από τη λατρεία της (ευθείας) γραμμής στα μη γραμμικά φαινόμενα (συστήματα, διαδικασίες, Μαθηματικά)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΕΡΙΜΕΝΩ με αγωνία να κυκλοφορήσει ο πρώτος τόμος της τριλογίας ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ κατανόησης του Θανάση Φωκά (εκδ. Broken Hill),  “με την οποία ο Φωκάς απαντά σε θεμελιώδη ερωτήματα για τις δομές και τις διαδρομές της δημιουργικότητας, τη φύση της γνώσης και τη σχέση του εγκεφάλου με την τέχνη και την επιστήμη” (από συνέντευξη στην Καθημερινή, 28.12.2022). Παραθέτω ένα απόσπσμα από τη συνέντευξη για να δούμε πόσο ενδιαφέρον θα είναι αυτό το βιβλίο, τα πολλά που θα μάθουμε και θα σκεφτούμε:

Continue reading

Ιλιάδα: εάν δεν μπορείς να αυξήσεις την ισχύ σου, μείωσε την ισχύ του αντιπάλου σου

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η Ιλιάδα αρχίζει με τη διαφωνία και την έντονη λογομαχία μεταξύ των δύο ισχυρότερων ανδρών της συμμαχίας των επιδρομέων στα μικρασιατικά βορειοδυτικά παράλια, του ισχυρότερου Αγαμέμνονα και του ασθενέστερου Αχιλλέα. Αλληλοβρίζονται, λες και είναι χαμάληδες στη λαχαναγορά του Ρέντη, αλληλοξεφτιλίζοναι, και κάποια στιγμή ο παράφορα οργισμένος Αχιλλέας πάει να τραβήξει το ξίφος για να σκοτώσει τον Αγαμέμνονα. Πρόκειται για τον συνήθη τρόπο των ποιμένων πολεμιστών, των ηρώων,  να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες και να επιλύουν τα προβλήματα: προσφυγή στη βία, εξόντωση του αντιπάλου, εξάλειψη του προβλήματος με τη χρήση βίας –  ή την απειλή χρήσης βίας. Το μετανιώνει όμως και δεν τραβάει μαχαίρι. Εγείρεται ένα πολύ σημαντικό ερώτημα, το οποίο, από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, δεν έχει διατυπωθεί μέχρι τώρα: γιατί ο Αχιλλεύς δεν σκότωσε τον Αγαμέμνονα; Το κομβικό αυτό ερώτημα πλαισιώνεται από πολλά άλλα: Τι τον συγκράτησε; Μήπως φοβήθηκε; Ή μήπως σκέφτηκε κάτι; Μήπως και τα δύο; 

Continue reading

η σύγκρουση Δύσης – Ρωσίας άρχισε και θα διαρκέσει πολλές δεκαετίες

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ θα σας ευχηθώ καλή χρονιά· κάνουμε ευχές γιατί είμαστε βέβαιοι ότι δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι η χρονιά θα είναι καλή, ότι αυτό που επιθυμούμε θα εκπληρωθεί. Να όμως που τώρα είμαστε βέβαιοι ότι η χρονιά θα είναι καλή! Το 2024 ακόμα πιο καλή, το 2025 ακόμα πιο καλή, κάθε νέα χρονιά  όλο και πιο καλή. Με το καλή εννοώ ενδιαφέρουσα και με το ενδιαφέρουσα εννοώ δύσκολη. Ενδιαφέρον χωρίς δυσκολία δεν μπορεί να υπάρξει, λένε οι Κινέζοι,  εδώ και κάνα δύο χιλιετίες, και συμφωνώ μαζί τους. Οι χρονιές, οι δεκαετίες που έρχονται θα είναι δύσκολες και ενδιαφέρουσες, θα ξεχωρίσουν όμως εκείνες οι χρονιές κατά την διάρκεια των οποίων τα πολλά και οξυμένα παγκόσμια κοινωνικά προβλήματα, που γίνονται ολοένα περισσότερα και ολοένα πιο οξέα, συμπέσουν και συντονιστούν και αντιμετωπίσουμε το ενδεχόμενο να σπάσει ο γέφυρα. Ποια είναι η γέφυρα; Η κοινωνική και διεθνής τάξη –  η ισορροπία και ο  συμβιβασμός μεταξύ των κοινωνικών τάξεων και μεταξύ των ισχυρών κρατών. Το κρισιμότερο πρόβλημα του 21ου αιώνα θα είναι το ζήτημα της ενεργειακής μετάβασης –  αυτός είναι ο λόγος που το πρώτο κείμενο της χρονιάς καταπιάνεται με αυτό, με μια εκδήλωσή του, με τη σύγκρουση Δύσης-Ρωσίας.

Continue reading

το επίδομα τροφίμων (market pass) έρχεται από το μέλλον, είναι το μέλλον: από την κοινωνία της εργασίας στην κοινωνία της αεργίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΜΙΑ ηλιόλουστη, ζεστή φθινοπωριάτικη μέρα του 1964 ο παππούς Αθανάσιος, 70 ετών, και ο εγγονός Αθανάσιος, 5, κάπου στα νότια Βαλκάνια, στη βόρεια Ελλάδα, φόρτωσαν το αλέτρι στο κάρο, έζεψαν τις αγελάδες και πήγαν να οργώσουν ένα χωράφι για να σπείρουν σιτάρι μετά από λίγες μέρες. Ο παππούς μάθαινε στον εγγονό να οργώνει. Μετά το όργωμα, πήγαν στο ποτάμι για να βοσκήσουν οι αγελάδες, να πιουν νερό, να πιουν κι αυτοί νερό από το ποτάμι, φόρτωσαν ξερά κλαριά για το φούρνο και επέστρεψαν στο σπίτι.

ΑΥΤΟ που έκαναν ο παππούς και ο εγγονός, να εργαστούν μαζί στην παραγωγή της τροφής και της ενέργειας, το έκαναν πολλοί παππούδες και εγγονοί σε όλη την Ελλάδα, σε όλα τα Βαλκάνια, σε όλη την Ευρώπη, σε όλο τον κόσμο καθ΄όλη τη διάρκεια της ιστορίας του ανθρώπινου γένους. Πριν δύο αιώνες, σταδιακά, και ανάλογα με τον βαθμό επέκτασης του βιομηχανικού καπιταλισμού σε κάθε κοινωνία, αυτή η  συν-εργασία, αυτή η κοινωνική σχέση παππού και εγγονού, γιαγιάς και εγγονής, άρχισε και εκλίπει και τελικά εξέλιπε ολικώς. Οι γέροι και οι γριές εξοβελίστηκαν από την παραγωγή του κοινωνικού υλικού πλούτου, απομονώθηκαν στα γηροκομεία, στα καφενεία, στα ΚΑΠΗ και στα διαμερίσματα ενώ τα παιδιά, οι έφηβοι και ένα μεγάλο μέρος των νέων κλείστηκαν στα σχολεία και στα πανεπιστήμια. Δεν συμμετέχουν πια στην παραγωγή του υλικού κοινωνικού πλούτου.

Continue reading

μπορούμε να αφοπλίσουμε ή να καταργήσουμε την αστυνομία;

 

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΠΟ το 2006 μέχρι το και το 2015, μέσα σε μια δεκαετία,  διαπράχθηκαν στην ελληνική κοινωνία 2.590 ανθρωποκτονίες από πρόθεση. Πόσα από τα θύματα πέθαναν από σφαίρες όπλων αστυνομικών σε ώρα υπηρεσίας; Γνωρίζουμε ένα όνομα: Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος, ετών 15. Υπήρξαν κι άλλα θύματα αστυνομικής βίας; Δεν γνωρίζω, νομίζω πως δεν υπήρξε άλλο. Από το 2016 μέχρι και το 2022 διαπράχθηκαν πάνω από 1.750 ανθρωποκτονίες από πρόθεση –  δύο από αυτές οι δράστες ήταν αστυνομικοί: το 2021 εκτέλεσαν τον 18χρονο Νίκος Σαμπάνη και ένα χρόνο μετά τον 16χρονο Κώστα Φραγκούλη, πάμπτωχοι γύφτοι και οι δύο. Υπήρξαν άλλα; Δεν γνωρίζω κι αν υπήρξαν θα ήθελα να το μάθω.

ΘΑ αντιλαμβάνεστε ότι αυτό που συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία συμβαίνει σε όλες τις δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες. Οι φόνοι που διαπράττουν οι αστυνομικοί είναι ένα απειροελάχιστο κλάσμα του συνολικού αριθμού των ανθρωποκτονιών με πρόθεση. Το κλάσμα αυτό μεγαλώνει ελάχιστα στις ΗΠΑ αλλά δεν παύει να είναι απειροελάχιστο. Οι αστυνομικοί εκεί σκοτώνουν μαύρους αλλά γνωρίζουμε ότι η νούμενο 1 αιτία θανάτου των νεαρών μαύρων είναι οι ανθρωποκτονίες –  που διαπράττονται μεταξύ τους ή από μαύρους μεγαλύτερης ηλικίας. Και σε αυτή την περίπτωση το ποσοστό είναι απειροελάχιστο.

Continue reading

αν καταστραφεί η μισή Αθήνα από μεγάλο σεισμό, να μην ξαναχτιστεί

“ο θεός Ποσειδών θα μας τιμωρήσει για την καταστροφή που κάναμε στο τοπίο της Αθήνας και της Αττικής”

Φ. Κ. ζωγράφος, γνώστης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΤΑ ανατολικά προάστεια του δυτικού Βερολίνου, αν θυμάμαι καλά,  υπάρχει, μέσα σε μεγάλο πάρκο, ένας χαμηλός λόφος που τον έχουν ονομάσει Γολγοθά. Ο λόφος αυτός είναι τεχνητός, τον έφτιαξαν από τα μπάζα των ερειπίων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μάζεψαν τα μπάζα, πρόσθεσαν χώμα και όλο το χρόνο είναι καταπράσινος. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε κι εμείς να διαχειριστούμε τα μπάζα από μεγάλη καταστροφή που θα προκαλέσει μεγάλος σεισμός στην Αθήνα. Αν γίνει σεισμός πάνω από 6 ή, ακόμα χειρότερα, πάνω από 6,5 Ρίχτερ, εκατοντάδες, πιθανόν και χιλιάδες πολυκατοικίες  πολλών συνοικιών της Αθήνας θα καταρρεύσουν, με χιλιάδες, μπορεί και  δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και βαριά τραυματισμένους, ιδίως αν γίνει κατά τη διάρκεια της νύχτας. Γνωρίζουμε πολύ καλά ποιες είναι αυτές οι συνοικίες: Κουκάκι, Νέος Κόσμος, Παγκράτι, Γουδί, Αμπελόκηποι, Γκύζη, Πατήσια, κέντρο (πλατείες Βάθη, Αμερικής, Κολιάτσου), Πετράλωνα και πολλές συνοικίες του Πειραιά.

Continue reading

πρώιμη ιστορία του κειμένου της Ιλιάδας (1)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΠΟΙΟΣ, όποια πάρει στα χέρια του την Ιλιάδα για να τη διαβάσει, θα τη διαβάσει έχοντας την εντύπωση ότι το κείμενο γράφηκε όπως γράφονται σήμερα τα μυθιστορήματα, τα διηγήματα, τα θεατρικά έργα. Ο  συνθέτης/ποιητής έγραψε τον πρώτο στίχο, συνέχισε με τον δεύτερο και μετά από μήνες ή χρόνια έγραψε και τον τελευταίο (Ω 804), σύνολο 15.693 στίχοι, πολλές εκατοντάδες σελίδες μικρού σχήματος βιβλίου. Πολλοί ομηριστές, οι λεγόμενοι ενωτικοί, υποστηρίζουν ότι η Ιλιάδα συντέθηκε με αυτόν τον τρόπο. Πότε έγινε όμως αυτό, πού; Δεν θα το μάθουμε ποτέ –  έχουν διατυπωθεί πολλές εικασίες και θεωρίες. Πώς έγινε; Την έγραψε αυτός που τη συνέθεσε, πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο, ή μήπως την υπαγόρευσε κάποιος αοιδός ή ραψωδός σε κάποιον εγγράμματο; Δεν θα το μάθουμε ποτέ.

Continue reading

συγκριτική αποστέρηση και βία: ποιος δεν θα ήθελε να ήταν ισχυρός, πλούσιος και αναγνωρίσιμος;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ μπορώ να γνωρίζω πόσοι και ποιοι δεν θα ήθελαν να έχουν πολυτελή κατοικία, ένα εξοχικό στη θάλασσα, ένα στο βουνό, μια Μερσέντες και μια Πόρσε, να φορούν ρούχα οίκων μόδας, να έχουν σκάφος, να κάνουν πολυτελείς διακοπές, συχνά ταξίδια, να τρώνε στα καλύτερα εστιατόρια κι άλλα πολλά να κάνουν. Όλα αυτά, η υλική ευημερία,  είναι μόνο μία πτυχή της επιθυμίας-  υπάρχουν άλλες δύο. Υπάρχει και η κοινωνική άνοδος, η κοινωνική ανέλιξη, η αύξηση της κοινωνικής ισχύος, η δυνατότητα και η ικανότητα να επηρεάζει κάποιος τη λήψη των όποιων αποφάσεων και, η τρίτη πτυχή,  η αναγνωρισιμότητα, η φήμη, η δόξα. Να σε αναγνωρίζουν όπου κι αν πας, όπου κι αν βρίσκεσαι, να μιλούν για σένα. Η αναγνωρισιμότητα αυτή είναι η σημερινή εκδοχή του αρχαιοελληνικού κλέους: όλοι και όλες να μιλούν, να αναφέρονται σε σένα, να σε επικαλούνται συχνά. Αν και δεν μπορώ να γνωρίζω πόσοι και ποιοι είναι, είμαι βέβαιος ότι είναι πολύ λίγοι και πολύ λίγες.

Continue reading

θα υπήρχαν αναρχικοί, εάν δεν υπήρχαν αστυνομικοί;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΙ θα γινόταν εάν δεν υπήρχε, στη σημερινή ταξική κοινωνία, κρατική αστυνομία και κρατική απονομή της δικαιοσύνης; Θέτω το ερώτημα διότι κάποιοι και κάποιες ζητούν τη διάλυση της κρατικής αστυνομίας, κατά συνέπεια, και της κρατικής απονομής της δικαιοσύνης, ζουν με αυτό το όραμα και το ιδεώδες. Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα θα πρέπει, πρώτον,  να εξετάσουμε, εάν υπήρξαν κοινωνίες χωρίς αστυνομία και απονομή δικαιοσύνης και, δεύτερον, τι θα γινόταν, εάν στη σημερινή κοινωνία δεν υπήρχε αστυνομία και απονομή δικαιοσύνης, λαϊκή ή κρατική. Θα πρέπει ακόμα να εξετάσουμε και τις διαθέσεις των υποτελών τάξεων και στρωμάτων: θα ήθελαν ή όχι να υπάρχει αστυνομία και απονομή δικαιοσύνης; Μπορούμε, και πώς, να καταργήσουμε το νομοθετικά κατοχυρωμένο  δικαίωμα της κρατικής αστυνομίας να σκοτώνει, ως κατέχουσα το μονοπώλιο της βίας,  και της κρατικής απονομής της δικαιοσύνης να τιμωρεί όποιον και όποια αντιστέκεται και στρέφεται κατά των συμφερόντων των ιδιοκτητών και του κράτους; Continue reading

πολιτική, πλουτισμός, απάτη και κοινωνικός πόλεμος

ποιος έχει το δάχτυλο στο μέλι και δεν το γλείφει;

(παροιμία)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΧΩ δυσάρεστα νέα να σας αναγγείλω, πολύ δυσάρεστα. Πάσχω από μία ανίατη ασθένεια, όχι και πολύ σπάνια. Η ασθένεια αυτή εμφανίζεται μετά τα 60, σε κάποιους κάποιες νωρίτερα (τους ζηλεύω) –  θα περιγράψω τα συμπτώματα με μια πρόταση: έχω χάσει την ικανότητα να εκπλήττομαι με αυτά που συμβαίνουν στο ορατό, στο εμφανές  πεδίο του κοινωνικού πολέμου, της πολιτικής. Δεν μπορώ να εκπλαγώ με ειδήσεις που αφορούν τον πλουτισμό ως αποτέλεσμα της πρακτικής του  δημοσιογραφικού εκβιασμού.   Δεν μπορώ να εκπλαγώ, σαν άνθρωπος κι εγώ, δυστυχώς, με ειδήσεις που αφορούν τον πλουτισμό μελών της πολιτικής δημοκρατικής ολιγαρχίας ως αποτέλεσμα διαφθοράς, δωροδοκίας και απάτης.  Πώς να εκπλαγώ όταν η δημοκρατία υπόσχεται ίσες ευκαιρίες σε όλους και όλες, εκ των οποίων η πρωταρχική είναι ο εύκολος και γρήγορος πλουτισμός μέσω της πολιτικής; Θα μου πείτε, όχι, φίλε, δεν είναι αυτό δημοκρατία, κάτι άλλο είναι η δημοκρατία, και θα ακούσω να την εξυμνείτε και να σκέφτεστε και κάτι πέραν της αντιπροσωπευτικής, μια ιδανικής άμεσης δημοκρατίας. Θα σας ακούσω με προσοχή, θα κάνω τ΄ αφτιά μου λαγάνες, θα ήθελα όμως να με ακούσετε και σεις.

Continue reading