φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΠΟΙΟΣ, όποια ασχολείται με την Κυριαρχία, τη δυτική και την αγροτική, δεν μπορεί να αποφύγει την ενασχόληση με την Αρχιτεκτονική της Κυριαρχίας –  υπάρχει και η λαϊκή αρχιτεκτονική και η κομμουνιστική αρχιτεκτονική, με αυτές όμως θα ασχοληθούμε άλλη χρονιά. Φέτος θα ασχοληθούμε με την Αρχιτεκτονική της δυτικής Κυριαρχίας και την Αρχιτεκτονική της αγροτικής Κυριαρχίας. Θα θέσουμε κάποια ερωτήματα και θα αποπειραθούμε να διατυπώσουμε απαντήσεις. Γιατί η αγροτική Κυριαρχία (Αίγυπτος, Σουμερία, Ινδία, Κίνα, Ινκας, Αζτέκοι, Μάγιας) χτίζει μόνο πυραμίδες; Η δυτική Κυριαρχία δεν χτίζει πυραμίδες –  γιατί;  Τι χτίζει; Εάν η πυραμίδα είναι ένα μνημείο, μια μνημειώδης κατασκευή, σε τι αναφέρεται αυτή η μνήμη; Γιατί η Κυριαρχία, αγροτική και δυτική, χτίζουν μνημεία; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα μιας μνημειώδους κατασκευής και ποιες οι λειτουργίες της; Γιατί η αγροτική Κυριαρχία αγνοεί τον κίονα;  Γιατί ο κίονας είναι το βασικό αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό της δυτικής Κυριαρχίας;

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΤΑΝ μελετάμε μια κοινωνία, την ιστορία μιας κοινωνίας και της εποχής της, αποπειρόμαστε να σκιαγραφήσουμε τα βασικά της γνωρίσματα, τις κατηγορίες των ανθρώπων που ζουν σε αυτήν και, πολύ βασικό, την τάση ή τις τάσεις που επικρατούν, επειδή αλλάζει. Εάν αυτή η κοινωνία είναι η καπιταλιστική των τελευταίων δύο αιώνων κι εάν εστιάσουμε την προσοχή μας στις τάσεις της, θα παρατηρήσουμε μια τάση μοναδική, που δεν την εντοπίζουμε ούτε στον δυτικό πολιτισμό ούτε σε καμιά άλλη κοινωνία ή πολιτισμό της παγκόσμιας ιστορίας. Μέχρι τώρα, σε όλες τις κοινωνίες του παρελθόντος, το 92-99% των ανθρώπων συμμετείχαν στην παραγωγή του κοινωνικού πλούτου. Στις εξισωτικές, αταξικές κοινωνίες το ποσοστό ανέρχεται στο 99%, ενώ τις ταξικές το 92% (το 7%, σε γενικές γραμμές, ήταν η άρχουσα τάξη). Εργασία και παραγωγή του κοινωνικού πλούτου ταυτίζονται. Εργάζομαι σημαίνει παράγω κοινωνικό πλούτο. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού δεν εργάζεται (70%) και από αυτούς που εργάζονται ένα μεγάλο μέρος (10%) δεν συμμετέχουν στην παραγωγή του κοινωνικού πλούτου –  ο μπάτσος, ο δικαστής, ο δεσμοφύλακας, ο περιπτεράς, ο ψιλικατζής, ο ντελιβεράς και άλλοι πολλοί και πολλές εργάζονται αλλά δεν συμμετέχουν στην παραγωγή του κοινωνικού πλούτου (τροφή, ρουχισμός, κατοικία, ενέργεια, εργαλεία, συγκοινωνία, επικοινωνία, περίθαλψη, καθαριότητα, παραγωγή και μετάδοση γνώσης).

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Μ΄ αρέσει πολύ να φαντάζομαι, είμαι φαντασμένος. Να φαντάζομαι πράγματα που δεν υπάρχουν. Δεν με ενδιαφέρει εάν θα υπάρξουν ή όχι, καρφάκι δε μου καίγεται. Το να φαντάζομαι με βοηθάει να σκέφτομαι, κι όταν σκέφτομαι, φαντάζομαι. Η πολλή φαντασία όμως είναι επικίνδυνη καμιά φορά –  δημιουργείς έναν άλλο κόσμο που μπορεί να σε καταπιεί. Δημιουργείς έναν άλλο κόσμο γιατί αυτός που ζούμε δεν είναι ο καλυτερότερος. Αυτή είναι η λογική της σχιζο-φρένειας. Δεν διατρέχω όμως αυτόν τον κίνδυνο: είμαι πολύ προσγειωμένος σε αυτόν τον κόσμο που δεν είναι ο καλυτερότερος. Δεν είμαι απλά προσγειωμένος σε αυτόν τον κόσμο, είμαι κάτι χειρότερο, ώστε, ό,τι και να φανταστώ δεν μπορώ να γλιστρήσω (ιδιόλεκτο των ψυχιάτρων –  να ξεφύγω από τη λογική): αυτή η κοινωνία με έχει βιάσει πολλές φορές, με πολλούς τρόπους και συνεχίζει να το κάνει. Έχω λοιπόν πολλούς λογαριασμούς ανοικτούς με αυτόν τον κόσμο, τόσους πολλούς που το γλίστρημα θα ήταν πολυτέλεια. Εξήντα δύο χρόνια π[ερπατάω σε τεντωμένο σχοινί και δεν έχω έπεσα ακόμα. Πηγαινοέρχομαι μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας με μεγάλη άνεση. Κινδύνεψα να πέσω, τελικά όμως αποδείχτηκε ότι ήταν μάθημα που το πέρασα με πολύ καλό βαθμό. Καθηγήτρια, η ζωή.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΡΙΝ διαβάσετε το κείμενό μου, ρίξτε, εάν έχετε χρόνο και διάθεση, ένα βλέφαρο στο σύντομο σημείωμα του Giorgio Agamben (Communist Capitalism) που παραθέτω μετά το δικό μου – οι υπογραμμίσεις με κόκκινο χρώμα δικές μου. Με αφορμή αυτό το σημείωμα θα ήθελα να  θίξω κάποια ζητήματα που αφορούν τους ακαδημαϊκούς, όλων των πολιτικών ρευμάτων και αποχρώσεων, και συγκεκριμένα την αδιαφορία τους για πολλά κοινωνικά, πολιτισμικά, πολιτικά και φιλοσοφικά ζητήματα.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ σημερινό κείμενο θα το ξαναγράφω κάθε χρόνο, τέτοια εποχή, όσο θα ζω. Θα είναι άκρως συνοπτικό, κάθε χρόνο όμως θα το εμπλουτίζω και θα το επεκτείνω. Νέα διαβάσματα, νέες μελέτες, νέες έρευνες, νέες σκέψεις. Θα είναι επίσης ελλιπές, θα είναι πάντα ελλιπές,  αλλά αυτό δεν είναι πρόβλημα. Θα θέτει πάντα ερωτήματα. Η ανασύνθεση της ανθρωπογένεσης/κοινωνιογένεσης, η ιστορία των επαναστάσεών τους,  είναι μια εργασία που αντιμετωπίζει δύο αξεπέραστες δυσκολίες: δεν είμαστε βέβαιοι για τη διαδικασία εμφάνισης πολλών επαναστάσεων και δυσκολευόμαστε να διαπιστώσουμε την αλληλουχία τους. Πώς προέκυψε η φαντασία;  Πώς η φαντασίωση; Προηγείται η φαντασία της φαντασίωσης; Πώς προέκυψαν η ομιλία και η σκέψη; Προηγείται η ομιλία της σκέψης; Υπάρχει όντως αλληλουχία ή μήπως όλες οι ριζικές αλλαγές που έγιναν διακριτικά χαρακτηριστικά συνυπήρχαν και αλληλοενισχύονταν;

Η ενασχόλησή μου με την διαδικασία της ανθρωπογένεσης/κοινωνιογένεσης σχετίζεται με το  ενδιαφέρον μου για τις ενδείξεις ανθρωπολογικής οπισθοδρόμησης που παρατηρούνται στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες, με τις ενδείξεις αποσύνθεσης και μαρασμού πολλών καθοριστικών διακριτικών χαρακτηριστικών του ανθρώπου και της ανθρώπινης κοινωνίας. Θα έγραφα σήμερα για την εξασθένιση, τη σταδιακή μείωση, την προϊούσα καταστροφή που αγγίζει τα όρια της εξαφάνισης ενός από αυτά τα χαρακτηριστικά:  θα έγραφα για την υποχώρηση της ηδονής της συζήτησης, της συρρίκνωσης της λεκτικής επικοινωνίας, το φτώχεμα, την κατρακύλα της γλώσσας. Θα το κάνω αύριο.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ μας ρωτήσουν πόσοι αρχαίοι Αθηναίοι και Αθηναίες ( την εποχή του Περικλέους, ας πούμε)  ήξεραν κολύμπι και εάν κολυμπούσαν στη θάλασσα το καλοκαίρι, μη  διστάσετε να δώσετε την εξής απάντηση: οι αρχαίοι Έλληνες δεν ήξεραν κολύμπι και δεν κολυμπούσαν το καλοκαίρι στη θάλασσα. Κάποιοι άνδρες γνώριζαν να κολυμπούν, ναυτικοί,  ο Οδυσσέας, για παράδειγμα, αλλά δεν υπήρχε ούτε μία γυναίκα που να ήξερε κολύμπι –  ούτε μία. Μαθαίνουμε,  μας λένε, ότι ο ελληνικός λαός είναι ναυτικός λαός. Δυσκολεύομαι να κατανοήσω και τι είναι ο ελληνικός λαός και τι είναι ένας ναυτικός λαός. Θα ξεπεράσω αυτές τις δυσκολίες και θα παραθέσω αυτή τη νεοελληνικής προέλευσης αντίληψη. Ο ελληνικός λαός εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια ζει κοντά στη θάλασσα, κατασκεύασε πλοία, ταξιδεύει στη θάλασσα, τη γνωρίζει καλά, εξασφάλισε τροφή από τη θάλασσα, εμπορεύτηκε, έχτισε αποικίες σε όλα τα παράλια της Μεσογείου και του Ευξείνου Πόντου.  Η Ιλιάδα όμως και η Οδύσσεια, κείμενα της αρχαϊκής αποχής (750-500 π. Χ.), οι αναπαραστάσεις σε αγγεία αυτής της περιόδου και η αρχαία ελληνική γλώσσα κάθε άλλο παρά επιβεβαιώνουν την αντίληψη της προαιώνιας και συνεχούς ναυτοσύνης του ελληνικού λαού. Τι μας λένε αυτές οι ιστορικές πηγές;  Μας λένε ότι οι ήρωες απεχθάνονταν τα ψάρια, δεν ήξεραν κολύμπι, κατά συνέπεια φοβόντουσαν μην ναυαγήσουν, η σκέψη ότι μπορεί σε κάποιο ναυάγιο να τους φάνε τα ψάρια τους προκαλούσε φρίκη, το λεξιλόγιο της θάλασσας είναι πολύ φτωχό, τα ονόματα των περισσότερων ψαριών δεν είναι αρχαιοελληνικές λέξεις.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο άνθρωπος και η ανθρώπινη κοινωνία είναι το αποτέλεσμα πολλών επαναστάσεων που εκτυλίχθηκαν κατά τη διάρκεια της ανθρωπογένεσης/κοινωνιογένεσης. Η κοινωνία προηγείται του ανθρώπου: είμαστε δημιουργήματα της κοινωνίας –  η κοινωνία όμως αλλάζει, είτε με τη δράση μας, ασύνειδη και συνειδητή,  είτε (δευτερευόντως) εξ αιτίας γεωγραφικών, κλιματικών και οικολογικών συνθηκών.  Η διαπίστωση ότι είμαστε το τελικό αποτέλεσμα πολλών και αλλεπάλληλων, συσχετιζόμενων μεταξύ τους επαναστάσεων γίνεται τώρα που εντοπίζουμε στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες σαφείς ενδείξεις  ότι βρισκόμαστε τα πρόθυρα  ανθρωπολογικής οπισθοδρόμησης (δεν παίζουμε, δεν χορεύουμε, δεν γελάμε –  μεταξύ των πολλών άλλων). Πού οφείλεται αυτή η ανθρωπολογική οπισθοδρόμηση; Θα συνεχιστεί και θα ενταθεί ή θα σταματήσει; Εάν είμαστε το τελικό αποτέλεσμα επαναστάσεων, μήπως η εν εξελίξει ανθρωπολογική οπισθοδρόμηση είναι ανθρωπολογική αντεπανάσταση; Οι επαναστάσεις αυτές εκτυλίχθηκαν σε ένα χρονικό διάστημα δύο εκ. ετών, αν και μπορούμε το σημείο εκκίνησης να το τοποθετήσουμε πριν έξι εκ. χρόνια. Η λεπτομέρεια αυτή δεν έχει και πολύ μεγάλη σημασία. Μας επιτρέπεται όμως να μεταχειριζόμαστε τη λέξη επανάσταση; Ποιες προϋποθέσεις υπήρχαν για να συμβούν;  Υπάρχουν αιτίες που συνέβησαν, με ποια σειρά εμφανίστηκαν; Είναι δυνατόν να αλλοιωθεί ή ακόμα και να χαθεί κάποια από αυτές τις επαναστάσεις του απώτατου παρελθόντος, που εμφανίστηκαν όταν γινόμασταν άνθρωποι και σχηματίζαμε την ανθρώπινη κοινωνία; Μήπως ταυτόχρονα ζούμε κάποια άλλη επανάσταση που θα αλλάξει τον άνθρωπο, αφού δεν σταμάτησε να εξελίσσεται; Μήπως η ανθρωπολογική επανάσταση και η ανθρωπολογική οπισθοδρόμηση συνυπάρχουν, είναι ταυτόχρονες και παράλληλες; Εάν είναι έτσι, μήπως βρισκόμαστε σε μια σύνθετη διαδικασία διαμόρφωσης δύο διαφορετικών ειδών ανθρώπου; 

ΜΗΠΩΣ ο πολιτισμός και η ιστορία αρχίζουν με την μετάδοση και την πρόσληψη της απόκτησης της ικανότητας της ορθιας στάσης; Μήπως οι επαναστάσεις και οι οπισθοδρομήσεις γίνονται από εμάς χωρίς όμως να το γνωρίζουμε; Μήπως η συνειδητοποίηση και η γνώση αυτής της κατάστασης είναι μια ακόμα επανάσταση; 

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΡΙΝ μερικά χρόνια ήρθε εδώ στο χωριό μας ένας λαδέμπορος, άγνωστος, και πουλούσε μισοτιμής τενεκέδες λάδι (16 λίτρα), χαρίζοντας σε κάθε αγοραστή κι ένα λίτρο λάδι, το οποίο το γέμιζε μπροστά στον αγοραστή εκείνη τη στιγμή από τενεκέ. Μέσα σε λίγη ώρα μαθεύτηκε σε όλο το χωριό, πήραν σχεδόν όλα τα σπίτια από λίγους έως πολλούς τενεκέδες, ο λαδέμπορος τους πούλησε όλους, πήρε το χρήμα και έφυγε. Του χρόνου πάλι, τους έλεγε, και όλοι και όλες χαίρονταν.

Continue reading →