σπουδές ήττας (2) : η διαδήλωση ως σχηματισμός μάχης του 18ου και 19ου αιώνα

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΗΜΕΙΩΣΑΜΕ χτες ότι η διαδήλωση ενός μεγάλου πλήθους που διατυπώνει κάποιο αίτημα έχει πολλά κοινά στοιχεία με τη λιτανεία, θρησκευτική τελετή, με την οποία ζητάμε από τον Θεό να μας δώσει κάτι, να βάλει το χέρι του να γίνει κάτι –  πριν λίγες μέρες Γάλλοι αγρότες έκαναν λιτανεία για να βρέξει. Δεν έβρεξε. Δεν θα έπρεπε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο η διαδήλωση αιτήματος να προέρχεται από τη λιτανεία –  γίνονται έρευνες. Η θρησκευτική λιτανεία ήταν μια ευρύτατα διαδεδομένη πρακτική στη δυτική, καθολική Εκκλησία, πρακτική που εξαφανίστηκε με τη Γαλλική επανάσταση (Διαφωτισμός) και την επέκταση του καπιταλισμού. Την εποχή της εξαφάνισης της λιτανείας εμφανίζονται και οι πρώτες διαδηλώσεις (των αβράκωτων, sans-cullotes, άνεργων στρατιωτών της φτωχής εργατικής και αγροτικής τάξης, που φορούσαν παντελόνι και όχι βράκα, όπως οι αριστοκράτες).   Η πιθανότητα αυτή ενισχύεται από τη διαπίστωση, που έχει γίνει κοινός τόπος στην πολιτική φιλοσοφία, ότι όλες, ή σχεδόν όλες, οι πολιτικές έννοιες είναι εκκοσμικευμένες θρησκευτικές έννοιες. Το όραμα, το πρόταγμα μιας άλλης κοινωνίας δεν είναι τίποτα άλλο παρά ιουδαϊκή-χριστιανική εσχατολογία, η επανάσταση είναι μια άλλη λέξη για το θαύμα. Θα ήταν παράδοξο η εκκοσμίκευση να μην επεκτεινόταν και σε ζητήματα οργάνωσης και πρακτικών: η οργάνωση ενός κόμματος έχει πολλά κοινά σημεία με την αντίστοιχη της εκκλησίας, η οποία με τη σειρά της έχει ως πρότυπο την οργάνωση του στρατού. Όταν λοιπόν συμμετέχουμε σε μια διαδήλωση για να δια-δήλωσουμε, εκφράσουμε το αίτημά μας μαζικά και ειρηνικά, αποποιούμενοι/ες κάθε μορφή βίας, ακόμα και λεκτικής, δεν κάνουμε τίποτα άλλο από το συμμετέχουμε σε μια πολιτική λιτανεία ως πιστοί και αφοσιωμένοι υπήκοοι. Ελπίζουμε ότι ο πολιτικός ή οικονομικός ή όποιος άλλος Θεός θα μας ακούσει. Και θα εκπληρώσει το αίτημά μας.

Continue reading

σπουδές ήττας (1): η διαδήλωση του αιτήματος ως λιτανεία

ΘΑ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ!

(σύνθημα)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η λογική μας υπαγορεύει να συμπεράνουμε ότι οι κατηφόρες είναι όσες και οι ανηφόρες και οι ήττες όσες και οι νίκες. Και όπως η διαφορά στη κλίση της ανηφόρας καθορίζει και την διαφορά στη κλίση της κατηφόρας, κατά τον ίδιο τρόπο και η διαφορά στην ένταση και την έκταση της νίκης καθορίζει και την έκταση και την ένταση της ήττας. Μας φαίνεται περίεργο αλλά είναι δυσκολότερο να κατέβεις μια κατηφόρα (όσο πιο απότομη τόσο πιο δύσκολη και επικίνδυνη) παρά να ανέβεις μια ανηφόρα· και είναι δυσκολότερο, απαιτείται διανοητική εργασία αρκετά μακρά και εξαντλητική, για να κατανοήσεις την ήττα –  γιατί να θέλεις να κατανοήσεις τη νίκη; Νίκη και ήττα υπάρχουν εκεί όπου υπάρχει σύγκρουση μεταξύ αντιτιθέμενων επιθυμιών και βουλήσεων: στον έρωτα, σε όλες τις σχέσεις, στην πολιτική, στη μάχη, στον πόλεμο, στον κοινωνικό πόλεμο. Η αδυναμία και η επιθυμία αύξησης της ισχύος μας παρωθούν να κατανοήσουμε τη σύγκρουση και την ήττα, πολύ λιγότερο τη συνεργασία και τη νίκη.

ΘΑ σχηματίσετε την εντύπωση πως η φράση  σπουδές ήττας έχει κάποια ειρωνική χροιά.  Θα μετριαστεί, ελπίζω, κάπως η ένταση αυτής της εντύπωσης, εάν σας διαβεβαιώσω ότι μιλάω πολύ σοβαρά. Ίσως, μάλλον, η πηγή της εντύπωσής σας τελικά να είναι η  ακραία σοβαρότητα. Εάν η νίκη και η επιτυχία μας εξασφαλίζει αυτοπεποίθηση, σιγουριά, απόλαυση και ηδονή, γιατί να επιθυμούμε να την κατανοήσουμε; Τα βιβλία όμως και οι μελέτες που έχουν γραφεί για την ήττα και την αποτυχία από στρατιωτικούς, στρατηγιστές, ιστορικούς, θεωρητικούς της επανάστασης είναι πάρα πολλά, η βιβλιογραφία είναι αχανής. Ποιο είναι το ζητούμενο; Η γνώση – η νίκη εξασφαλίζει ηδονή, η ήττα την γνώση. Στην καθημερινή μας ζωή απωθούμε την ήττα και την αποτυχία, δεν την αντιμετωπίζουμε ευθέως. Η επιθυμία για ηδονή και απόλαυση μας ωθεί σε νέες απόπειρες για νίκη – απόπειρες που επιφέρουν νέες ήττες και ούτω καθ΄ εξής. Αποκαλώ τη στάση αυτή, αντίστοιχη της κατάθλιψης που εξισορροπείται με τη μανία, νικοπάθεια. Γι’  αυτήν όμως θα γράψω ένα άλλο πρωινό (Κατάθλιψη και ηττοπάθεια, μανία και νικοπάθεια). Είμαστε βέβαιοι και βέβαιες ότι θα νικήσουμε. Εάν κάποιος ισχυριστεί ότι θα ηττηθούμε, την έχει βάψει.

Continue reading

be wise before the event: προληπτική αντεπανάσταση μέσω της επιβολής της ένδειας και της υπερίσχυσης της βίας και του καταναγκασμού

 

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΙ συντονιστές της αναπαραγωγής του κράτους και της κοινωνίας, οι σύμβουλοι των καπιταλιστών και των πολιτικών τους υπηρετών, έχουν μονίμως στραμμένο το βλέμμα τους στο μέλλον. Αναρωτιούνται: πώς θα είναι η κοινωνία μετά από είκοσι ή τριάντα χρόνια; Το ερώτημα αυτό μαρτυρεί την αδυναμία τους να αποικίσουν και να ελέγξουν πλήρως το μέλλον, την αδυναμία τους ώστε η κοινωνική πραγματικότητα να είναι η εκπλήρωση των επιθυμιών τους, των Κυρίων τους. Έχουν συνειδητοποιήσει δύο κρίσιμες, σχετιζόμενες μεταξύ τους, παραμέτρους. Η πρώτη: η εκπλήρωση των επιθυμιών του Κυρίου, των ισχυρών δρώντων, συμβάλλει στην αποδυνάμωση της ίδιας της κυριαρχίας τους –  η επιθυμία τους να καταργήσουν την εξάρτηση από τους υποτελείς παραγωγούς μέσω νοημόνων μηχανών επιφέρει το τέλος της εργασίας! Η παραγωγή του κοινωνικού πλούτου γίνεται από ολοένα και λιγότερους και λιγότερες, η πλειονότητα του πληθυσμού δεν εργάζεται, για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία. Η ενίσχυση της καταναλωτικής ευφορίας, της ευημερίας και την απόλαυσης, η υποχώρηση του ασκητικού πνεύματος και της θυσίας, επιφέρει το τέλος του πολέμου –  κανένας δεν θέλει να πολεμήσει, μόνο επαγγελματίες και μισθοφόροι πολεμούν πια, το επιβεβαιώνει η  γενικευμένη απροθυμία των ανδρών για πόλεμο στην Ουκρανία και τη Ρωσία. Η  αναζήτηση φτηνών εργατικών χεριών έβγαλε τις γυναίκες από τα σπίτια, τις οδήγησε μεν στα εργοστάσια και στα γραφεία, αυτές όμως πήγαν και στο μπαράκι και στις αγκαλιές άλλων γυναικών.

Continue reading

Γαλλία: νίκη ή ήττα; (η απεργία είναι σταμάτημα, απουσία, δεν είναι παρουσία, διαμαρτυρία, κίνημα)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ ερώτημα που απασχολεί όλους όσοι συμμετέχουν στις διαμαρτυρίες και τις διαδηλώσεις κατά του νόμου της συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 και όσοι τις παρακολουθούν μακρόθεν είναι εάν το κίνημα αυτό θα νικήσει, εάν θα μπορέσει να εξαναγκάσει τη γαλλική κυβέρνηση να αποσύρει τον νόμο, ή εάν θα ηττηθεί. Την απάντηση θα την γνωρίζουμε σε λίγες μέρες ή σε λίγες εβδομάδες. Οι απαντήσεις όμως έχουν ήδη διατυπωθεί και είναι δύο. Ένα από τα πιο συχνά συνθήματα που ακούγονται στους δρόμους είναι και το “θα νικήσουμε”. Πρόκειται περί βεβαιότητας των αισιόδοξων. Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι αισιόδοξοι που διατηρούν κάποιες επιφυλάξεις και καλά θα κάναμε να ασχοληθούμε με αυτές και να αναρωτηθούμε για τη πηγή του ρεαλισμού τους. Διάβασα στον ιστότοπο Αυτολεξεί κείμενο της συλλογικότητας Crimethinc (Γαλλία: κίνημα κατά της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης. Στο κατώφλι μιας εξέγερσης;), στο οποίο η υπεραισιοδοξία και η συγκρατημένη αισιοδοξία συνυπάρχουν με μια συγκρατημένη απαισιοδοξία και θα ήταν ατόπημα να μην αναρωτηθούμε για τους λόγους αυτής της συνύπαρξης. Παραθέτω ένα, από τα πολλά,  δείγμα αυτής της υπεραισιοδοξίας:

Μια διαδήλωση που ξεπερνά τα όρια που έχουν προετοιμαστεί γι’ αυτήν, μεταδίδει την ανησυχία στην κορυφή της κυβέρνησης, αποθαρρύνει την αστυνομία και μας φέρνει πιο κοντά στην κατάργηση της εργασίας.

Continue reading

από τη στρατηγική της Σοβιετικής Ένωσης στη στρατηγική του σύγχρονου ρωσικού κράτους

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η κατανόηση ενός πολέμου, η επισήμανση δηλαδή των σκοπών των εμπόλεμων στρατοπέδων και του ιστορικού πλαισίου μέσα στο οποίο αυτός διεξάγεται, είναι μια δυσχερής, απαιτητική  διανοητική εργασία. Η διαπίστωση αυτή δεν ισχύει μόνο για το παρόν αλλά και για το παρελθόν, η απόσταση από το οποίο θα βοηθούσε το έργο των ιστορικών. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Πελοποννησιακός πόλεμος μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης στα τέλη του 5ου π. Χ. αιώνα –  οι διαμάχες μεταξύ των ιστορικών δεν έχουν παύσει και δεν παύσουν.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ δύο τρόποι να κατανοήσουμε έναν πόλεμο. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον πρώτο τρόπο ως μια προσέγγιση που είναι γνωστή ως αστυνομική αντίληψη της ιστορίας. Σύμφωνα με αυτήν η εστίαση γίνεται στα πρόσωπα και στις επιδιώξεις τους, τις φιλοδοξίες τους.  Ο πόλεμος γίνεται μόνο επειδή τον θέλει κάποιος –  εάν δεν υπήρχε ο Περικλής, δεν θα γινόταν ο Πελοποννησιακός πόλεμος· εάν δεν υπήρχε ο Χίτλερ,  ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος δεν θα γινόταν. Είμαστε όμως βέβαιοι ότι οι προαναφερθέντες πόλεμοι θα γίνονταν ακόμα κι αν δεν υπήρχαν αυτά τα πρόσωπα. Ο δεύτερος τρόπος ερευνά την ευρύτερη οικονομική, κοινωνική, πολιτική και στρατιωτική συγκυρία και επιχειρεί να εντοπίσει τις σχέσεις του διεξαγόμενου πολέμου με αυτή τη συγκυρία, την οποία και τροποποιεί στη συνέχεια. Ο τρόπος αυτός δεν αρνείται την ιδιαίτεση συμβολή κάποιων πρωταγωνιστών, δεν παύει όμως να δέχεται ότι ακόμη και η σκέψη και η δράση των ιδιοφυών πολιτικών περιορίζονται από παράγοντες που δεν μπορούν να ελέγξουν, να υπερβούν. Η σκέψη και η δράση των αντιπάλων, το απρόβλεπτο και η τύχη είναι κάποιοι από αυτούς.

Continue reading

όψεις αποσύνθεσης της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η παρακμή, η αποσύνθεση και η αποδιοργάνωση πρακτικών και θεσμών,  κοινωνιών και πολιτισμών, είναι ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα αντικείμενα των ιστορικών ερευνών (παρελθόν) και της κοινωνιολογίας (παρόν). Ενώ όμως αυτές τις διαδικασίες της αλλαγής και της μετάβασης που εκτυλίχθηκαν στο παρελθόν μπορούμε να τις εντοπίσουμε και να τις μελετήσουμε, εστιάζοντας στα αίτια και τους δρώντες, τις διαδικασίες της αποσύνθεσης και της παρακμής που εκτυλίσσονται στο παρόν δυσκολευόμαστε και να τις εντοπίσουμε και να τις κατανοήσουμε. Η  επισήμανση αυτή ισχύει για τις αρχικές φάσεις της αποσύνθεσης, κατά τη διάρκεια των οποίων η κρίση για την ύπαρξη ή την έναρξη της αποσύνθεσης είναι υποκειμενική –  άλλοι τη βλέπουν κι άλλοι όχι. Εάν οι συνθήκες δεν τροποποιηθούν αλλά ενισχυθούν και η διαδικασία της αποσύνθεσης συνεχιστεί και επιταχυνθεί, τότε η μόνη δυσκολία που αντιμετωπίζουμε είναι η εγγενής αδυναμία μας να αντιληφθούμε και να προείδουμε  πώς θα εξελιχθεί.

Continue reading

εάν ήμουνα εγώ πρωθυπουργός, εάν ήμουνα εγώ υπουργός: ποιος, ποια και πώς μπορεί να ενταχθεί στην πολιτική άρχουσα τάξη;

εάν ήμουνα εγώ πρωθυπουργός. . .

εάν ήμουνα εγώ υπουργός. . .

(στερεότυπες φράσεις της γλώσσας της καθημερινής ζωής)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ θυμάμαι πότε άρχισε   η εισβολή δημοφιλών ηθοποιών, αναγνώρισιμων καλλιτεχνών εν γένει, πασίγνωστων αθλητών του στίβου, ποδοσφαιριστών, συγγραφέων, δημοσιογράφων και άλλων διάσημων προσώπων της τέχνης,του αθλητισμού και της δημοσιογραφίας στην πολιτική, κοινοβουλευτική ζωή της ελληνικής κοινωνίας –  μάλλον κατά τη δεκαετία του 1990. Εκείνο που γνωρίζω είναι ότι αυτή η εισβολή έγινε στην αρχή με διστακτικά βήματα, στη συνέχεια όμως η τάση ενισχύθηκε με αποτέλεσμα να αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των βουλευτών που προέρχονται από τους προαναφερθέντες χώρους. Τα πρόσωπα αυτά, άνδρες και γυναίκες,  ήταν γνωστά σε όλο σχεδόν τον ελληνικό πληθυσμό, η αναγνωρισιμότητά τους ήταν πανελλήνια. Η Αλίκη Βουγιουκλάκη, λίγα χρόνια πριν πεθάνει, είχε εκφράσει τη φιλοδοξία της να γίνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Continue reading

γιατί πήγαν άνδρες στο φεγγάρι; (γυναίκα και εργασία στην παγκόσμια ιστορία)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΝΑΡΩΤΙΕΜΑΙ συχνά τα τελευταία χρόνια μήπως οδεύουμε σε μια κοινωνία στην οποία η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων, των παραγωγών του υλικού και άυλου κοινωνικού πλούτου (ο αριθμός των οποίων τείνει να περιορίζεται διαρκώς), θα είναι γυναίκες: 80% γυναίκες, 20% άντρες, πάνω κάτω, η ακρίβεια δεν έχει και μεγάλη σημασία. Οι ενδείξεις που διαθέτουμε και οι υπάρχουσες τάσεις προς αυτή τη βάσιμη εικασία μας παρωθούν να καταλήξουμε. Πολλά, πάρα πολλά επαγγέλματα που ασκούνταν από άντρες, ασκούνται σήμερα είτε μόνο μόνο από γυναίκες είτε υπάρχει σαφής τάση να περιορίζεται δραστικά ο αριθμός των αντρών και να αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών. Επαγγέλματα και εργασίες που θεωρούνταν ανδρικά προπύργια, καταλαμβάνονται από γυναίκες, καταρρίπτοντας με αυτόν τον τρόπο το μύθο της υστέρησης της γυναίκας ως προς τη σωματική δύναμη και την αντοχή στην εργασία. Έχει διευρυνθεί γεωγραφικά το οπτικό μας πεδίο και μπορούμε να δούμε ότι αυτό που μπορεί να κάνει μια Αφρικανή αγρότισσα, τα βάρη που μπορεί να σηκώσει, τις αποστάσεις που μπορεί να διανύσει με αυτά τα βάρη στο κεφάλι της και στην πλάτη της και τις ώρες που μπορεί να εργαστεί, δεν θα μπορούσε να το κάνει ούτε στον ύπνο του ένας Ευρωπαίος νεαρός άντρας, στέλεχος επιχείρησης, όσες ώρες και αν σπαταλά στο γυμναστήριο για να κάνει κοιλιακούς. Μέσα σε μια δυο ώρες θα κλατάριζε.

ΕΓΕΙΡΟΝΤΑΙ τρία ερωτήματα. Εάν έχει κάποια βάση ο ισχυρισμός μου, και νομίζω πως έχει, γιατί, πώς φτάσαμε στο σημείο να  οδεύουμε σε μια κοινωνία στην οποία οι γυναίκες θα είναι η πλειονότητα των εργαζομένων; Πώς θα διαχειριστούν οι άντρες αυτή την κατάσταση; Τι θα κάνουν οι άντρες όταν δεν θα εργάζονται;

Continue reading

η διαχείριση των έκτακτων καταστάσεων από τους συμβούλους των πολιτικών

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ ο συντονισμός της αναπαραγωγής της κοινωνίας γίνεται από το κράτος, ο συντονισμός της λειτουργίας και της αναπαραγωγής του κράτους γίνεται από τους πολιτικούς. Ο συντονισμός αυτός των δύο επιπέδων γίνεται συνήθως με την πειθώ (κοινοβουλευτική δημοκρατία), όταν όμως η πειθώ, σε έκτακτες καταστάσεις, δεν είναι αποτελεσματική, τότε κρίνεται αναπόφευκτη η προσφυγή στη βία, στην καταστολή. Η βία, η καταστολή ασκείται από την αστυνομία, τη δικαστική εξουσία και τον στρατό. Συντονιστές λοιπόν της λειτουργίας και της αναπαραγωγής του κράτους, άρα και της κοινωνίας, δεν είναι μόνο οι πολιτικοί αλλά και οι αστυνομικοί, οι δικαστικοί λειτουργοί (εισαγγελείς, ανακριτές, δικαστές) και οι ανώτατοι στρατιωτικοί. Υπάρχει όμως μια διαφορά μεταξύ αυτών των δύο κατηγοριών: ενώ η δεύτερη γνωρίζει πολύ καλά τη δουλειά της, η πρώτη, οι πολιτικοί,  δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την αρωγή, την συνδρομή δύο άλλων ομάδων –  των συμβούλων και των δημοσιογράφων, των μαζικών μέσων ενημέρωσης.

Continue reading

τι να την κάνω τη συγγνώμη σου; (μια σύντομη ιστορία της συγγνώμης και της συγχώρεσης)

“λυσιτελεί αυτώ ει λίθος μυλικός περίκειται περί τον τράχηλον αυτού και έρριπται εις την θάλασσαν”

Χριστός, κατά Λουκάν, ΙΖ’, 1-3

(είναι καλύτερα να δέσει στον λαιμό του μια μεγάλη πέτρα και να πάει να πέσει στη θάλασσα)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΥΠΑΡΧΟΥΝ πολλές στερεότυπες φράσεις της καθημερινής ζωής που εκφράζουν την αντίδραση στη συγγνώμη και την απροθυμία και αδυναμία της συγχώρεσης. Τι να την κάνω τη συγγνώμη σου; Από τότε που βγήκε η συγγνώμη, χάθηκε το φιλότιμο! Να τη χέσω τη συγγνώμη σου! Ο Θεός συγχωρεί, εγώ όχι! Η στάση αυτή, η απόρριψη, η μη αποδοχή της συγγνώμης και η μη απόδοση της συγχώρεσης, ούτε σπάνια είναι ούτε περιθωριακή και έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τη γενικευμένη και συχνότατη, σε καταχρηστικό βαθμό, επιείκεια που ζητάμε για να μας  συγχωρεθεί κάποια απρεπή συμπεριφορά ή κάποιο σφάλμα σε ποικίλα πεδία της καθημερινής ζωής. Η ύπαρξη αυτών των δύο παραδόσεων, η εντονότατη αντίθεσή τους,  η επικράτηση της παράδοσης της συγγνώμης και η παράδοση της  αντίδρασης σε αυτήν είναι ζητήματα, αν δεν κάνω λάθος,  που δεν έχουν  συνειδητοποιηθεί και ερευνηθεί. Με αυτά τα ζητήματα θα ασχοληθούμε σήμερα, αφού διευκρινίσω ότι ο τίτλος του κειμένου δεν είναι η ιστορία της συγγνώμης αλλά μια ιστορία, όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι, τη ζω, την ακούω, τη μελετώ.

ΓΙΑΤΙ υπάρχουν αυτές οι δύο αντιτιθέμενες παραδόσεις γύρω από τη συγγνώμη και την συγχώρεση; Εμφανίστηκαν ταυτόχρονα ή κάποια από τις δύο προηγείται χρονικά; Γιατί η παράδοση της συγγνώμης και της συγχώρεσης έχει επεκταθεί σε βάρος της παράδοσης της αντίδρασης στην συγγνώμη; Υπάρχουν άραγε κάποιες ενδείξεις υποχώρησης και συρρίκνωσης της πρώτης και ενδυνάμωσης και επέκτασης της δεύτερης; Ποιες είναι οι σχέσεις αυτών των δύο παραδόσεων με την τιμωρία; Πώς εμπλέκεται η κυριαρχική σχέση, η σχέση μεταξύ Κυρίου και Υποτελούς, με αυτές τις δύο παραδόσεις αλλά και με την τιμωρία; Πώς χρησιμοποιεί ο ισχυρός Κύριος τη συγγνώμη; Πώς ο Υποτελής;

Continue reading