουμε παρεξηγήσει, περιφρονήσει το κάτουρο. Είναι φάρμακο. Αν μας τσιμπήσει μέλισσα ή σφήκα, πρέπει, εάν δεν υπάρχει σκόρδο, κάποιος, κάποια να κατουρήσει στο χώμα, να το κάνει λάσπη και να το βάλει πάνω στο τσίμπημα. Ανακουφίζει.

ΟΛΑ τα υγρά του σώματος είναι φάρμακα. Τα χύσια του άνδρα τεντώνουν το δέρμα, κάτι σαν λίφτιγκ. Εάν το δέρμα του προσώπου μου είναι νεανικό, το οφείλω στα πολλά κιλά χύσια που έχω απλώσει πάνω του, όταν δεν ήθελε να το κάνει η γυναίκα. Εάν ήθελε, τα μοιραζόμασταν. Το σάλιο! Αν δεν έχετε κολλύριο, ανοίξτε τα μάτια αυτού, αυτής που το χρειάζεται, και γλείψτε του τον βολβό –  τι ανακούφιση, τι ηδονή! Έμαθα στα παιδιά μου να βάζουν  σάλιο αμέσως πάνω στις πληγές τους, όταν είμαστε στα χωράφια – από τα σκυλιά το είδα και το κάνω και το προτείνω ανεπιφύλακτα.

Continue reading