φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Εάν ορίσουμε την κοινωνία ως το πλέγμα των σχέσεων του ανθρώπου με τον άνθρωπο και του ανθρώπου με τη φύση, ορισμός καθ’  όλα μαρξιστικός, τότε οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων εμφανίζονται ως ανταλλαγή, ως απόδοση και ανταπόδοση βίας, δώρου και εμπειριών. Προτάσσω την ανταλλαγή βίας και ακολούθως του δώρου διότι ο περιορισμός κατ΄ αρχάς της ανταλλαγής βίας και η πύκνωση της ανταλλαγής δώρου μας έκανε ανθρώπους –  η ανταλλαγή εμπειριών έπεται. Σε κάθε ανταλλαγή αντιστοιχεί ένα φάσμα τελετουργιών, ένα φάσμα χειρονομιών, μιμητικών πράξεων, οι οποίες αναπαριστάνουν τις αντίστοιχες αποδόσεις και ανταποδόσεις. Ο μύθος, απόπειρα ερμηνείας των τελετουργιών, εμπλούτισε με περιεχόμενο τις ανταλλαγές –   εμφανίζεται άρα μετά τις τελετουργίες.

Η ανταλλαγή της βίας, άλλοτε υλική και άλλοτε συμβολική,   εμφανίζεται ανθρωπολογικά και ιστορικά με ποικίλες μορφές ως διεκδίκηση, σύγκρουση, τσακωμός, πόλεμος, αθλητισμός. Η ανταλλαγή του δώρου επισημάνθηκε από τον Μαρσέλ Μός, στο σχετικό με το δώρο βιβλίο του, επισήμανση που βοήθησε τους ιστορικούς να προσεγγίσουν κοινωνίες και κοινωνικούς θεσμούς και πρακτικές από μια νέα οπτική γωνία. Στα λατινικά,  το δώρο, το χάρισμα, η χάρη είναι munus· η κοινωνική συνύπαρξη μέσω των δώρων είναι η προϋπόθεση του σχηματισμού της λέξης communis, από την προέρχεται και ο όρος κομμουνισμός.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Τον χειμώνα του 1985-6 ζούσα σε ένα χωριό έξω από τα Χανιά, στο Σκηνέ, ήμουν 27 χρονών. Ένα βράδυ τα έπινα στο ψητοπωλείο του χωριού κι έρχεται και κάθεται μαζί μου το ‘αφεντικό’  μου, ένας ογδοντάρης γέρος. Κάποια στιγμή, με ρωτάει:  Θανάση, τί θα κάνεις σε έναν άνθρωπο που τον μισείς πολύ;  Του απαντώ: θα βγάλω το πιστόλι και θα του τινάξω τα μυαλά στον αέρα. Όχι, βρε κοπέλι, μου λέει, κουζουλός είσαι; Υπάρχει μια πιο σκληρή τιμωρία. Πιο σκληρή τιμωρία; Ποια είναι αυτή;

Continue reading →

     φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα    

     Μπορείτε άραγε να φανταστείτε τι νιώθω και τι σκέφτομαι όταν αγοράζω νερό;  Νιώθετε την απέραντη θλίψη μου; Συμμερίζεστε τη σκέψη μου πως, εάν κάποτε δικάζαμε τον Κύριο καπιταλιστή, που δεν θα το κάνουμε διότι δεν  μπορούμε να τον τιμωρήσουμε μιας και δεν μπορούμε να τον συγχωρέσουμε, εάν λοιπόν δικάζαμε τον Κύριο η πρώτη κατηγορία θα ήταν αυτή του εγκληματία της κοινωνίας και ως πρώτο έγκλημα θα επικαλούμασταν την εμπορευματοποίηση του νερού.  Εάν και το νερό έγινε εμπόρευμα, μέσο αρπαγής και καταστροφής και εξόντωσης,  τί δεν μπορεί να γίνει εμπόρευμα; Τίποτα, φίλες και φίλοι, τίποτα, δηλαδή τα πάντα, κάθε πράγμα και κάθε σχέση. Και όταν όλα θα έχουν γίνει εμπορεύματα, τίποτα δεν θα απομείνει πχια να γίνει εμπόρευμα. 

     Θυμάστε πως  πίναμε νερό πριν γίνει εμπόρευμα; Τον Ιούνιο του 1969, το τρένο, ο καρβουνιάρης, που μετέφερε τους αγρότες από τον Έβρο και τη Θράκη για να πάνε να δουλέψουν στα εργοστάσια και στην οικοδομή την χρυσή εποχή της επέκτασης του καπιταλισμού στην Ελλάδα, που δεν θα μπορούσε να γίνει παρά μόνο καταλύοντας την καπιταλιστική δημοκρατία, σταμάτησε στην κοιλάδα του Νέστου για να κατέβουν οι μηχανοδηγοί στο ποτάμι και από μια πηγή με γάργαρο, κρυστάλλινο νερό,  που δεν θα το ξεχάσω μέχρι να ψοφήσω, να πιουν και να γεμίσουν τα δοχεία τους. Τους πήρε χαμπάρι ο κόσμος και σε λίγο όλο το τρένο ήταν στίς όχθες του Νέστου. Μείναμε εκεί πάνω από δύο ώρες και ουδέποτε στη ζωή μου το θεώρησα αυτό καθυστέρση και αργοπορία γιατί και τα δύο με αρέσουν εάν ζεις – εάν περιμένεις (να ζήσεις – μαλάκα! μαλάκω! ) είναι βασανιστήριο.

    Το καλοκαίρι του 1988 περπατούσα στην Ιθάκη. Μεσημεράκι, όταν άρχιζε η κάψα του ήλιου, έφτασα σε έναν οικισμό,  που ήταν κτισμένος σε έναν βραχώδη λόφο, και μπήκα στην πρώτη αυλή που είδα να πιω νερό. Στάθηκα στο μέσο της πλακόστρωτης αυλής· τη φωνή μου άρπαξε το βλέμμα μου: σε μια γωνιά, ένας μικρός λαχανόκηπος με λαχανικά όλο ζωή· γύρω από την αυλή λουλούδια, πολλά λουλούδια, να ακούς χρώματα και να βλέπεις μυρωδιές!  Έψαξα να βρω τη βρύση, αλλά βρύση δεν υπήρχε· έψαξα για πηγάδι, πηγάδι δεν υπήρχε. Αίνιγμα!  Μα πού στο καλό βρίσκουν τόσο νερό σε ένα τόσο βραχώδες και άνυδρο μέρος; Φώναξα, θεία! θεία!  έτσι φωνάζαμε στο χωριό, όλες οι γυναίκες μάς ήταν (σα) θείες,  εμφανίστηκε μια γυναίκα, μια μάνα, που μπορεί να είχε κι εγγὀνια, και της ζήτησα νερό. Ήρθε πρόσχαρη με ένα κουβά και ένα ποτήρι· αναρωτήθηκα τι τον ήθελε τον κουβά, πηγάδι δεν υπήρχε, ήμουν βέβαιος. Σήκωσε ένα ξύλινο σκέπασμα σε μια τρύπα στο πλακόστρωτο της αυλής, έρριξε τον κουβά μέσα και άντλησε νερό, μου γέμισε το ποτήρι με δροσερό, πεντανόστιμο και καθαρότατο νερό που δεν θα το ξεχάσω μέχρι να πεθάνω. Μία από τις σημαντικότερες δασκάλες της ζωής μου.

 

Continue reading →

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα    

    Ο Κύριος καπιταλιστής της παραγωγής και του χρήματος και οι πιστοί και αφοσιωμένοι Υπηρέτες Του γνωρίζουν ότι η μετάβαση από την επέκταση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής προς την εκκίνηση της αναπόφευκτης και αναπότρεπτης συρρίκνωσής  του βαίνει προς το τέλος της και προετοιμάζονται  – την πολιτική φιλοσοφία που αντιστοιχεί σε αυτήν την προετοιμασία την αποκαλούμε νεοφιλελευθερισμό, ήτοι προληπτική αντεπανάσταση. Οι Υποτελείς δεν το γνωρίζουν και δεν προετοιμάζονται αλλά θα το γνωρίσουν – η επίγνωση αυτή είναι μια στιγμή της παγκόσμιας  πνευματικής επανάστασης,  με την συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων της εποχής μας να είναι το βαθύ περιεχόμενό της και η βασική ένδειξη της έναρξης της παγκόσμιας κοινωνικής επανάστασης.     

      Αυτή είναι η εικόνα που έχω σχηματίσει για τον 21ο αιώνα, φίλες και φίλοι. Τα ερωτήματα είναι πολλά και εύλογα και δεν θα αποφύγω να διατυπώσω τις απαντήσεις μου.  Γιατί  θα συρρικνωθεί ο καπιταλισμός, τί είναι αυτή η συρρίκνωση, γιατί είναι αναπόφευκτη και αναπότρεπτη, ποια θα είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της, με άλλα λόγια, οι κύριες συνέπειες της, πότε θα αρχίσει;

 

Continue reading →