η Ονομαστική δεν ήταν πτώση, άρα, δεν είχε καταλήξεις – πώς έγινε πτώση, πώς απέκτησε καταλήξεις;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η μελέτη της Ονομαστικής μας φέρνει αντιμέτωπους με μια ιδιαιτερότητα, παραδοξότητα, θα έλεγα,  η οποία είχε εντοπιστεί  από τις πρώτες μέρες της συγκρότησης της γραμματικής στην αρχαία Ελλάδα από τους στωικούς και που έχει καταγραφεί με σαφήνεια στην Τέχνη Γραμματική του Διονυσίου του Θρακός, 1ος π. Χ. Ποια είναι αυτή η παραδοξότητα, η ιδιαιτερότητα,  με την οποία θα ασχοληθούμε σήμερα; Ενώ όλες οι πτώσεις σε όλους τους αριθμούς έχουν καταλήξεις, σε πολλές περιπτώσεις της τρίτης κλίσης η ονομαστική ενικού δεν έχει! Δεν έχει σε όλα τα ουδέτερα! Τα ονόματα γένος, ύδωρ, ήπαρ, πράγμα, κρέας, άλας δεν έχουν κατάληξη στην ονομαστική ενικού. Και δεν έχει σε όλα τα ονόματα που λήγουν σε ρ ή σε ν: ρήτωρ, ιατήρ, ποιμήν, ηγεμών, αγών, μην (μήνας) και άλλες. Δεν είναι παράξενο;  Υπάρχει μόνο μία εξήγηση του φαινομένου: η ονομαστική να μην είναι πτώση και, άρα, να μην έχει καταλήξεις. Τι είναι όμως η πτώση;

ΟΙ στωικοί ήταν αυτοί που επινόησαν τον όρο πτώσις, ένας όρος που επιβιώνει έως σήμερα αφού πέρασε και στη λατινική γλώσσα (casus, πτώση), όπως και τον όρο κλίσις, που επίσης σημαίνει και πτώση, με την κυριολεκτική σημασία της λέξης, μεταβολή λόγω πτώσης.  Γιατί όμως η μεταβολή της λέξης εκλαμβάνεται ως πέσιμο, ως απομάκρυνση από κάτι σταθερό, από κάποια βάση. Ποια είναι αυτή η βάση, από την οποία πέφτουν, απομακρύνονται όλες οι πτώσεις όλων των αριθμών, εκτός από την αιτιατική ενικού;  Η Ονομαστική. Άρα, η Ονομαστική δεν είναι πτώση και άρα δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να έχει καταλήξεις.

Continue reading

Η λατρεία του Ενός και του Ένα και το όραμα, η στρατηγική επιδίωξη της Δύσης

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ έχετε παρατηρήσει την συχνή αναφορά του Θεού στις δηλώσεις των πολιτικών ηγετών των ΗΠΑ, του Ισραήλ, των μουσουλμανικών κρατών. Του ενός Θεού, του μόνου Θεού –  αδιάφορο εάν είναι ο Θεός μας, ο Γιαχβέ, ο Αλλάχ. Γνωρίζουμε ότι τόσο η ιουδαϊκή θρησκεία όσο και η μουσουλμανική ήταν αρχικά πολυθεϊστικές θρησκείες, όπως όλες οι θρησκείες όλων των λαών της υφηλίου –  της αρχαιοελληνικής, της ρωμαϊκής, της ινδικής και όλων των άλλων. Πώς φτάσαμε όμως στη λατρεία του ενός Θεού; Μήπως προηγήθηκε η λατρεία του Ένα (ουδέτερο) και του Ενός (αρσενικό); Υπάρχουν σπερματικά στοιχεία, σαφείς υπόρρητες ενδείξεις μονοθεϊσμού στην αρχαία ελληνική θρησκεία; Γιατί ο αριθμός ένα (1) είναι ο αριθμός του δυτικού πολιτισμού; Έχει κάποια σχέση με τον ηρωισμό, με τη διάκριση, με την υπεροχή; έχει κάποια σχέση με την πρωτιά; Μήπως ο αριθμός 1 είναι ο αριθμός, το σύμβολο της ισχύος; Ποιο είναι το ελάττωμα του αριθμού δύο (2) –  και όλων των υπολοίπων;   Θα μας βοηθήσουν άραγε ο μονοθεϊσμός, η λατρεία της ισχύος, της νίκης, του Απόλυτου, του Ενός/Ένα να σκιαγραφήσουμε αδρομερώς το όραμα, τη στρατηγική επιδίωξη  του δυτικού (καπιταλιστικού σήμερα) κόσμου για το μέλλον;

Continue reading

άρχισε ή δεν άρχισε, θα γίνει ή δεν θα γίνει ο γ΄ παγκόσμιος πόλεμος;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΓΙΑΤΙ υπάρχει αυτή η πολύπτυχη διαφωνία; Η έναρξη ή το γεγονός ενός πολέμου είναι ζητήματα για τα οποία δεν θα έπρεπε να υπάρχουν αμφιβολίες, επιφυλάξεις και ενστάσεις. Υπάρχουν όμως και δεν είναι καθόλου παράξενο, τουναντίον. Το σύνθετο ερώτημα του τίτλου έχει τεθεί εδώ και πολύ καιρό και θα το συζητάμε για πολύ καιρό. Θα έρθει μια μέρα που θα καταλήξουμε σε μια γενικά αποδεκτή άποψη, δεν ξέρουμε όμως ποια θα είναι αυτή. Μπορεί μια μέρα να αναφωνήσουμε: ναι, άρχισε και γίνεται ο γ΄παγκόσμιος πόλεμος και κανένας και καμμία δεν θα μπορεί να διαφωνήσει. Ή, θα πούμε: ευτυχώς, τελικά ο παγκόσμιος πόλεμος αποφεύχθηκε! Το γεγονός όμως ότι σήμερα δεν υπάρχει ομόφωνη εκτίμηση, για το ένα ή το άλλο ενδεχόμενο, μας θέτει ενώπιον τριών ζητημάτων που πρέπει να εξεταστούν και να αποσαφηνιστούν – και για να καταλαβαίνουμε τι λέμε και για να καταλαβαινόμαστε. Τι εννοούμε όταν λέμε “παγκόσμιος πόλεμος”; Νομίζουμε ότι είναι σαφές αλλά δεν είναι. Πότε αρχίζει ένας (παγκόσμιος) πόλεμος; Νομίζουμε ότι είναι ολοφάνερο –  δεν είναι! Ποια είναι τα αντίπαλα στρατόπεδα; Ως προς αυτό το ζήτημα, δεν υπάρχει καμιά απολύτως αμφιβολία και είναι ένα πολύ σταθερό έδαφος για να πατήσουμε και να εξετάσουμε τα άλλα δύο.

Continue reading

θεόμουνο, θεογκόμενος, θεοκρατία

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ γνωρίζω, εάν, εκτός της νέας ελληνικής γλώσσας, η λέξη θεός  ως πρώτο συνθετικό χρησιμοποιείται με επιτατική ή/και μεγεθυντική σημασία σε άλλη ή άλλες γλώσσες.  Διακατέχομαι από την εντύπωση πως σε αυτή την περίπτωση η νέα ελληνική γλώσσα είναι μοναδική. Γνωρίζω όμως ότι στο αμερικάνικο πορνό οι γυναίκες πορνοστάρ όταν δουν  ή όταν υποστούν τη διείσδυση μεγάλου πέους, θεόπουτσας, κραυγάζουν επαναλαμβάνοντας Oh my God! Oh my God! Θα το έχετε παρατηρήσει. Εάν δεν βλέπετε πορνό, θα ήθελα να σας συμβουλεύσω να βλέπετε δύο δεκαπεντάλεπτα τη βδομάδα διότι βοηθάει πολύ στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου –  άσχετα τι κάνετε μετά, δεν είμαι αδιάκριτος. Η επιτατική και μεγεθυντική χρήση της λέξης θεός ως πρώτο συνθετικό δεν έχει μελετηθεί, όπως δεν έχουν μελετηθεί και οι τόσο συχνά εκσφενδονιζόμενες θρησκευτικές βρισιές, οι γνωστές χριστοπαναγίες και τα περίφημα  γαμοσταυρίδια (γαμώ το Θεό μου, γαμώ το Χριστό μου, γαμώ την Παναγία μου, γαμώ το Σταυρό μου, γαμώ το τσουβάλι με τους Αγίους). Δεν έχουν μελετηθεί διότι οι ακαδημαϊκοί μας δάσκαλοι και ερευνητές δεν ασχολούνται με γλωσσικά φαινόμενα που δεν παρουσιάζουν κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον. ‘Ετσι λένε. Άλλος όμως είναι ο λόγος: εάν κάνεις διδακτορική διατριβή με αντικείμενο την επιτατική και μεγεθυντική χρήση της λέξης θεός, και αφιερώσεις ένα εκτενές  κεφάλαιο στη μελέτη λέξεων σεξουαλικού περιεχομένου (θεόμουνο, θεοκόμματος, θεοπούτανο, θεογκόμενος) είναι βέβαιο ότι μια ζωή ή θα καθαρίζεις σκάλες στα Πατήσια ή θα κάνεις λάντζα σε σουβλατζίδικο στο Πέραμα. Πώς και πότε εμφανίστηκαν αυτά τα επίθετα, τα οποία λέγονται παρατακτικά,  στα οποία η λέξη θεός έχει μεγεθυντική ή/και επιτατική σημασία; Αυτό είναι το σημερινό μου θέμα.

Continue reading

οι δυτικές κοινωνίες είναι πολεμικές κοινωνίες: 1. ο προληπτικός πόλεμος μεταξύ κρατών

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΜΕΙΣ οι δυτικοί έχουμε την πεποίθηση ότι οι δυτικές κοινωνίες είναι ειρηνικές και ότι, δυστυχώς,  η περίοδος της ειρήνης διακόπτεται από πολέμους, που είναι συνήθως σύντομοι. Τα χρόνια της ειρήνης είναι πολύ περισσότερα από αυτά του πολέμου. Έτσι δεν είναι; Οι δυτικές κοινωνίες, ειδικά οι ευρωπαϊκές έχουν πάψει να πολεμούν μεταξύ τους εδω και 80 (ογδόντα) χρόνια! Και, όπως φαίνεται, δεν πρόκειται να πολεμήσουν ξανά μεταξύ τους. Αν τις συγκρίνουμε με τον αρχαιοελληνικό κόσμο, ένα κόσμο φιλοπόλεμων και πολεμοχαρών πόλεων (“πόλεων-κρατών”), και με τη ρωμαϊκή κοινωνία, θα διαπιστώσουμε ότι ο ελληνορωμαϊκός κόσμος πολεμούσε κάθε χρόνο (επαναλαμβάνω: κάθε χρόνο), θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχει σαφής διαφορά: οι δυτικές καπιταλισικές κοινωνίες δεν πολεμούν κάθε χρόνο. Συχνός ήταν ο πόλεμος και κατά την φεουδαρχική, μεσαιωνική περίοδο, με τις περιόδους της ειρήνης να είναι συντόμοτερες αυτών του πολέμου. Μέχρι το 1945, οι περίοδοι της ειρήνης εναλλάσσονταν με αυτές του πολέμου κι άλλοτε ήταν μεγαλύτερης διάρκειας κι άλλοτε μικρότερης από αυτές του πολέμου. Και φτάσαμε στο σημείο να παύσουμε να πολεμάμε μεταξύ μας!

Η αφήγηση αυτή μας υποχρεώνει να διατυπώσουμε μια παρατήρηση και πάρα πάρα πολλά ερωτήματα. Η παρατήρηση, η θέση: εδώ και 2.700 χρόνια, από την αρχαϊκή εποχή, από την εποχή της Ιλιάδας, μέχρι σήμερα,  πολεμάμε όλο και λιγότερο –  σήμερα, καθόλου. Θα λέγαμε ότι η εξέλιξη αυτή είναι πολύ θετική. Εγείρεται όμως πληθώρα ερωτημάτων. Γιατί σταματήσαμε να πολεμάμε μεταξύ μας; Αφού σταματήσαμε να πολεμάμε μεταξύ μας, γιατί η πολεμική βιομηχανία καταλαμβάνει ένα πολύ μεγάλο μέρος της όλης κοινωνικής παραγωγής και γιατί διατηρούμε στρατούς πάνοπλους και με ό,τι πιο σύγχρονο όπλο υπάρχει; Είναι σαφής η αντίφαση ή δεν είναι; Γιατί πολεμούσαμε, ποια ήταν η στρατηγική επιδίωξη κάθε πολέμου; Τι θα συνέβαινε, εάν δεν πολεμούσαμε; Τι θα συνέβαινε, εάν σήμερα  σταματούσε πλήρως η πολεμική βιομηχανία και καταργούνταν ο στρατός; Και το πρωταρχικό: τι είναι μια πολεμική κοινωνία; Υπήρξαν κοινωνίες που δεν ήταν πολεμικές; Εάν υπήρξαν, πώς εμφανίστηκαν οι πολεμικές; Είναι δυνατόν να πάψουν να υπάρχουν; 

Continue reading

η κλιτή (αρχαία ελληνική, ινδοευρωπαϊκή) λέξη ως χώρος εγκλεισμού

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΙ λέξεις όλων των κλιτών γλωσσών διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: στις άκλιτες και στις κλιτές, που είναι και οι περισσότερες. Στην πρόταση που μόλις διαβάσατε υπάρχουν μόνο τέσσερις άκλιτες λέξεις (σε, δύο, και, που) –  όλες οι άλλες είναι κλιτές. Κλιτή λέξη είναι αυτή που κλίνει, δηλαδή, που μεταβάλλεται η μορφή της: λέξη, λέξης, λέξεις, λέξεων, διακρίνομαι, διακρίνεσαι, διακρίνεται, θα διακριθώ, είχα διακριθεί, κοκ.  Κλιτή γλώσσα είναι η γλώσσα που οι λέξεις της αλλάζουν μορφή, μεταβάλλουν τη μορφή τους. Από τις 7.000 γλώσσες που μιλιούνται σήμερα πάνω στον πλανήτη, ελάχιστες είναι κλιτές: είναι οι ινδοευρωπαϊκές και η αραβική. Αν λάβουμε υπ΄ όψει μας το γεγονός ότι οι γλώσσες αυτές ήταν γλώσσες ποιμένων-πολεμιστών, θα πρέπει να ομολογήσουμε ότι μέχρι τώρα δεν έχει εξεταστεί και μελετηθεί η σχέση μεταξύ του ποιμενισμού και της κλίσης, αφού επισημάνουμε ότι οι άλλες ποιμενικής προέλευσης γλώσσες (τουρκική, μογγολική, φιλανδική, ουγγρική) δεν είναι κλιτές αλλά συγκολλητικές γλώσσες. Θα δούμε ποια είναι η διαφορά τους. Η σχέση μεταξύ του (ινδοευρωπαϊκού και αραβικού) ποιμενισμού και της γένεσης της κλίσης  είναι το αντικείμενο μιας μελέτης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Το σημερινό κείμενο αντλεί από αυτή τη μελέτη.

Continue reading

αντιπολεμικό κίνημα: γιατί δεν υπάρχει – και δεν πρόκειται να υπάρξει

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΝ καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται να υπάρξει αντιπολεμικό κίνημα, τότε θα βρεθούμε αντιμέτωποι με το οδυνηρότατο ερώτημα: και τι θα κάνουμε, θα βλέπουμε τον πόλεμο, τις καταστροφές και τους θανάτους με σταυρωμένα χέρια, πίνοντας φρέντο ντεκαφεϊνέ και μπίρα χωρίς αλκοόλ; Ναι, θα απαντούσα –  εσείς τι λέτε να κάνουμε; Να διαδηλώσουμε, να διαμαρτυρηθούμε, να πάρουμε τα όπλα, να κάνουμε γενική απεργία,να αυτοπυρποληθούμε,  τι να κάνουμε, πείτε μου, σας παρακαλώ! Αλλά δεν μου λέτε, σας ρωτώ και με κοιτάτε με καχυποψία, με εχθρότητα, με απέχθεια, με απαξίωση, με βρισιές, με πολύ αρνητικούς χαρακτηρισμούς. Γιατί δεν μου λέτε; Το έχετε σκεφτεί αυτό; Μήπως κι άλλα πολλά δεν έχετε σκεφτεί; Μήπως δεν θέλετε να τα σκεφτείτε και να τα συζητήσετε; Μήπως είσαστε κολλημένοι και κολλημένες στο παρελθόν και δεν μπορείτε να αποδεχτείτε τις αλλαγές που έχουν γίνει, και γίνονται, σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής;

ΤΟ σημερινό κείμενο θα εστιάσει σε δύο ζητήματα που, αφού θα συσχετιστούν,  θα εκβάλουν σε ένα συμπέρασμα. Το ένα εξετάζει την έννοια του κινήματος, του αντιπολεμικού κινήματος και το αμετάκλητο τέλος των κινημάτων και το άλλο τον πολεμικό χαρακτήρα των δυτικών κοινωνιών, στα πλαίσια των οποίων επιχειρούμε να διαμαρτυρηθούμε κατά του πολέμου ζητώντας τη λήξη του. Ως συνήθως, όλα όσα σκέφτομαι και θα γράψω θα καταλήξουν στη διατύπωση ερωτημάτων, τα οποία πρέπει να σκεφτούμε και να απαντήσουμε. Θα τα προαναγγείλω: οι δυτικές κοινωνίες είναι πολεμικές κοινωνίες; Τι είναι μια πολεμική κοινωνία; Όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες ήταν πολεμικές ή υπήρξαν κάποιες που δεν ήταν; Είναι δυνατόν μια πολεμική κοινωνία να παύσει να είναι πολεμική; Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της δράσης του αντιπολεμικού κινήματος;

Continue reading

ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης: αυτοκτονική αλληλοκαταστροφή, αλληλοκαταστροφική αυτοκτονία

ΠΟΛΥΝΕΙΚΗΣ: Αντιτάξομαι κτενών σε (Θα σταθώ απέναντι σου, για να σε σκοτώσω)

ΕΤΕΟΚΛΗΣ: Καμέ τουδ’ έρως έχει (Και μένα η έντονη επιθυμία να σε σκοτώσω με κατέχει)

(Ευριπίδης, Φοίνισσαι, 622-3)

 

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η συνήθης έκβαση ενός πολέμου μεταξύ δύο αντιπάλων είναι η νίκη του ενός και η ήττα του άλλου. Η συνήθης. Διότι υπάρχει και το ενδεχόμενο της πύρρειας νίκης – νίκη που μπορείς και ήττα να την πεις. Και υπάρχει και ένα ακόμα ενδεχόμενο: η αμοιβαία ήττα, η αλληλοεξόντωση, η αλληλοκαταστροφή. Με αυτά τα ζητήματα θα ασχοληθούμε σήμερα, εστιάζοντας στην πολιτισμική μήτρα από την οποία προέρχεται η αυτοκτονική αλληλοκαταστροφή –  ή αλληλοκαταστροφική αυτοκτονία, προς την οποία τείνει και βαδίζει ο δυτικός πολιτισμός. Η μία πτυχή του, η φαινομενικά κυρίαρχη –  υπάρχει και η πτυχή της ενίσχυσης της ζωής, η φαινομενικά  υποτελής.

Continue reading

η εκπλήρωση των επιθυμιών του δυτικού πολεμιστή και ο καπιταλισμός

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ εστιάσουμε σήμερα την προσοχή μας σε μια από τις κομβικές αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν την εποχή μας, τη μεταβατική εποχή –  να ξέραμε και προς τα που μεταβαίνουμε! Πρόκειται για την αντίφαση μεταξύ της εκπλήρωσης των επιθυμιών του δυτικού πολεμιστή και του συμπλέγματος πολεμικής βιομηχανίας-καπιταλισμού  (θα πρέπει στην εξίσωση να προσθέσουμε και το κράτος!). Οι επιθυμίες του δυτικού πολεμιστή έχουν καταγραφεί στην Ιλιάδα, θα δούμε ποιες είναι, επιθυμίες που εκπληρώθηκαν κατά το μακραίωνο διάστημα μεταξύ του 13ου και 14ου αιώνα (τα πρώτα πυροβόλα όπλα) και των μέσων του 20ού (ατομική βόμβα). Όλες; Όλες, εκτός από μία: η επιθυμία της σωματικής αθανασίας δεν εκπληρώθηκε  –  και δεν πρόκειται να εκπληρωθεί. Η εποχή της εκπλήρωσης των επιθυμιών του δυτικού πολεμιστή συμπίπτει με τη γένεση του καπιταλισμού (εμπορικού, χρηματοπιστωτικού, βιομηχανικού), οπότε θα ήταν μεγαλειώδες ατόπημα να παραβλέψουμε και να μην εξετάσουμε και μελετήσουμε τη σχέση τους. Επρόκειτο για μια διαδικασία αλληλοτροφοδότησης (feed back), αλληλοενίσχυσης. Όσο εκπληρωνόταν οι επιθυμίες του πολεμιστή, τόσο επεκτεινόταν ο καπιταλισμός –  και το αντίστροφο: όσο επεκτεινόταν ο καπιταλισμός τόσο πιο πολλές επιθυμίες του πολεμιστή εκπληρώνονταν. Ποιο ήταν όμως το αποτέλεσμα; Η εκπλήρωση των επιθυμιών από τη μια κάνει περιττή τη χρήση του στρατού και τον περιορίζει τόσο δραστικά ώστε δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι τον καταργεί, και από την άλλη περιορίζει δραστικότατα την πολεμική βιομηχανία. Σε αυτό το απρόσμενο, μη αναμενόμενο, αναπάντεχο αδιέξοδο έφτασε ο δυτικός Κύριος και έπρεπε να το αντιμετωπίσει. Και το αντιμετωπίζει, λίαν επιτυχώς. Μέχρι στιγμής. Με τον πόλεμο καταστροφής  εκ του μακρόθεν χωρίς τη χρήση πυρηνικών όπλων.

Continue reading

“παντρεμέεεεενοι κι οι δύο, γύρνα σεεεεε παρακαλώωωωω” (μαγκαβά μπουτί: έξι μήνες με τους γύφτους)

25

 

Είχε νυχτώσει για τα καλά, δεν μπορούσα πια να μελετήσω  τη Γιώτα, τη ραψωδία Ι, της Ιλιάδας, την έξοχη Γιώτα –  λυπάμαι πολύ, εάν δεν  έχετε διαβάσει ένα από τα συγκλονιστικότερα κείμενα της δυτικής λογοτεχνίας  – και χάζευα, ξαπλωμένος στο σλίμπιγκ μπαγκ,  τ’ αστέρια που βρίσκονταν εκείνη την ώρα πάνω από το γήπεδο του Ορχομενού, όταν ήρθε ο Μαραντόνα να μου πει στ΄ αφτί, βάλε παπούτσια και μόλις δεις τα κορίτσια να πλησιάζουν στο φορτηγό τρέξε σφαίρα κι ανέβα πάνω. Παπούτσια! Δεν είμαστε καλα, σε γάμο θα πάμε; Έκανα πάντα ό,τι μου λέγανε. Έτσι έπρεπε να κάνω, έτσι έκανα –  με αγαπούσαν γι΄ αυτό. Τα φόρεσα, ανασηκώθηκα και περίμενα. Και μόλις βλέπω τις γυφτοπούλες να πλησιάζουν στο φορτηγό, και τα γυφτοπαλήκαρα από την άλλη μεριά, τρέχω όσο πιο γρήγορα μπορούσα και πηδάω πάνω στη καρότσα

Continue reading