πού τα βρήκαν τα άλογα και τα άρματα οι Αχαιοί επιδρομείς;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ αυτά που μας λέει η Ιλιάδα, είναι άλλωστε η μοναδική πηγή,  και δεχόμαστε ότι ο Τρωικός πόλεμος έγινε. Έγινε αλλά δεν θα μπορούσε να είχε γίνει όπως μας τον περιγράφει η Ιλιάδα. Και σκεφτόμαστε και αναρωτιόμαστε και ρωτάμε: γιατί μας τον περιγράφει όπως δεν είχε γίνει και δεν μας τον περιγράφει όπως όντως έγινε; Πώς έγινε; Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος, κάποια φιλόλογος ή ειδικευμένος ομηριστής για να ρωτήσει: μα πού τα βρήκαν τα άλογα και τα άρματα και πολεμούσαν με αυτά; Η ερώτηση αυτή δεν ισχύει για τους Τρώες, γηγενείς είναι, αυτοί θα μπορούσαν να είχαν ιππήλατα άρματα. Είχαν όμως;

ΜΑ, θα μας πει κάποιος, τα φόρτωσαν στα πλοία και τα έφεραν στην Τροία. Η Ιλιάδα δεν μας λέει κάτι τέτοιο, πουθενά. Αφού τελειώσει η απαρίθμηση των συμμάχων, ο ποιητής αναρωτιέται –  και απαντά (Β 761-770) : ποιοι ήρωες και ποια άλογα ξεχώριζαν; Ο Αίας, όσο μήνιε (<μήνις, τσαντίλα, οργή) ο Αχιλλεύς, ο οποίος ήταν βέβαια και ο πρώτος· από τα άλογα ξεχώριζαν του Εύμηλου, μετά βέβαια από αυτά του Αχιλλέως.  Τα άλογα του Εύμηλου ήταν γρήγορα σαν πουλιά (όρνιθας ώς, 764). Θα περιμέναμε ο Εύμηλος (” αυτός που έχει πολλά και καλά αιγοπρόβατα”) να διακριθεί στο πεδίο της μάχης, με το ταχύτατο άρμα που διαθέτει. Όσο τον είδατε εσείς άλλο τόσο τον είδα κι εγώ: ποτέ! Ποτέ των ποτών!

Continue reading →

ο Δούρειος Ίππος ως μήνυμα (συμβουλή): ουδέποτε πολιορκήθηκε η Τροία

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΑΡΑΞΕΝΕΥΟΜΑΙ και απορώ και αναρωτιέμαι γιατί όσοι και όσες ασχολήθηκαν και έγραψαν για τον Τρωικό πόλεμο δεν έθεσαν, από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, από αυτά που έχω διαβάσει, κάποια πολύ εύλογα ερωτήματα, κομβικής σημασίας. Και σκέφτομαι ότι, εάν τα μέχρι τώρα πορίσματα των ερευνών και των υποθέσεων, εικασιών και θεωριών, είναι άγονα και κοινότοπα, αυτό οφείλεται όχι στο ότι διατύπωσαν διαφορετικές απαντήσεις στα ίδια ερωτήματα αλλά στο ότι δεν έθεσαν, παρέλειψαν να θέσουν,  αυτά τα επικίνδυνα και, όπως θα δείξω, γόνιμα ερωτήματα. Είναι τόσο εύλογα ώστε φτάνω στο σημείο να αναρωτηθώ μήπως τα απέφυγαν διότι είναι πολύ ενοχλητικά –  και όντως είναι. Διότι εάν φέρεις στο προσκήνιο της έρευνας και της αναζήτησης ένα γόνιμο ερώτημα , αυτό θα γεννήσει κι άλλο, κι άλλα, και δεν πρέπει να σταματήσεις, να τολμήσεις να προχωρήσεις χωρίς να δίνεις λογαριασμό σε κανέναν και σε καμία –  μόνο σε ανοιχτόμυαλους και ακομπλεξάριστους  ανθρώπους. Οφείλεις να ανταποκριθείς στις παρατηρήσεις τους, τις υποδείξεις, τις ενστάσεις και τις διαφωνίες.

ΤΟ πρώτο από αυτά τα ερωτήματα: γιατί εννιά ολόκληρα χρόνια οι Αχαιοί επιδρομείς δεν μπόρεσαν να καταλάβουν την Τροία; Δεν μου αρέσει όπως το διατύπωσα, το διατυπώνω εκ νέου: γιατί εννιά ολόκληρα χρόνια οι Αχαιοί επιδρομείς δεν μπόρεσαν να καταλάβουν με τη βία, με τα όπλα, ένα καλά οχυρωμένο φρούριο, την Τροία; Την πολιορκούσαν για εννιά ολόκληρα χρόνια και στο δέκατο τα κατάφεραν; Όχι, δεν τα κατάφεραν –  η Τροία δεν καταλήφθηκε με τη βία, με τα χέρια στα όπλα. Άρα, ο αριθμός εννιά πρέπει να γίνει δέκα. Γιατί; Είναι δυνατόν να πολιορκείς ένα φρούριο, μια πόλιν (αρχική σημασία της λέξης ήταν “φρούριο, οχυρό, κάστρο”), δέκα χρόνια κι αυτή να αντέχει στην πολιορκία; Πώς άντεξε; Και αφού δεν καταλήφθηκε με τη βία αυτή η οχυρωμένη θέση, γιατί λέμε η άλωση της Τροίας; Όταν λέμε άλωση, μας λένε όλα τα λεξικά, εννοούμε τη βίαιη κατάληψη μιας οχυρωμένης θέσης από εχθρικά στρατεύματα. Μπορούμε να απαντήσουμε σε όλα αυτα τα ερωτήματα; Ναι, μπορούμε, θα μας βοηθήσει η μοναδική πηγή του Τρωικού πολέμου, η Ιλιάδα. Θα πρέπει όμως να τη διαβάσουμε με μεγάλη προσοχή.

Continue reading →

το μέλλον ανήκει στην κολονοσκόπηση: παγκόσμια ιστορία της διατροφικής ποικιλίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΟΛΛΟΙ παλαιοανθρωπολόγοι διατείνονται ότι ο άνθρωπος εμφανίστηκε πριν 250.000 χρόνια, ενώ η διαδικασία για να διαμορφωθεί (ανθρωπογένεση/κοινωνιογένεση) είχε μια διάρκεια που ξεπερνά τα 4 εκατομμύρια χρόνια. Ο άνθρωπος είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας σειράς επαναστάσεων, αλλαγών χωρίς επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση: η όρθια στάση, η απώλεια οίστρου στα θηλυκά, η παράταση της παιδικής ηλικίας, η χρήση της φωτιάς, το μαγείρεμα, η κατασκευή εργαλείων για κατασκευή εργαλείων, το παιχνίδι, ο χορός, η μουσική, η γλώσσα και η σκέψη, η αφήγηση, η φαντασία και η φαντασίωση, το σύμβολο και η τελετή, η ανταλλαγή, η παράσταση και η τέχνη, το κυνήγι μεγάλων θηραμάτων, ο πόλεμος, ο διαρκής πειραματισμός –  αυτές είναι οι σημαντικότερες επαναστάσεις.

ΑΠΟ τα 250.000 χρόνια, τα 240.000 τα ζήσαμε ως τροφοσυλλέκτες και κυνηγοί μικρών θηραμάτων (και μεγαλύτερων προς το τέλος αυτής της περιόδου). Ζούσαμε σε ομάδες των 20-50 μελών, στις οποίες οι δεσμοί δεν ήταν σταθεροί: οι συμβιωτικές ομάδες διασπόντουσαν,  διαλύονταν και ανασυνθέτονταν μόλις προέκυπτε κάποια διαφωνία, πολύ συχνά δηλαδή. Η προσωρινότητα της συμβίωσης απέτρεπε την εμφάνιση παγιωμένων κυριαρχικών σχέσεων. Οι σχέσεις ανταλλαγής και συνεργασίας με άλλες ομάδες ήταν επίσης ευκαιριακές και προσωρινές, για να αποτραπεί η αύξηση του μεγέθους της συμβίωσης και κατά συνέπεια για να αποτραπεί και πάλι η εμφάνιση κυριαρχικών σχέσεων. Εστιάζω στην αντίθεση προσωρινότητα/μονιμότητα –  θα μας χρειαστεί για να κατανοήσουμε και την παγκόσμια ιστορία και το μέλλον μας.

Continue reading →

ο τρόπος διεξαγωγής του Τρωικού πολέμου (2)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΡΙΝ λίγες μέρες διατύπωσα την παρατήρηση ότι, εάν δεχτούμε την ιστορικότητα του Τρωικού πολέμου, τότε εγείρεται πληθώρα ερωτημάτων, τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν και να απαντηθούν. Τα ερωτήματα τα εγείρει η μοναδική πηγή αυτού του πολέμου, η Ιλιάδα. Με τρία από αυτά ασχοληθήκαμε στο πρώτο μέρος: ήταν δυνατόν να συμμετείχε σε μια ληστρική επιδρομή τόσο μεγάλος αριθμός επιδρομέων; Εάν ήταν ληστρική επιδρομή, γιατί έμεναν εκεί τον χειμώνα, και δεν έφευγαν, όπως συνήθιζαν να κάνουν, όταν τόσο η διαβίωση όσο και η διεξαγωγή του πολέμου είναι πολύ δυσχερής; Από τον μεγάλο αριθμό των επιδρομέων (πάνω από 50.000 άνδρες) και τη δεκαετή διάρκεια της επιδρομής προκύπτει άλλο ένα ερώτημα: ήταν ληστρική επιδρομή ή απόπειρα μόνιμης εγκατάστασης; Η Ιλιάδα περιγράφει τον πόλεμο με όρους και ετήσιας επιδρομής  και απόπειρας μόνιμης εγκατάστασης, αποικισμού.

Η εξέταση αυτών των αντιφάσεων, και άλλων πολλών, θα τις εκθέσουμε όλες διεξοδικά, και οι απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα μας παρωθούν να αναρωτηθούμε: γιατί η Ιλιάδα δεν μας ξεκαθαρίζει τι ήταν αυτός ο πόλεμος και γιατί δεν τον περιγράφει όπως έγινε αλλά όπως δεν έγινε;  Είμαστε σε θέση να διαλευκάνουμε αυτό το μυστήριο; Τι ήταν, ληστρική επιδρομή ή απόπειρα μόνιμης εγκατάστασης; Και πώς έγινε, θα μπορέσουμε να το διευκρινίσουμε;

Continue reading →

2008-2022: από τον 15χρονο μαθητή Γκρέγκορι στον 16χρονο πατέρα Κάλο (από τα βόρεια προάστεια στους γύφτικους καταυλισμούς )

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ κάηκε και δεν θα καεί η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και άλλες πολλές επαρχιακές πόλεις, όπως το 2008, όταν δολοφονήθηκε στα Εξάρχεια ο 15χρονος μαθητής Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος. Γιατί; Μήπως επειδή ο 16χρονος πατέρας Κώστας Φραγκούλης μπορεί να μην πεθάνει; Όχι, δεν είναι αυτός ο λόγος. Νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο και δεν ξέρω ποια είναι αυτή η κλωστή από την οποία κρέμεται η ζωή του Κάλο, μάλλον θα είναι η κλωστή της ζωής. Εάν, ο μη γένοιτο, κοπεί η κλωστή, θα γίνει ό,τι έγινε τον Δεκέμβριο του 2008; Εάν δολοφονηθεί αύριο 15χρονος μαθητής από κάποιον αστυνομικό, θα συμβεί κάποια εκτεταμένη εξέγερση, όπως το 2008; Τι λέτε; Εγώ λέω ότι ελάχιστοι, μερικές εκατοντάδες, και πολλοί είναι,  θα βγουν στους δρόμους να διαμαρτυρηθούν. Γιατί; Τι άλλαξε από το 2008;

Continue reading →

ο τρόπος διεξαγωγής του Τρωικού πολέμου (1)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΓΡΑΦΩ ένα βιβλίο για τον Τρωικό πόλεμο –  σε κάνα δυο χρόνια μπορεί να είναι έτοιμο. Διατυπώνω κάποια ερωτήματα και τα απευθύνω σε ιστορικούς, αρχαιολόγους  και ομηριστές που ασχολούνται με αυτό το ζήτημα –  εκθέτω βέβαια και τις δικές μου σκέψεις και απαντήσεις. Σήμερα θα συμπτύξω μερικά κεφάλαια και θα εκθέσω συνοπτικά τόσο τη μέθοδο της εργασίας μου όσο και τους προσανατολισμούς της.

ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΑ δεν θα μάθουμε ποτέ, εάν έγινε ή όχι αυτός ο πόλεμος. Άλλοι διατείνονται πως έγινε, άλλοι υποστηρίζουν που δεν έγινε. Η διαφωνία αυτή πηγάζει από την μοναδική μαρτυρία περί της διεξαγωγής του πολέμου, την Ιλιάδα. Η Ιλιάδα όμως δεν είναι ιστορία, είναι ποίηση. Μπορεί να είναι ποίηση, δεν μπορεί όμως να μην βασίζεται σε κάποια ιστορικά γεγονότα, λένε όσοι δέχονται την ιστορικότητα του πολέμου. Όσοι διαφωνούν  διατείνονται ότι όλα όσα διαβάζουμε στην Ιλιάδα είναι επινοήσεις των αοιδών.

Η διαφωνία αυτή είναι άγονη, πολύ άγονη. Η γνώμη μου είναι ότι πρέπει να αρχίσουμε τη μελέτη αυτού του πολέμου με δύο ζητήματα, για τα οποία υπάρχουν πολλές ενδείξεις συμφωνίας. Το ένα είναι η βεβαιότητα ότι οι ελληνόφωνοι κάτοικοι της ελλαδικής χερσονήσου διεξήγαγαν ληστρικές επιδρομές στα μικρασιατικά παράλια και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου: πρώτοι ήταν οι Μυκηναίοι (1450-1200 π. Χ.), ακολούθησαν οι άποικοι Αιολείς και Ίωνες, από τις πρώτες μέρες του αποικισμού (1000 π. Χ.) μέχρι την κατάκτηση της Ανατολίας από Πέρσες (550 π. Χ.) και, τέλος, οι Μακεδόνες και οι σύμμαχοί τους στο δεύτερο μισό του 4ου π. Χ. αιώνα. Η Ανατολία ήταν μια περιοχή με πολλές και ευημερούσες αγροτικές κοινότητες, με πολλά αστεακά κέντρα, υπήρχε πολυανθρωπία και πλούτος κι αυτό ακριβώς αναζητούσαν οι επιδρομείς: αιχμαλώτους για να να τους κάνουν δούλους, πρώτα γυναίκες και μετά και άνδρες, ζώα, μέταλλα και πολύτιμα αντικείμενα (μεταλλικά αγγεία και άλλα οικιακά σκεύη, ρούχα και σκεπάσματα –  σύμφωνα με την Ιλιάδα).

Continue reading →

η αναζωπύρωση της εκτός παιχνιδιού ποδοσφαιρικής και οπαδικής βίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ αντρικό ποδόσφαιρο είναι ένα βίαιο παιχνίδι. Κι αυτός είναι ο δεύτερος κατά σειρά λόγος που είναι το πιο δημοφιλές παγκοσμίως ομαδικό παιχνίδι μεταξύ των ανδρών (και λίγων γυναικών). Ο πρώτος είναι ο τρόπος που επιτυγχάνεται η διείδυση  της μπάλας: η διείσδυση που συγκινεί τους θεατές, που τους συγκλονίζει, τους αναστατώνει είναι αυτή που επιτυγχάνεται από μακριά και με το πόδι, όταν με το χτύπημα η μπάλα αποκτά μεγάλη ταχύτητα, σφοδρότητα και ορμητικότητα. Η μπάλα διαγράφει μια τροχιά όμοια με αυτήν της οβίδας,της σφαίρας  πυροβόλου όπλου. Γι΄ αυτό κι ένα δυνατό, μακρινό σουτ χαρακτηρίζεται κανονιά, ένας γκολτζής κανονιέρης και η επίτευξη της διείσδυσης ως εκτέλεση, ως φόνος, συμβολικός ασφαλώς.

Η βία του ποδοσφαίρου ασκείται με τρεις τρόπους και εμφανίζεται με τρεις μορφές: με την εγγενή στο παιχνίδι βία, με την εκτός παιχνιδιού βία μεταξύ των ποδοσφαιριστών και με τη βία μεταξύ των οπαδών των αντίπαλων ομάδων. Υποστηρίζω, θα εκθέσω τις σκέψεις μου και τα επιχειρήματά μου, ότι εμφανίζεται μια τάση έντονης αναζωπύρωσης και διάχυσης της βίας στην κοινωνία που θα συντείνει και στην αναζωπύρωση της οπαδικής βίας, η οποία θα συνεχιστεί, θα ενισχυθεί και θα γενικευτεί. Θα βλέπουμε, με άλλα λόγια, συχνά συγκρούσεις μεταξύ των οπαδών των αντίπαλων ομάδων και μέσα στο γήπεδο, στις κερκίδες, και έξω από το γήπεδο, κοντά ή μακριά. Η τάση αυτή δεν υπάρχει ούτε και θα εμφανιστεί στο γυναικείο ποδόσφαιρο.

Continue reading →

ο σταρ, η σταρ, το αστέρι – διάκριση, φήμη, πλούτος

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο σταρ του κινηματογράφου, η σταρ του θεάτρου είναι αστέρια, όπως αστέρι είναι κι ένας σταρ του ποδοσφαίρου αλλά και κάποιος, κάποια ή κάτι που ξεχωρίζει για κάποια ικανότητα, δεξιότητα, ιδιότητα ή συμπεριφορά. Γιατί όμως αποκαλούμε σταρ ή αστέρι κάποιο πρόσωπο που ξεχωρίζει; Ποια είναι τα κοινά στοιχεία μεταξύ αστεριού και προσώπων που ξεχωρίζουν, διακρίνονται; Πού θα εντοπίσουμε τις πρωιμότερες πηγές αυτής της μεταφοράς, η οποία προέρχεται από παρομοίωση κάποιου, κάποιας που διακρίνεται με αστέρι; (Είναι αστέρι < μοιάζει με αστέρι, είναι σαν αστέρι). Με αυτά τα ερωτήματα θα ασχοληθούμε σήμερα. Αύριο, δεν ξέρω.

Continue reading →

γιατί, και πώς, οι 7.000 δακτυλοδεικτούμενοι εγκληματίες χασικλήδες έγιναν 1.200.000 περιστασιακοί και χρόνιοι χρήστες;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΗ δεκαετία του 1970 οι χασικλήδες θεωρούνταν  ειδεχθείς εγκληματίες ενώ η καλλιέργεια και η χρήση της ινδικής κάνναβης  εκλαμβάνονταν ως εγκληματική πράξη – ήταν παράνομη. Σήμερα, η καλλιέργεια και η χρήση της ινδικής κάνναβης είναι μια συμπεριφορά αποδεκτή κοινωνικά, ουδείς και ουδεμία εκλαμβάνει τον χρήστη ως εκληματία, παρ΄ όλο που είναι παράνομη και διώκεται, με αποτέλεσμα χιλιάδες  καλλιεργητές και χρήστες να ταλαιπωρούνται, έτσι και εμπλακούν στα δίχτυα των διωκτικών, δικαστικών και σωφρονιστικών αρχών και θεσμών. Πρόκειται για σαφή, κραυγαλέα θα έλεγα, αναντιστοιχία μεταξύ κοινωνικής συμπεριφοράς και νομοθετικής και ποινικής ρύθμισης και αντιμετώπισης. Σε πολλές χώρες, ευρωπαϊκές και σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ,  η αναντιστοιχία αυτή έχει αντιμετωπιστεί επιτυχώς, με πολύ θετικά αποτελέσματα: αφενός ανακούφιση και αποενοχοποίηση των χρηστών, αφετέρου ελάφρυνση του φόρτου εργασίας των διωκτικών, δικαστικών και σωφρονιστικών αρχών. Να συμπληρώσω ότι υπάρχουν πολλές χώρες, στην Αφρική και στην Ασία, στις οποίες η καλλιέργεια και η χρήση της ινδικής κάναβης δεν θεωρείται εγκληματική συμπεριφορά, ενώ, αν υπάρχει νομοθετική απαγόρευση, δεν εφαρμόζεται.

Continue reading →

Παρμενίδης: μια βιογραφία

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΤΟ κείμενο που έγραψα προχτές αναρωτήθηκα, εάν η ετυμολογία και η σημασία του ονόματος του (Παρμενίδης, αφορά τον πατέρα του) και του πατέρα του (Πύρης, που αφορά τον παππού του) μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τις σκέψεις τις ίδιες και την προέλευσή τους σχετικά με το εόν και το Είναι, με την πραγματικότητα. Είδαμε ότι και τα δύο ονόματα είναι αριστοκρατικής και πολεμικής προέλευσης. Παρμενίδης είναι ο γιος αυτού που μένει στο πεδίο της μάχης και δεν τρέπεται σε φυγή, ο ατρόμητος, ενώ Πύρης είναι αυτός που είναι ορμητικός και σφοδρός όπως το πυρ που κατακαίει το δάσος. Ο Διογένης Λαέρτιος (ΙΧ, 21-23) επιβεβαιώνει αυτή την υπόθεση: γράφει ότι καταγόταν από γένος ισχυρό, αριστοκρατικό και πλούσιο (γένους τε υπάρχων λαμπρού και πλούτου) –  η λάμψη είναι μετωνυμία της ισχύος (ο εκλαμπρότατος , η εκλαμπρότητα). Σήμερα θα αναρωτηθούμε μήπως και η βιογραφία του μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τις σκέψεις του περί του εόντος και του Είναι. 

ΥΠΑΡΧΕΙ όμως ένα πρόβλημα. Γνωρίζουμε πολύ λίγα για τη ζωή του. Υπάρχει όμως ένας τρόπος να το αντιμετωπίσουμε με κάποια επιτυχία, τρόπος που έχει περάσει απαρατήρητος και άρα και αναξιοποίητος. Γνωρίζουμε ότι γεννήθηκε στην Ελέα, αποικία των Φωκαέων, στην Κάτω Ιταλία, στο μέσον ακριβώς μεταξύ της Νάπολης (Νεάπολις)και του Ρέτζιο (Ρήγιον), στο νοτιότερο σημείο του ακρωτηρίου της Ιταλίας, αποικίες και οι δύο των Ευβοέων. Για το έτος της γέννησής του υπάρχουν δύο εκδοχές. Ο Διογένης Λαέρτιος (ο.π.) γράφει ότι . . .  ήκμαζε δέ κατά την ενάτην και εξηκοστήν ολυμπιάδα, ήταν δηλαδή σαραντάρης το  504-1, άρα θα γεννήθηκε περί το 540-1. Ο Πλάτων (Παρμενίδης, 127a) υποστηρίζει ότι όταν  ήρθε στην Αθήνα ήταν 65 χρονών και ο Σωκράτης 20. Αφού ο τελευταίος γεννήθηκε το 470, η επίσκεψη θα έγινε το 450, άρα ο Παρμενίδης θα γεννήθηκε το 515. Θα δούμε ότι η πλατωνική εκδοχή είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα. Ο Διογένης Λαέρτιος γράφει ακόμα ότι . . . λέγεται δε νόμους θείναι τοις πολίταις, ώς φησι Σπεύσιππος εν τω Περί  φιλοσόφων, ότι συνέταξε νόμους για την πόλιν της Ελέας. Η πληροφορία αυτή και το γεγονός ότι έγραψε φιλοσοφικό ποίημα μαρτυρούν ότι ήταν ισχυρός και πλούσιος- μόνο αυτοί νομοθετούσαν, ασχολούνταν με τη φιλοσοφία, ήταν εγγράμματοι και μπορούσαν να αγοράσουν τον πανάκριβο πάπυρο.

Continue reading →